Fractal
Home / Εντέχνως / Τα Βιωματικά Αναγνώσματα των Χριστουγέννων
23/12/2015, 12:17 μμ

Τα Βιωματικά Αναγνώσματα των Χριστουγέννων

Γράφει η Ιουστίνη Φραγκούλη- Αργύρη //

 

Τα Χριστούγεννα τα γνωρίσαμε ως παιδιά από τους ύμνους της Εκκλησίας μας, από τα κάλαντα και όλα τα έθιμα που τα συνόδευαν εκεί στην υπέροχη επαρχία της Λευκάδας. Ήταν για μας η σπουδαιότερη γιορτή του χρόνου, όχι μόνο γιατί η Γέννηση του Χριστού έφερνε διακοπές και δώρα, μα πιότερο γιατί ο πατέρας μας αγόραζε κάθε χρόνο ένα Χριστουγεννιάτικο παραμύθι, που το διαβάζαμε σε δόσεις κάθε βράδυ κάτω από το λαμπρό στολισμένο μας δέντρο.

 

books_christmas_tree

 

Το πρώτο Χριστουγεννιάτικο βιβλίο που αναθυμούμαι ήταν «Το χριστουγεννιάτικο έλατο» (1844) του Δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν που αναφέρεται σε ένα στολισμένο έλατο. Τούτο το δέντρο θαμπώνεται εγωιστικά από την δική του λάμψη, κι όταν έρχεται η μέρα που θα το ξεστολίσουν, οδηγείται στη σιωπή και τη μοναξιά της σοφίτας. Ο πρωτότυπος τίτλος του είναι «Το έλατο» και δημοσιεύθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1844 μαζί με μια άλλη ιστορία, τη «Βασίλισσα του Χιονιού».

Η λύπη μου για το μοναχικό δέντρο της σοφίτας δεν είχε όρια, ιδιαίτερα όταν μετά το τέλος των γιορτών ξεστολίζαμε το δικό μας δεντράκι και το ‘νιωθα να κρυώνει στην αποθήκη του σπιτιού μας. Και κάπως μέσα μου σχηματίσθηκε αυτή η αίσθηση της ματαιότητας καθώς ο πατερούλης μονολογούσε για το δέντρο του Άντερσεν: «Ματαιότης Ματαιοτήτων τα Πάντα Ματαιότης»!

Το δεύτερο έργο που μας διάβασαν οι γονείς εκείνα τα πολύτιμα βράδια του χειμώνα ήταν η Χριστουγεννιάτικη ιστορία, του Κάρολου Ντίκενς το γνωστότερο έργο του με αφορμή τη μεγαλύτερη γιορτή του Χριστιανισμού. Ήρωας του μυθιστορήματος είναι ο Εμπενίζερ Σκρούτζ, ένας ηλικιωμένος τσιγκούνης, που δεν αισθάνεται συμπόνια για κανέναν από τους ανθρώπους του περιβάλλοντός του. Στο μυαλό του οι άνθρωποι υπάρχουν μόνο για να του προσφέρουν χρήματα, ενώ απεχθάνεται τα Χριστούγεννα, καθώς θεωρεί ότι προσθέτουν ένα ακόμα χρόνο στην πλάτη του, χωρίς να τον κάνουν πλουσιότερο.

Την παραμονή κάποιων Χριστουγέννων, ο Σκρουτζ δέχεται έναν απρόσκλητο επισκέπτη. Είναι το φάντασμα του νεκρού συνεργάτη του Τζέικομπ Μάρλεϊ, τσιγκούνη και μίζερου, όπως ο Σκρούτζ, που τον προειδοποιεί να αλλάξει χαρακτήρα για να μην έχει την ίδια κατάληξη με αυτόν. Στη συνέχεια, τον επισκέπτονται τα τρία φαντάσματα των Χριστουγέννων και του υποδεικνύουν τα λάθη του, βοηθώντας τον να αγγίξει τη μετάνοια. Μετά την εμπειρία αυτή, ο πρώην εκμεταλλευτής Σκρούτζ αλλάζει άρδην τη συμπεριφορά του και μετατρέπεται στον μεγαλύτερο ευεργέτη της πόλης του.

Αυτό το διήγημα του Ντίκενς με σημάδεψε. Καθώς οι σελίδες του κυλούσαν αργά από τα χείλη της μαμάς, τις νύχτες τρόμαζε τα όνειρά μου ο σκοτεινός τύπος με τα γυαλιά και την απανθρωπιά. Κι όταν μετάνιωσε,  έγινε μέσα μου χαρά μεγάλη, μια χαρά που συνάρπαζε την ψυχή μου και την έκανε αποθήκη γενναιοδωρίας.

