Ο Διάβολος της Θεσσαλονίκης
Γράφει ο Μίνως- Αθανάσιος Καρυωτάκης //
«Δάγκουλας, ο “δράκος” της Θεσσαλονίκης» του Ανδρέα Βενιανάκη, Εκδ. Επίκεντρο, σελ. 336
Η γερμανική κατοχή της Θεσσαλονίκης θα ξεκινήσει ουσιαστικά στις 9 Απριλίου 1941, όταν τα ναζιστικά στρατεύματα θα εισέλθουν στην πόλη. Η επίσημη παράδοσή της θα γίνει από μια επιτροπή με μέλη τον δήμαρχο Κώστα Μερκουρίου, τον μητροπολίτη Γεννάδιο, τον στρατιωτικό διοικητή, Ν. Ραγκαβή, τον υπασπιστή στρατιωτικής διοικήσεως, Παπακωνσταντίνου, τον αστυνομικό διευθυντή, Παπαργύρη, και τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Βιζουκίδη στην οδό Μοναστηρίου[1]. Η παράδοση αυτή θα σημάνει μία από τις πιο σκοτεινές περιόδους στην ιστορία της Θεσσαλονίκης, όπου τα τάγματα ασφαλείας σε συνεργασία με τις κατοχικές δυνάμεις θα πάρουν το νόμο στα χέρια τους και θα εξαλείψουν όχι μόνο την εβραϊκή κοινότητα της συμπρωτεύουσας (αφανισμός περίπου 96% του εβραϊκού στοιχείου), αλλά και ένα μεγάλο μέρος των αντιφρονούντων. Μέσα σ’ αυτούς τους ζοφερούς καιρούς θα κάνουν την εμφάνισή τους απάνθρωπα όντα, τα οποία θα εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες για γρήγορο πλουτισμό και θα καταφέρουν τελικά να γράψουν με αίμα τον δικό τους θρύλο. Ένα τέτοιο ον ήταν ο Αντώνης Δάγκουλας, αρχηγός τάγματος ασφαλείας και ο πρώτος «δράκος» της πολύπαθης Θεσσαλονίκης.
Το βιβλίο «Δάγκουλας, ο “δράκος” της Θεσσαλονίκης» του Ανδρέα Βενιανάκη είναι ουσιαστικά η βιογραφία του ταγματασφαλίτη Αντώνη Δάγκουλα, αλλά και της ομάδας του, η οποία δολοφόνησε, σύμφωνα με την έρευνα του βιβλίου, τουλάχιστον τριακόσια τριάντα τέσσερα άτομα. Τα πρώτα κεφάλαια αναφέρονται στην αρχή της δημιουργίας των ταγμάτων ασφαλείας πριν την κατοχή, που ενέτειναν τις διαφορές μεταξύ των πληθυσμών της πολυπολιτισμικής Θεσσαλονίκης και προκάλεσαν πρωτοφανή επεισόδια, όπως η πυρκαγιά της εβραϊκής συνοικίας Κάμπελ στις 29 Ιουνίου του 1931, που προκλήθηκε από μέλη της εθνικιστικής οργάνωσης Εθνικής Ένωσις Ελλάς (ΕΕΕ). Παράλληλα, παρουσιάζονται με απόλυτη ακρίβεια οι κινήσεις του Δάγκουλα αρχικά στα Γρεβενά, όπου θα συλληφθεί και θα κακοποιηθεί από τον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ). Αυτό το περιστατικό θα σημαδέψει τη ζωή του και θα είναι εκείνο που θα τον στρέψει εναντίον των αντιστασιακών της κατοχικής περιόδου. Έτσι, θα εγκαταλείψει τα Γρεβενά και θα φτάσει στη Θεσσαλονίκη, όπου θα συγκεντρώσει μια ομάδα απάνθρωπων όντων και θα ξεκινήσει να αιματοκυλεί την πόλη.
Το πλούσιο αρχειακό υλικό που συνέλεξε ο συγγραφέας μαζί με τη σωστή ιεράρχηση των κεφαλαίων καταφέρνει να μαγνητίσει τον αναγνώστη, να αποδώσει γλαφυρά τον αδιανόητο χαρακτήρα και τα έργα του Δάγκουλα και της ομάδας του, να προσφέρει πολύτιμα νέα στοιχεία για την ιστορία των ταγμάτων ασφαλείας, αλλά και να προβληματίσει έντονα καθώς αναδεικνύεται με εκκωφαντικό τρόπο η ανικανότητα της χώρας να τιμωρήσει παραδειγματικά όσους έδρασαν εναντίον του κοινωνικού συνόλου με τέτοιο απροκάλυπτο τρόπο εκείνο το χρονικό διάστημα. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι «πολλοί ταγματασφαλίτες κατάφεραν να ξεφύγουν από τα Ειδικά Δικαστήρια και να εκμεταλλευτούν την κοινωνική αστάθεια για να ενταχθούν ξανά στον κοινωνικό ιστό. Την περίοδο 1945 – 1946 δικάστηκαν μόλις 27 μέλη των Ταγμάτων Ασφαλείας»[2].
