✔ Χρυσάνθη Καραΐσκου: «Τα παραδοσιακά παραμύθια αποτελούν την πολιτισμική κληρονομιά ενός λαού και τη συνέχειά του»
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα //
«Ανήκω στη γενιά εκείνη που τα παιδιά έπαιζαν στις αλάνες τσιλίκι, μπίκο, αμπάριζα και πολύ συχνά το βράδυ άκουγα τον παππού μου να μου διηγείται όμορφες ιστορίες με πριγκίπισσες, δράκους και ξωτικά.» Υποστηρίζει εκπαιδευτικός και συγγραφέας παιδικών βιβλίων Χρυσάνθη Καραΐσκου, έχοντας πίσω της μια μεγάλη πορεία στη διάσωση και διάδοση παραδοσιακών παραμυθιών, ξαναδιαβάζοντας επίσης Αριστοφάνη στα παιδιά ενώ τα λιμπρέτα από γνωστές όπερες έχει φροντίσει ήδη ώστε να τα κάνει μαγικά και μαγευτικά παραμύθια.
Ωστόσο «Αυτό που παρατηρώ ως εκπαιδευτικός είναι ότι τα παιδιά σήμερα είναι πολύ πιεσμένα. Πολύ συχνά οι μαθητές μου μου παραπονιούνται ότι δεν έχουν χρόνο να παίξουν ή να συναντηθούν με τους φίλους τους παρά μόνο στις διακοπές. Έτσι μαθαίνουν να περνούν μόνοι τους τον ελάχιστο χρόνο, παρέα με την τηλεόραση ή τον υπολογιστή» θα μας μεταφέρει την εμπειρία της από τις σχολικές αίθουσες και θα μας μιλήσει στον Φιλελεύθερο για τα παραδοσιακά παραμύθια και για όλα εκείνα που αλλάζουν την οπτική ενός παιδιού. Για τον Αριστοφάνη για παιδιά που μεταφράστηκε ήδη στα αγγλικά και ετοιμάζεται να μεταφραστεί και σε άλλες γλώσσες. Για τον «Καρυοθραύστη» της που αγαπήθηκε τόσο…
-Κυρία Καραΐσκου, έχετε ήδη πει ότι ο «Καρυοθραύστης» είναι κάτι περισσότερο από ένα καινούργιο βιβλίο για σας, να πούμε τι είναι;
Λέω συχνά ότι ο «Καρυοθραύστης» αντιπροσωπεύει ένα κομμάτι της παιδικής μου ηλικίας. Τότε που ονειρευόμουν να ταξιδέψω σε τόπους μακρινούς παρέα με το αγαπημένο μου παιχνίδι, όπως και η πρωταγωνίστρια του βιβλίου. Ταυτόχρονα, όμως, αποτέλεσε και την αφορμή να γνωρίσω και να αγαπήσω τόσο την κλασική μουσική όσο και το μπαλέτο.
-Όμως το 2004 με τα «Παραδοσιακά Παραμύθια», εκδόσεις Διάπλαση πάντα, ξεκίνησαν όλα. Και τα Παραδοσιακά Παραμύθια είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή σας, έτσι δεν είναι;
Πράγματι, τα «Παραδοσιακά Παραμύθια» είναι αυτά που μου άνοιξαν το δρόμο να ασχοληθώ με την συγγραφή παιδικών βιβλίων. Μέχρι τότε δεν φανταζόμουν ότι θα μπορούσα να δω τυπωμένες τις σκέψεις μου . Και φυσικά, όταν ξεκινήσαμε αυτήν την προσπάθεια δεν περιμέναμε τέτοια αποδοχή. Αυτό μου έδωσε θάρρος να συνεχίσω να γράφω για αυτά που αγαπώ .
Τα παραδοσιακά παραμύθια και παιχνίδια εκφράζουν την εποχή και τις αντιλήψεις της κοινωνίας που γεννήθηκαν. Πιστεύω όμως ότι δεν πρέπει να εξαφανιστούν καθώς δεν είναι απλώς ένας σύνδεσμος μιας παλαιότερης εποχής με τη σημερινή αλλά ταυτόχρονα αποτελούν την πολιτισμική κληρονομιά ενός λαού και τη συνέχειά του. Άλλωστε το γεγονός ότι επινοήθηκαν αιώνες ή και δεκαετίες πριν δεν τους στερεί επ’ ουδενί τη φαντασία, τη δημιουργικότητα και την απόλαυση που μπορούν να προσφέρουν στις νεαρές ηλικίες.