«Το Κοριτσάκι με τα Σπίρτα» του Χανς Άντερσεν ήταν ένα από τα διηγήματα που μας διάβαζαν κάθε χρόνο οι γονείς κι εμείς λυγίζαμε από τον πόνο για το κοριτσάκι που άναψε τα τρία τελευταία σπίρτα του πραγματοποιώντας τις φαντασιώσεις των Χριστουγέννων, υποκύπτοντας όμως τελικά στο κρύο του χιονιού. Αν άνοιγες την ψυχούλα μου εκείνες τις υγρές και ανεμοδαρμένες μέρες του χειμώνα, θα ‘βλεπες τη μικρή ηρωίδα του Άντερσεν να ξεκουράζεται στα ζεστά σκεπάσματα της αγάπης μου. Ως παιδί τα δάκρυα ποτέ δεν σταμάτησαν να τρέχουν για «Το Κοριτσάκι με τα Σπίρτα», για την αδικία, για την ανισότητα της ζωής.

Αργότερα, ο πατέρας μας έγινε πιο απαιτητικός στα Χριστουγεννιάτικα αναγνώσματα. Θαυμαστής του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που μετέφερε με σεβασμό και πιστότητα τα ήθη και έθιμα της Χριστιανοσύνης, καθότι γιός ιερέως, μας διάβαζε σχεδόν αποκλειστικά τα δικά του χριστουγεννιάτικα διηγήματα.

Με εκείνη τη γλώσσα που ηχούσε μελωδική και οικεία (καθαρεύουσα διδασκόμασταν στο σχολείο τότε), ξενυχτήσαμε πολλάκις κρεμασμένοι και οι τρείς μας από την ανάγνωση της μητέρας ή του πατέρα αναλόγως των υποχρεώσεών τους. Οι περιγραφές, οι διάλογοι, οι χαρακτήρες και οι άγνωστες λέξεις προσωπικά με δρομολόγησαν για τα καλά προς την οδό Λογοτεχνίας.

Αυτό που έκανε τα έργα του Παπαδιαμάντη να ξεχωρίζουν, είναι η εξαιρετικά πλούσια γλώσσα, που χρησιμοποιεί. Αυτός, όμως, είναι και ο λόγος που τα κάνει δύσκολα στην ανάγνωση. Ξεχωριστό είναι το διήγημα «Άνθος του γιαλού», που δημοσιεύτηκε την παραμονή των Χριστουγέννων του 1906 στην εφημερίδα Εστία. Ένα ακόμη σχετικό διήγημα του Παπαδιαμάντη, είναι «Τα Χριστούγεννα του Τεμπέλη», που δημοσιεύτηκε τα Χριστούγεννα του 1896 στην εφημερίδα Ακρόπολις. Μαζί με τα «Στο Χριστό στο Κάστρο» και «Το χριστόψωμο».

Τη σημασία των Χριστουγέννων για τους ξενιτεμένους, μας περιγράφει «Ο Αμερικάνος», που ο Παπαδιαμάντης δημοσίευσε σε δύο συνέχειες στην εφημερίδα Άστυ στις 25 και 26 Δεκεμβρίου 1891.

Μαγεμένη κυριολεκτικά από τη σφριγηλή περιγραφή του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη σε εκείνα τα πλούσια σε υλικό και γλώσσα Χριστουγεννιάτικα διηγήματα των σχολικών μου χρόνων, έμαθα να τον αγαπώ, να τον ξεχωρίζω περνώντας αργότερα στα γυμνασιακά μου χρόνια στην ανάγνωση της συγκλονιστικής του «Φόνισσας».

Πάντως, ο πατέρας μου όταν μας διάβαζε τις Χριστουγεννιάτικες ιστορίες του Παπαδιαμάντη με κοιτούσε με σημασία και μου τόνιζε ότι τα παιδιά των ιερωμένων γνωρίζουν από μικρά τις λέξεις και τα νοήματα καθώς είναι εκτεθειμένα στα πολυποίκιλα αναγνώσματα του Ευαγγελίου. Κι εγώ έχτιζα μέσα μου την αγάπη για τους ανθρώπους και τα γράμματα. Για τα γράμματα και τους ανθρώπους. Μια αγάπη που με έχει καθορίσει ως συγγραφέα των αληθινών ανθρώπινων τόνων της πραγματικής ζωής.

Καλά Χριστούγεννα!

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top