Fractal

Χρήστος Αρμάντο Γκέζος: «Το στοίχημα είναι στο τέλος να επιτευχθεί η σύζευξη με τον αναγνώστη»

Συνέντευξη στην Πωλίνα Γουρδέα //

 

gezfwto

 

Ο Χρήστος Αρμάντο Γκέζος είναι ένας νέος συγγραφέας που έχει προκαλέσει μεγάλη αίσθηση στο συγγραφικό σύμπαν αυτού του τόπου. Βραβευμένος με το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα για το 2013 ακροβατεί ισορροπώντας μεταξύ πεζογραφίας και ποίησης. Η ποιητική συλλογή του Ανεκπλήρωτοι Φόβοι και το πρώτο του μυθιστόρημα Η λάσπη από τις εκδόσεις Μελάνι είναι τα πρώτα δείγματα ενός συγγραφέα με ώριμη σκέψη και ποιητική ρώμη. Ο λόγος του σε συνεπαίρνει και κατορθώνει να προκαλεί στον αναγνώστη ψυχική αμεσότητα. Στη συνέντευξη αυτή ο Γκέζος μας αποκαλύπτει τις σκέψεις του γύρω από τη γραφή, την εποχή και τον χώρο του βιβλίου. Η καθαρότητα της σκέψης του ξετυλίγεται αβίαστα και μας αποκαλύπτει ένα πνεύμα έτοιμο να κατακτήσει, απλά και ειλικρινά, το αναγνωστικό κοινό που συνεχώς τον ανακαλύπτει.

 

-Το 2013 βραβεύτηκες με το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα. Πιστεύεις ότι αυτή η διάκριση είναι μια ενθάρρυνση για το συγγραφικό σου έργο;

Σαφέστατα. Ήταν ένα έγκυρο σήμα, σχεδόν από το πουθενά, ότι αυτά που καθόταν κι έγραφε ένας 23χρονος φοιτητής μόνος στο γραφείο του έβρισκαν μια ανταπόκριση. Τα βραβεία σίγουρα δεν αποτελούν ούτε αυτοσκοπό ούτε απόλυτο κριτήριο ποιότητας, μπορούν όμως να βοηθήσουν τον συγγραφέα, ιδίως όταν είναι στα πρώτα του βήματα.

 

-Οι δημιουργοί πρέπει να παλεύουν, να ξεπερνούν κοινωνικούς αποκλεισμούς και εμπόδια μέχρι να κατακτήσουν την αναγνωρισιμότητα. Εσύ ως νέος συγγραφέας ένιωσες ικανοποίηση όταν το μυθιστόρημά σου Η λάσπη απασχόλησε κριτικούς και αναγνωστικό κοινό;

Ήταν μια μεγάλη ικανοποίηση, κακά τα ψέματα. Η Λάσπη είναι όχι μόνο το πρώτο μου βήμα σε ένα λογοτεχνικό είδος που λατρεύω, αλλά κυρίως είναι ένα βιβλίο για το οποίο κόπιασα πολύ και πήρα κάποιες τολμηρές αποφάσεις -συγγραφικές και όχι μόνο. Το να βλέπεις μετά από αυτό δέκα ανθρώπους να κουβεντιάζουν για το βιβλίο σου, όχι μόνο επαινετικά αλλά και με μια διάθεση προβληματισμού ακόμα, έχει μεγάλη σημασία για μένα.

 

-Όταν γράφεις υπάρχει κοντά σου ο αναγνώστης ή είναι κάτι που δεν το λαμβάνεις υπόψιν σου;

Όταν γράφω, με απασχολεί πρωτίστως αυτό που προκύπτει να είναι αυθεντικό και να εξυπηρετούνται κάποιοι σκοποί (δραματουργικοί, ρυθμικοί, συναισθηματικοί κλπ) που σχετίζονται με αυτό που θέλω να πω κάθε φορά. Το στοίχημα είναι στο τέλος να επιτευχθεί η σύζευξη με τον αναγνώστη, δηλαδή αυτό που εγώ γράφω έχοντας στο μυαλό μου κάποια συγκεκριμένα πράγματα να βρει ανταπόκριση σε έναν αναγνώστη με άλλον τρόπο σκέψης, άλλες εμπειρίες, κάπου πολύ μακριά. Αυτός είναι και ο λόγος που η ανταπόκριση που είχαν οι «Ανεκπλήρωτοι Φόβοι», τόσο από τους αναγνώστες όσο και από τα Κρατικά Βραβεία, ήταν στ’ αλήθεια μια μεγάλη έκπληξη για μένα.

