Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Χαρτογραφώντας το μέλλον
13/09/2017, 10:14 πμ

Χαρτογραφώντας το μέλλον

Γράφει ο Μίνως-Αθανάσιος Καρυωτάκης //

 

«Τσέρνομπιλ» της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, Εκδ. Πατάκη, σελ. 343

 

Στις 26 Απριλίου του 1986 μια σειρά από εκρήξεις κατέστρεψε τον τέταρτο αντιδραστήρα του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας του Τσερνόμπιλ της Σοβιετικής Ένωσης, προκαλώντας ανυπολόγιστα προβλήματα στην ευρύτερη περιοχή. Δεν είναι τυχαίο ότι το προαναφερθέν ατύχημα χαρακτηρίζεται έως σήμερα η μεγαλύτερη τεχνολογική καταστροφή του εικοστού αιώνα. Η τεράστια ποσότητα ραδιενέργειας, που διαχύθηκε στην ατμόσφαιρα, είχε σαν αποτέλεσμα να θεωρηθεί το Τσέρνομπιλ απαγορευμένη ζώνη. Η χλωρίδα, η πανίδα, η ανθρώπινη υγεία και η τοπική κοινωνία είχε δεχτεί ένα θανάσιμο χτύπημα. Οι παρενέργειες της ραδιενέργειας προκαλέσαν τερατογενέσεις, λιώσιμο ζωτικών οργάνων, μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα καθώς και σοκ στους απανταχού πολίτες του πλανήτη. Ωστόσο, παρά την τραγικότητα του γεγονότος το ενδιαφέρον της παγκόσμιας κοινότητας δεν είχε την αναμενόμενη διάρκεια. Οι ζωές όλων όσων σημαδεύτηκαν ανεξίτηλα εκείνη την περίοδο φάνηκε να χάνονται για πάντα στη λήθη. Έτσι, η συγγραφέας Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, που γεννήθηκε στην Ουκρανία και μεγάλωσε στη Λευκορωσία, αποφάσισε να περιδιαβεί τον κόσμο του Τσέρνομπιλ μετά από μια δεκαετία από το ατύχημα και να φέρει στο προσκήνιο, μέσω συνεντεύξεων, όλες εκείνες τις τραγικές μνήμες που είχαν καταχωνιαστεί στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.

Η Αλεξίεβιτς έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό λόγω της απόκτησης του Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2015 για «την πολυφωνική της γραφή, μνημείο του πόνου και του θάρρους στην εποχή μας». Η ανακοίνωση της κατάκτησης του έγκριτου βραβείου από την παραπάνω συγγραφέα προκάλεσε μια έντονη συζήτηση σχετικά με το κατά πόσο το έργο της έχει συνάφεια με τη λογοτεχνία. Η χρόνια ενασχόληση με το επάγγελμα της δημοσιογραφίας την ώθησε να συγγράψει έργα τα οποία βασίζονται σε προσωπικές μαρτυρίες. Με άλλα λόγια, στα βιβλία της η μυθοπλασία παραγκωνίζεται δίνοντας την κεντρική σκηνή στους πραγματικούς πρωταγωνιστές των συμβάντων. Κατ’ ουσίαν εκείνη αναλαμβάνει τη συλλογή, την ταξινόμηση, την επιμέλεια και την παρουσίαση του υλικού.

Οι διηγήσεις από μια πληθώρα αφηγητών παρουσιάζουν με ενάργεια ποικίλες πτυχές και συναισθήματα όσων βίωσαν την πυρηνική καταστροφή. Στη σελίδα 129 ένας στρατιωτικός αναφέρει χαρακτηριστικά: «Είμαστε μόνοι. Ξένοι. Δεν μας θάβουν όπως όλον τον κόσμο, αλλά χώρια, σαν να ήμασταν εξωγήινοι… Θα ήταν πολύ καλύτερα αν είχα σκοτωθεί στο Αφγανιστάν! Το εννοώ. Μου περνούν κατά καιρούς τέτοιες σκέψεις. Ο θάνατος εκεί ήταν κάτι πολύ συνηθισμένο… Είχε τουλάχιστον λογική…». Ο τρόμος, η αγάπη, η απελπισία, η αβεβαιότητα, ο θάνατος, το μοιραίο και η αδυναμία κατανόησης όλων όσον έλαβαν χώρα ενώνονται, συνθέτοντας ένα εκρηκτικό μείγμα. Οι σπαρακτικές, σκοτεινές και αποτρόπαιες ιστορίες ταρακουνούν τον αναγνώστη. Κατά κάποιον περίεργο τρόπο τον καθιστούν κοινωνό μιας ξεχασμένης πραγματικότητας, η οποία μπορεί δυστυχώς να συμβεί ξανά στο μέλλον.

Εν ολίγοις, το «Τσέρνοµπιλ» είναι ένα συγκλονιστικό βιβλίο που κρύβει στις σελίδες του βαθύτατο πόνο, αγάπη και φόβο για το αύριο. Ο θάνατος φαντάζει ως μια δίκαιη δύναμη, που σε αντίθεση με τη ζωή και τη μακαριότητα, δεν κάνει καμία διάκριση. Και εκεί ανάμεσα σ’ αυτές τις διαφορές εγκλωβίζεται το μέλλον προσπαθώντας να χαρτογραφήσει το επόμενο «Τσέρνομπιλ».

 

Svetlana Alexievich

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top