-Κι ακολουθούν τα «100 παραδοσιακά παιχνίδια». Γιατί δεν πρέπει, κυρία Καραΐσκου, να εξαφανιστούν τα παραδοσιακά παραμύθια και παιχνίδια από τη ζωή των παιδιών;΄
Είναι γεγονός ότι τα παραδοσιακά παραμύθια και παιχνίδια εκφράζουν την εποχή και τις αντιλήψεις της κοινωνίας που γεννήθηκαν. Πιστεύω όμως ότι δεν πρέπει να εξαφανιστούν καθώς δεν είναι απλώς ένας σύνδεσμος μιας παλαιότερης εποχής με τη σημερινή αλλά ταυτόχρονα αποτελούν την πολιτισμική κληρονομιά ενός λαού και τη συνέχειά του. Άλλωστε το γεγονός ότι επινοήθηκαν αιώνες ή και δεκαετίες πριν δεν τους στερεί επ’ ουδενί τη φαντασία, τη δημιουργικότητα και την απόλαυση που μπορούν να προσφέρουν στις νεαρές ηλικίες.
-Εσείς, μεγαλώσατε με παραδοσιακά παιχνίδια και παραμύθια;
Ανήκω στη γενιά εκείνη που τα παιδιά έπαιζαν στις αλάνες τσιλίκι, μπίκο, αμπάριζα και πολύ συχνά το βράδυ άκουγα τον παππού μου να μου διηγείται όμορφες ιστορίες με πριγκίπισσες, δράκους και ξωτικά. Από αυτήν την άποψη θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό.
-Πώς μεγαλώνουν σήμερα τα παιδιά; Ως εκπαιδευτικό και από την εμπειρία σας, σας ρωτώ.
Αυτό που παρατηρώ ως εκπαιδευτικός είναι ότι τα παιδιά σήμερα είναι πολύ πιεσμένα. Έχουν ένα πολύ σφιχτό πρόγραμμα και τρέχουν καθημερινά να ανταποκριθούν σε αυτά που οι γονείς τους θεωρούν ότι πρέπει να ακολουθήσουν. Χρόνος για παιχνίδι ή χαλάρωση δεν υπάρχει. Πολύ συχνά οι μαθητές μου μου παραπονιούνται ότι δεν έχουν χρόνο να παίξουν ή να συναντηθούν με τους φίλους τους παρά μόνο στις διακοπές. Έτσι μαθαίνουν να περνούν μόνοι τους τον ελάχιστο χρόνο, παρέα με την τηλεόραση ή τον υπολογιστή.
-Να αναφερθούμε έστω και με μια πρόταση σε όσα παραμύθια ακολούθησαν;
-«Ο Σπανός και ο Δράκος»
Παραδοσιακό παραμύθι όπου η δύναμη του μυαλού υπερτερεί της μυϊκής δύναμης.
-«Ο Δεκατρής»
Παραδοσιακό παραμύθι με ξεχωριστή εικονογράφηση και δραστηριότητες για τα παιδιά.
-«Η Πούλια και ο Αυγερινός»
Αγαπημένο παραμύθι που επιχειρεί να ερμηνεύσει την ύπαρξη των αστεριών αυτών στον ουρανό.
-«Η κυρά- Καλή και οι δώδεκα μήνες»
Κλασσικό παραδοσιακό παραμύθι που αναφέρεται στους μήνες και τη χρησιμότητά τους.
-«Το λεύκωμα της Πουπουλένιας»
Ένα ημερολόγιο για κορίτσια και μόνο.
-«Η αλεπού και ο σπουργίτης»
Όταν προσπαθείς με πονηριά να αποκτήσεις τα πολλά, χάνεις και τα λίγα.