 

-Γράφεις ποίηση και πεζογραφία. Πώς μπορείς και μεταπηδάς από το ένα είδος στο άλλο; Ποια θεωρείς τη μεγαλύτερη διαφορά τους;

Γράφω ποίηση και πεζογραφία από την αρχή της συγγραφικής μου δραστηριότητας. Η ποίηση σε μένα λειτουργεί περισσότερο με τη μορφή ξεσπάσματος, διοχέτευσης συσσωρευμένης ενέργειας από διανοιχθείσες ρωγμές· στην πεζογραφία μπορώ να αφοσιώνομαι με μεγαλύτερη διάρκεια, πιο ψυχρά, πιο εγκεφαλικά και τεχνικά, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει πως και η ποίηση δεν απαιτεί χρόνο και τεχνική, κάθε άλλο. Από εκεί και πέρα, νομίζω ότι μπορεί να παρατηρηθεί μια αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο στα γραπτά μου: πολλά ποιήματά μου έχουν αφηγηματική δομή, ενώ και στα πεζά μου συχνά με ενδιαφέρει ο εσωτερικός ρυθμός και η ποιητική γλώσσα, όπου αυτή θεωρώ ότι χρειάζεται.

 

-Οι εκδοτικοί οίκοι σήμερα για λόγους εμπορικότητας ονομάζουν τα παραλογοτεχνικά βιβλία ευπώλητα και τα προωθούν μαζί με τα λογοτεχνικά. Πώς σου φαίνεται αυτό το καθεστώς; Σε αφορά ως αναγνώστη και ως συγγραφέα;

Οι εκδοτικοί οίκοι, ή κάποιοι από αυτούς, καλά κάνουν μιας και υπάρχει κοινό για αυτά τα βιβλία. Για εμένα το πρόβλημα ξεκινά εκεί που αυτά τα βιβλία μονοπωλούν συντριπτικά το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού και παγιώνονται στη συνείδηση της κοινωνίας ως το κατεξοχήν λογοτεχνικό προϊόν, διαμορφώνοντας μια συγκεκριμένη αισθητική και έναν συγκεκριμένο τρόπο σκέψης.

 

-Η λάσπη (εκδ. Μελάνι) είναι ένας βαθύς και σκοτεινός εσωτερικός μονόλογος. Ένας ελεύθερος συνειρμός ενός νέου ανθρώπου με αυτοκτονικό προσανατολισμό. Είναι η σύγχρονη εποχή που σε οδήγησε σε αυτόν τον ήρωα ή ο ήρωάς σου αυτονομήθηκε μέσα σου ξέχωρα από την εποχή;

Τα γραπτά μου είχαν από την αρχή μια συγκεκριμένη συναισθηματική στόχευση, από την αρχή είχαν έναν τόνο που, τουλάχιστον σε πρώτη ανάγνωση, μπορεί να χαρακτηριστεί σκοτεινός. Η Λάσπη δεν νομίζω να είχε μεγάλη διαφορά αν είχε γραφτεί π.χ. 10-15 χρόνια πριν (εννοώ σε συνθήκες σαν κι αυτές που υπήρχαν 10-15 χρόνια πριν). Πρέπει να πω πάντως πως αισθανόμουν λίγο παράξενα στην αρχή, και ίσως ακόμα να αισθάνομαι έτσι, επειδή τα γραπτά μου με αυτόν τον σκοτεινό και απαισιόδοξο τόνο τους απέκτησαν λόγω της οικονομικής κρίσης μια επικαιρική διάσταση από έναν δρόμο που καθόλου δεν περίμενα.

 

-Προδιαγράφεις το έργο σου; Δηλαδή κατασκευάζεις τον κόσμο μέσα στον οποίο κινείσαι ως συγγραφέας;

Δεν θα ήθελα να το κάνω αυτό. Έχω κάποιες «αρχές» βάσει των οποίων σκοπεύω να κινηθώ ως συγγραφέας (χρησιμοποιώ τη λέξη «αρχές» όχι με τον ηθικό χρωματισμό της) αλλά θα ήθελα η πορεία μου αυτή, όποια κι αν είναι, να προκύψει και να εξελιχθεί παράλληλα με εμένα ως άνθρωπο.