Σφραγίδα του τμήματος του Δάγκουλα
Εν ολίγοις, το παρόν βιβλίο αποτελεί μία καλοδουλεμένη μελέτη που ρίχνει φως σε ορισμένες αθέατες, μέχρι σήμερα, πτυχές της κατοχικής Θεσσαλονίκης και παρουσιάζει με λεπτομέρεια τον βίο και την πολιτεία ενός ανθρώπου που στοιχειώνει ακόμα την πόλη και τον ύπνο των γηραιότερων κατοίκων της. Αξίζει να διαβαστεί από τους αναγνώστες, ώστε να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι. Τέτοια φαινόμενα δεν πρέπει να λάβουν χώρα ποτέ ξανά για το καλό όλων μας.
______________________________________
[1] Μαρία Καβάλα, Η Θεσσαλονίκη στη γερμανική κατοχή (1941 – 1944): Κοινωνία, Οικονομία, Διωγμός Εβραίων, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο 2009, σελ. 134.
[2] Μίνως – Αθανάσιος Καρυωτάκης, Η απεικόνιση των Εβραίων στην εφημερίδα «Μακεδονία» την περίοδο 1945 – 1948 , Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Δημοσιογραφίας & ΜΜΕ, Θεσσαλονίκη 2016, σελ. 65.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ο θάνατος ποτέ δεν βάζει τέλος
23/04/2024, 9:51 μμ -
Παρακείμενα: «Ωδή στην ηρωική παράδοση και ταυτόχρονα καταδίκη»
23/04/2024, 9:50 μμ -
Ο ‘δράκος’ κοιτούσε τη λίμνη
23/04/2024, 9:48 μμ -
Η αλχημιστική φαντασία της Μπουραζοπούλου
23/04/2024, 9:47 μμ -
Ο Δημήτρης Νόλλας συνεχίζει
23/04/2024, 9:45 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Δυστοπικό διήγημα για ένα αδύνατο, απέλπιδο γεγονός
Της Άννας Γούλα // * Η Αθήνα είναι κουρασμένη γιατί τα βράδια δεν κοιμάται ποτέ. Από τα προάστια μέχρι το κέντρο της, οι δρόμοι απόψε είναι ένα ενιαίο συσπαζόμενο σκουλήκι που εισπνέει τον θερινό ζεστό αέρα
Περισσότερα -
✔ Μαρία Παναγοπούλου: «Ίσως να γεννιέσαι με μια σχετική έφεση, αλλά συγγραφέας γίνεσαι γράφοντας -όπως ζωγράφος γίνεσαι ζωγραφίζοντας»
Συνέντευξη στον Γιάννη Παπαδόπουλο // Συνομιλήσαμε με τη συγγραφέα Μαρία Παναγοπούλου, με αφορμή την έκδοση του μυθιστορήματός της «Το δόγμα» από τις Εκδόσεις Βακχικόν. -Τι είναι εκείνο που σας ωθεί να γράφετε; Μια αίσθηση του απόηχου των
Περισσότερα -
Οι 4 μάσκες
Γράφει ο Χάρης Ναξάκης // * Μια άλλη κριτική ανάγνωση, στην εποχή του κορονοϊού, του βιβλίου του R. Trivers «Η μωρία των ανοήτων», Εκδόσεις Κάτοπτρο Στις 16 Ιουλίου του 1918, ρακένδυτος και με μόνη συντροφιά μια ταμπακιέρα με
Περισσότερα -
Ποίημα: “Ψυχές”
Γράφει η Ελένη Θ. Λουκά // * ~Ψυχές~ Ψυχές που μένουν για πάντα κοντά μας νιώθουν και μένουν βαθιά στην καρδιά μας τον κόσμο βλέπουν και στέκουν μπροστά μας φύλακες Άγγελοι συχνά στα όνειρά
Περισσότερα -
Ποίημα: “Τα μυστήρια πλοία”
Γράφει ο Γιώργος Μυλωνάς // * Τα μυστήρια πλοία Άσπρα πουλιά πετάνε αγέρωχα σ’ αυτού του πρωινού τη δροσιά οι μπουράντζες με τα μαβιά τους λουλούδια γεννοβολάνε των σωμάτων τα μύρα Μα
Περισσότερα -
Ιστορίες Μέλλοντος: “Χωρίς πατρίδα”
Της Ευγενίας Μπογιάνου // * Η παγωνιά μου τρυπάει τα κόκκαλα. Μου είχε δώσει ραντεβού στις οκτώ και η ώρα είναι εννιά και τέταρτο. Στη γωνία, δίπλα στην αυλόπορτα, εκεί που αρχίζει το δάσος, μου είχε πει. Εδώ είμαι.
Περισσότερα -
7 Oκτωβρίου – Έντγκαρ Άλλαν Πόε
Eπιμέλεια: Δήμητρα Ντζαδήμα // O Έντγκαρ Άλλαν Πόε, που έφυγε σαν σήμερα το 1849, ήταν Αμερικανός ποιητής και πεζογράφος. Υπήρξε ένας από τους κύριους εκπροσώπους του αμερικανικού ρομαντισμού. To λογοτεχνικό του έργο είχε σημαντική επίδραση στην παγκόσμια λογοτεχνία, αποτελώντας
Περισσότερα