-«Δώσ’ μου μια δεύτερη ευκαιρία»
Ένα παραμύθι για την ανακύκλωση.
-«Το ταλέντο του Ήλιου»
Ένα σκανταλιάρικο, γεμάτο ζωντάνια παιδί, όπως θα έπρεπε να είναι όλα τα παιδιά.
-«Ο λαγός που μισούσε τα κόκκινα αυγά»
Ένας ζηλιάρης λαγός που ήθελε να πρωταγωνιστεί το Πάσχα.
-«Ο Κουτσοκόκορας»
Ένας κουτσός κόκορας αντιμετωπίζει τις δυσκολίες με επιμονή, εξυπνάδα και καλοσύνη.
-Και το 2013 ήρθαν «Οι Όρνιθες». Ακολουθούν «Οι βάτραχοι» και «Η ειρήνη», Πώς αντιδρούν στον Αριστοφάνη τα παιδιά;
Τα έργα αυτά είναι ιδιαίτερα αγαπητά στα παιδιά και υπάρχει θετική ανταπόκριση κυρίως λόγω της πλοκής και των κωμικών τους στοιχείων. Είναι ιστορίες που μπορούν να τις παρακολουθήσουν, πλούσιες σε φαντασία και εφευρετικότητα και συνήθως εντυπωσιάζονται από τα ευρήματα του συγγραφέα, όπως για παράδειγμα από την ύπαρξη μιας πολιτείας στον ουρανό, το ταξίδι ενός ανθρώπου πάνω σε ένα σκαθάρι και άλλα πολλά.
-Και τι σημαίνει για αυτά καθ’ εαυτά τα βιβλία η μετάφρασή τους και στ’ αγγλικά;
Η μετάφρασή τους στα αγγλικά είναι ένας τρόπος να ταξιδέψουν τα βιβλία αυτά σε όλον τον κόσμο και να γνωρίσουν οι μικροί αλλά και μεγαλύτεροι αναγνώστες το έργο του Αριστοφάνη. Επιπροσθέτως, αποτελούν ένα ωραίο ενθύμιο για τον επισκέπτη μέσα από το οποίο θα πάρουν μαζί τους ένα κομμάτι από τον ελληνικό πολιτισμό.
-Για να φτάσουμε στον «Καρυοθραύστη» και στη «Λίμνη των κύκνων», μπαλέτο και όπερα για παιδιά. Με μουσική, να πούμε πώς σκεφτήκατε αυτές τις διασκευές και πώς αντιδρούν τα παιδιά;
Έχω πει ότι συνήθως γράφω για αυτά που με απασχολούν ή αυτά που μου αρέσουν. Τα δύο αυτά έργα και κυρίως ο «Καρυοθραύστης» ήταν η αφορμή για να πρωτοδώ μπαλέτο και να ακούσω κλασσική μουσική. Έχοντας, λοιπόν, τις προσωπικές μου εμπειρίες ως οδηγό, θέλησα να διασκευάσω τα δύο αυτά έργα, πιστεύοντας ότι θα φέρω τις δύο αυτές τέχνες πιο κοντά στα παιδιά. Θεωρώ ότι το αποτέλεσμα με δικαίωσε.
-Βλέπουμε ότι έχετε και την επιμέλεια της σειράς με τα παιδικά βιβλία στη Διάπλαση, τι πρέπει να διαθέτει ένας συγγραφέας ή ένα παραμύθι για να ενταχθεί στη σειρά;
Πολλά είναι τα δομικά στοιχεία που είναι απαραίτητα σε ένα παιδικό βιβλίο: η πλοκή, η φαντασία, ο λεξιλογικός πλούτος, τα έμμεσα μηνύματα, η καλαισθησία, ο μοντέρνος τρόπος γραφής….
Ωστόσο, η σοβαρότητα και υπευθυνότητα απέναντι στον μικρό αναγνώστη αποτελούν τόσο για εμένα όσο και για τις εκδόσεις «Διάπλαση» κυρίαρχα στοιχεία για την επιλογή και έκδοση ενός βιβλίου.