 

-Τι γνώμη έχεις για την κριτική; Είναι απαραίτητη στη συγγραφική τέχνη;

Επιτελεί και η κριτική τη λειτουργία της. Απαραίτητη στη συγγραφική τέχνη δεν ξέρω αν είναι, στο ευρύτερο πεδίο όμως του βιβλίου σίγουρα βοηθάει στην ανάδειξη των σημαντικών έργων και στην αποσαφήνιση των νοημάτων τους, ενώ και ένα κριτικό κείμενο μπορεί και το ίδιο να είναι γραμμένο ως μορφή τέχνης.  Κι έναν συγγραφέα όμως μπορεί να τον βοηθήσει η κριτική, επισημαίνοντάς του αδυναμίες ή σημεία που πρέπει να προσέξει. Για αυτό το τελευταίο βέβαια χρειάζεται μεγάλη προσοχή, πιστεύω, για να μην παρασυρθεί ο συγγραφέας και προσαρμοστεί σε απαιτήσεις και προτιμήσεις που δεν έχουν να κάνουν με το έργο του όπως αυτός το βλέπει – χρειάζεται εδώ μια πολύ λεπτή ισορροπία.

 

-Ο Σάντο στη Λάσπη θέλει να στείλει τον πατέρα του μια ώρα αρχύτερα στον θάνατο. Η συμβολική πατροκτονία θεωρείς ότι είναι καίριο βήμα προς την ανάληψη του εαυτού; Γιατί ένας νέος άνθρωπος, κατά τη γνώμη σου, αδυνατεί να ζήσει σήμερα;

Η πατροκτονία στη Λάσπη, πράγματι, μπορεί να συμβολίζει τη βίαιη αποκήρυξη των ριζών, την κατηγορηματική διάθεση για επαναπροσδιορισμό και σύνθεση μιας καινούργιας, απόλυτα προσωπικής ταυτότητας. Έχει ακόμα να κάνει με ένα σύμπλεγμα ενοχών που μαστίζει τον Σάντο, τόσο ως προς τον πατέρα του όσο και προς τον ίδιο του τον εαυτό.

Ένας νέος άνθρωπος σήμερα έχει να αντιμετωπίσει όλα τα διαχρονικά προβλήματα που συνοδεύουν τη νεότητα (αμφισβήτηση, αβεβαιότητα, θυμός κ.ά.), τα οποία επιτείνονται βάναυσα από την προφανή οικονομική δυσχέρεια. Η κατάσταση ίσως γίνεται ακόμα πιο δύσκολη επειδή ο νέος στις μέρες μας έχει μια καλύτερη επίγνωση του «τι θα μπορούσα», καθώς και των ευκαιριών που απλώνονται θεωρητικά μπροστά του.

 

-Ποιους λογοτέχνες της γενιάς σου θαυμάζεις και γιατί;

Θαυμάζω όλη αυτή τη φουρνιά των νέων ποιητών, των πολύ νέων ποιητών, που γράφουν από τόσο μικρή ηλικία τόσο καλή και ώριμη ποίηση.

 

-Γράφεις αυτόν τον καιρό; Θα μας αποκαλύψεις με τι ασχολείσαι;

Ετοιμάζω κάτι για το τέλος του χρόνου, στον χώρο του πεζού και πάλι.

 

-Πες μας έναν στίχο που θυμάσαι πάντα.

«Κόλαση με τόσο φως δεν το περίμενα»,  Μίλτος Σαχτούρης.

 

 

laspi_gkezos_covrΑπόσπασμα από το μυθιστόρημα Η Λάσπη (εκδ. Μελάνι, 2014), σελ. 30

και η τρέλα;

η τρέλα τι ρόλο παίζει τότε εδώ; ε, η τρέλα δεν είναι τίποτα, δεν υπάρχει τρέλα, είναι ακόμη μια γλωσσική κακοποίηση μοχθηρής υστεροβουλίας και έπαρσης για να αποδοθεί σ’ έναν σαφή στόχο η ενοχλητική διαφοροποίηση από αυτά που κουβαλάς εσύ μες στο ξερό σου

 

Ο Χρήστος Αρμάντο Γκέζος γεννήθηκε το 1988 στη Χιμάρα της Βορείου Ηπείρου και μεγάλωσε στη Σκάλα Λακωνίας. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Το 2012 κυκλοφόρησε η πρώτη του ποιητική συλλογή «Ανεκπλήρωτοι Φόβοι» για την οποία τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα 2013. Το 2014 εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα «Η λάσπη» (εκδόσεις Μελάνι), το οποίο ήταν υποψήφιο για το βραβείο μυθιστορήματος Athens Prize for Literature 2014.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top