Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Στα χρόνια του βασιλιά Χριστιανού Ζ’
31/03/2016, 1:03 μμ

Στα χρόνια του βασιλιά Χριστιανού Ζ’

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος //

 

dario-fo«Υπάρχει ένας τρελός βασιλιάς στη Δανιμαρκία» του Ντάριο Φο, Εκδ. Κλειδάριθμος, σελ. 248

 

Στην πρώτη πράξη, τέταρτη σκηνή, του εμβληματικού Άμλετ, ο Σαίξπηρ βάζει στο στόμα του αξιωματικού Μάρκελλου τον περιβόητη φράση: «Υπάρχει κάτι σάπιο στο βασίλειο της Δανιμαρκίας». Είναι η στιγμή που ο Άμλετ ακολουθεί το φάντασμα του πατέρα του και ο Μάρκελλος μαζί με τον Οράτιο, τον φίλο του Άμλετ, προσπαθούν να τον πείσουν να μην το κάνει. Μη θέλοντας να τον αφήσουν μόνο του μέσα στην παραφροσύνη του τον ακολουθούν.

Το έργο γράφτηκε το 1602 και εμπνεύστηκε από τον από το μεσαιωνικό μύθο του Άμλετ, που καταγράφεται στο έργο Gesta Danorum του Σάξονα γύρω στο 1200. Διακόσια και κάτι χρόνια μετά, τον 18ο αιώνα, θα εμφανιστεί στη Δανιμαρκία ο βασιλιάς Χριστιανός Ζ’. Δεν ήταν σαπρός με την έννοια που αποδίδει ο Σαίξπηρ στο δικό του έργο, αλλά σίγουρα δεν ήταν και ο πλέον «λογικός» βασιλιάς που κάθισε στο θρόνο της Δανίας.

Πολύ μικρός βρίσκεται να ηγείται της χώρας μετά το θάνατο του πατέρα του, όμως η προσωπική του ιδιοσυστασία σε συνδυασμό με την αυστηρή εκπαίδευση που έλαβε, τον οδήγησαν σε οξείς κρίσεις παράνοιας. Οι πηγές αναφέρουν πως ο Χριστιανός Ζ’, καίτοι ήταν άκρως ευφυής και αρκετά προοδευτικός για την εποχή του, οι ποιότητες του χαρακτήρα του έκαναν τη δημόσια εμφάνισή του μόνο στις ελάχιστες στιγμές διαύγειας που η αρρώστια τού επέτρεπε να ζει ως φυσιολογικός άνθρωπος. Όλες τις υπόλοιπες κατατρυχόταν από τα φαντάσματα της σχιζοφρένειας που τον οδηγούσαν σε κρίσεις ταυτότητας, άπωση από τα κοινά και σε σεξουαλικές πράξεις ακραίας φύσης.

Αυτή την ιστορία, κρυμμένη στα βάθη της Ιστορίας, ανασύρει στο σήμερα ο ακαταπόνητος ιταλός συγγραφέας –και όχι μόνο- Ντάριο Φο. Ο 90χρονος Φο, βασισμένος σε πρωτογενή χειρόγραφα, αδημοσίευτα ντοκουμέντα και μυστικά ημερολόγια, αναδημιουργεί την ιστορία του «πειραγμένου» μονάρχη, ο οποίος μαζί με τη δεκαπεντάχρονη σύζυγό του και τον γιατρό, διαφωτιστή-επαναστάτη εραστή της, επιφέρουν στη χώρα πρωτοποριακές μεταρρυθμίσεις όπως είναι η κατάργηση των βασανιστηρίων, η μείωση των προνομίων στους ευγενείς, η προώθηση του πολιτισμού και η κατοχύρωση της μόρφωσης.

Το έναυσμα για τη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου δόθηκε στον Φο από την έρευνα που έκανε ο γιος του, Γιάκομπο, για τους βασιλιάδες της Δανίας κατά τον 18ο αιώνα.