-Να κάνουμε φινάλε με το τι σημαίνει προσωπικά για σας το Παραμύθι;
Για εμένα το παραμύθι είναι ένα ταξίδι μαγικό σε τόπους διαφορετικούς, εκεί όπου η φαντασία δεν έχει όρια και η λογική θέση.
-Αγαπημένα σας παραμύθια; Το πρώτο παραμύθι της ζωής σας που θυμάστε;
Τα αγαπημένα μου παραμύθια είναι η Πούλια και ο Αυγερινός καθώς και τα περισσότερα παραμύθια του Αισώπου. Αυτό όμως που θυμάμαι πιο έντονα είναι τα τρία γουρουνάκια, αν και δεν είμαι σίγουρη αν ήταν το πρώτο παραμύθι της ζωής μου ή αν ήταν ο τρόπος που μου το διηγήθηκε ο παππούς μου.
Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος»
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
ΘΕΜΑΤΑ
-
2ο Φθινοπωρινό Φεστιβάλ Παιδικού & Εφηβικού Βιβλίου
5-9 Οκτωβρίου 2015 στο Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού Για δεύτερη συνεχή χρονιά, το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού υποδέχεται στους χώρους του τους μικρούς του φίλους οργανώνοντας μια πενθήμερη γιορτή για το παιδικό και το εφηβικό βιβλίο, λίγο μετά την
Περισσότερα -
Με τα μάτια των άλλων
Από τον Άγγελο Πετρουλάκη // David Brower: “Η φλόγα της ελευθερίας 1821 – 1833” Μετάφραση: Τιτίνα Σπερελάκη, Εκδόσεις Πατάκη Τον συγγραφέα τον γνώρισα μέσα από το ιδιαίτερα σημαντικό του βιβλίο «Ελλάδα 1453 – 1821», που συνοψίζει πολλά επί
Περισσότερα -
Τρία ποιήματα
Της Χριστίνας Γαλιάνδρα // * Στον τόπο που γεννήθηκα Τα πουλιά τραγουδάνε ελεύθερα Τα δέντρα απλώνουν περήφανα τα κλαδιά τους και τα βουνά με στοργή αγκαλιάζουν τους κάμπους Η θάλασσα σβήνει τη φλόγα του
Περισσότερα -
21 κείμενα, ιστορικά και λογοτεχνικά, σχετικά με τη συμμετοχή της Λέσβου στην επανάσταση του 1821
Γράφει ο Αναστάσιος Αγγ. Στέφος // * Παναγιώτης Σκορδάς «Λεσβογραφίες του Αγώνα», Εκδόσεις Μύθος Μυτιλήνη 2021, σελ. 320 Στο πλαίσιο του εορτασμού της επετείου των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 κυκλοφόρησε, από τις εκδόσεις ΜΥΘΟΣ
Περισσότερα -
Διήγημα: “Λοκντάουν”
Της Ντορέττας Αδαμάκη // * Περπατούσε γρήγορα για να προλάβει. Έστριψε βιαστικά τον δρόμο κοιτάζοντας με αγωνία το κινητό. Η οθόνη, χρώματος μπλε ήταν άδεια, κενή, είχε μπλοκάρει; είχε κλείσει; τι στο καλό συνέβαινε; δεν
Περισσότερα -
Η Βρισηίδα αφηγείται την Ιλιάδα
Γράφει η Νάντια Τράτα // «Η σιωπή των κοριτσιών», Pat Barker, Μετάφραση: Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Αιώρα, σελ. 432 Ένα έργο καθηλωτικό, σύγχρονο και ταυτόχρονα διαχρονικό, παραδίδει η Pat Barker, ξαναγράφοντας με ρεαλισμό, πρωτοτυπία και διεισδυτικότητα την ιστορία μίας
Περισσότερα -
Η Αθηνά Τσακάλου στο Εργαστήρι του συγγραφέα
Αθηνά Τσακάλου: «Τι χορούς να χορέψω», εκδ. Τόπος, σελ. 189 Κι αυτή η ιστορία δεν ειπώθηκε ποτέ στο φως της μέρας. Λένε πως είναι από κείνες τις ιστορίες που έφτιαχναν οι άνθρωποι όταν οι νύχτες ήταν μεγάλες
Περισσότερα