Η αλήθεια είναι ότι δεν εμφανίζεται πρώτη φορά στο προσκήνιο ο εν λόγω βασιλιάς. Έχει προηγηθεί η ταινία «Ο έρωτας του βασιλιά» του δανού σκηνοθέτη Νικολάι Αρσέλ. Σ’ αυτήν, το σενάριο βασίζεται στο βιβλίο του Μποντίλ Στέενσεν Λεθ, το οποίο μάλιστα διδάσκεται στα σχολεία. Ο Αρσέλ εμφανίζει έναν πιο σκοτεινό βασιλιά όπου οι ακραίες ερωτικές δοκιμές του και ο θόρυβος του μυαλού του, κυριαρχούν παντού και πάντα. Δίχως, όμως, να χάνεται στο πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινήθηκε ο Χριστιανός Ζ’.

 

Dario Fo

Dario Fo

 

Στον Φο υπάρχει μια ισχυρότερη θέση παραμυθίας και τα ακραία ζητήματα της κλίνης έχουν απαλειφθεί. Αντιθέτως, δίδεται μεγαλύτερη σημασία στην αδιάπτωτη μάχη που έδωσαν οι προοδευτικές δυνάμεις της εποχής –κυρίως ο γιατρός Στρούνζε, ένας γερμανός μετανάστης- έναντι των συντηρητικών που εκπροσωπούνται από τη μητριά του Χριστιανού, Τζουλιάνα Μαρία. Ο Στρούνζε θα γίνει πρωθυπουργός με τις ευλογίες του Χριστιανού, θα γίνει ουσιαστικά το εκτελεστικό όργανο του βασιλιά που ανήμπορος να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων τού δίδει το δικαίωμα να αποφασίζει για τα πάντα. Κι όχι μόνο, καθώς του προσφέρει, ουσιαστικά, και την αγγλίδα γυναίκα του, τη νεαρή Ματθίλδη, από τη στιγμή που ο ίδιος δεν μπορεί να την αγαπήσει, ενώ αντιλαμβάνεται πως ένα κρυφό πάθος έχει αρχίζει να αναπτύσσεται ανάμεσα στον Στρούνζε κι εκείνη.

Η προοδευτική πορεία θα ανακοπεί από το πραξικόπημα που πραγματοποιεί η Τζουλιάνα Μαρία με στόχο την ανάρρηση στην εξουσία του γιου της και ετεροθαλή αδελφού του Χριστιανού. Ο Στρούνζε εκτελείται, η Ματθίλδη οδεύει στην εξορία, ενώ το παιδί της και γιος του Χριστιανού μένει στη χώρα, αλλά μακριά από το παλάτι. Κι όμως, θα είναι αυτός, ο Φρειδερίκος, που θα φέρει τελικά την πνοή αλλαγής στη Δανία. Η συνάντηση με τον πατέρα του, έπειτα από πολλά χρόνια, θα αλλάξει την πορεία της Ιστορίας, και ένα αντιπραξικόπημα θα φέρει τον Φρειδερίκο στην κορυφή της βασιλικής πυραμίδας.

Μέσα από διαφορετικές διηγήσεις, ο Φο προσφέρει μια νότα Ιστορίας με έναν τρόπο ιδιαίτερο. Όπως γράφει και στον πρόλογο του βιβλίου: «Είναι μια ιστορία σαν παραμύθι, μέσα στην πραγματικότητα, για μια βασιλική τρέλα που εξελίσσεται σε εκσυγχρονιστικό ορθολογισμό των κοινωνικών σχέσεων. Ταυτόχρονα, είναι μια εξιστόρηση όχι μόνο μέσα από τις βασιλικές καταγραφές αλλά και από ενδιάμεσα σχόλια του συγγραφέα. Ένα ανάγνωσμα με ρεαλισμό, με ευαισθησία και δηκτικότητα».

Το επίσης ιδιαίτερο του βιβλίου είναι η εικονογράφηση όλων των βασικών ηρώων από τον Ντάριο Φο, έργα εξαίσιας αισθητικής που αξίζει κανείς να τα παρατηρήσει στις λεπτομέρειές τους. Η μετάφραση ανήκει στη Φωτεινή Ζερβού.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top