Fractal

«Burn Out»; Όταν η κούραση καλά κρατεί …

Γράφει η Ρίτα Βελώνη //

 

burn_1

 

Πως θα καταλάβετε ότι η κούραση που νοιώθετε καθημερινά, η οποία δεν υποχωρεί με την ανάπαυση, οφείλεται στο σύνδρομο «burn out»; Και πως θα αντιμετωπίσετε την ύπουλη αυτή ψυχοσωματική διαταραχή, που πλήττει κυρίως άτομα με στρεσογόνα επαγγέλματα ;

 

Ανήκετε και εσείς στην κατηγορία εκείνων που ξεκινούν και τελειώνουν την ημέρα τους νοιώθοντας εξουθενωμένοι; Ή το πρωί, την ώρα που σηκώνεστε από το κρεβάτι  νοιώθετε χωρίς δυνάμεις, σαν μια μηχανή που χάνει στροφές; Αν ναι, πρέπει να ξέρετε ότι δεν είστε μόνοι. Χιλιάδες άνθρωποι ανά τον κόσμο βιώνουν τα ίδια συμπτώματα με εσάς, τα οποία οι επιστήμονες συνοψίζουν στον όρο «burn out». Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας μιλάει για «ψυχο-επιδημία» αναφέροντας πως πλήττει το 40% των εργαζομένων σε Αυστραλία, H.Π.Α, Καναδά και Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας). Ήδη, οι σχετικές εγχώριες μελέτες αποκαλύπτουν εξωφρενικά νούμερα σε ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων. Όπως για παράδειγμα, ότι από burnout πάσχει το 45% των νοσηλευτών σε πέντε μεγάλα νοσοκομεία της Αθήνας, καθώς και ο ένας στους έξι εκπαιδευτικούς ή ελεύθερους επαγγελματίες. Aς δούμε, όμως, τι είναι και πως αντιμετωπίζεται το σύνδρομο αυτό, που θα πρέπει να οδηγεί χωρίς καθυστέρηση στον ειδικό ψυχολόγο, αφού μπορεί να αντιμετωπιστεί…

 

Τι ακριβώς είναι το σύνδρομο «burn Out»

Πρόκειται για μια ψυχολογική κατάσταση στην οποία ο άνθρωπος εμφανίζει απώλεια ενδιαφέροντος, ψυχική και σωματική υπερκόπωση, απάθεια, για την δουλειά του, την παραγωγικότητά του αλλά και για τους ανθρώπους τους οποίους εξυπηρετεί μέσω της δουλειά του. O Graham Greene, που εισήγαγε τον όρο στο μυθιστόρημα του «Burnt Out Case» (1960), κάνει λόγο για «επίθεση γιγαντιαίας αδιαφορίας» – ο ήρωας του πάσχει από μια σχεδόν νοσηρή ανηδονία. Όπως όμως επισημαίνει και ο  ψυχαναλυτής Herbert Freudenberger: στον πάσχοντα δημιουργείται ένα ψυχικό «μούδιασμα» μια εγκατάλειψη του εαυτού, μια αποστασιοποίηση συναισθηματική που σταδιακά επηρεάζει όλους τους τομείς της ζωής του (οικογένεια, ερωτική σχέση, κ,λ,π).

 

Ποιους απειλεί περισσότερο

Το σύνδρομο «burn Out», πλήττει κυρίως τους νέους ηλικιακά εργαζόμενους και δείχνει προτίμηση στις ηλικίες από 30 με 40 χρόνων. Μεγαλύτερη προδιάθεση στο να αναπτύξουν το σύνδρομο έχουν οι γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες, οι ανύπαντροι και τα άτομα με υπερβολική αίσθηση ευθύνης, η τελειομανίας. Επίσης, από τις  βασικές αιτίες που οδηγούνται πολλοί εργαζόμενοι σε αυτή την κατάσταση, είναι: ο υπερβολικός όγκος δουλειάς και οι πολλές ώρες εργασίας, το  αναξιοκρατικό εργασιακό περιβάλλον χωρίς οργάνωση, χρηματική ικανοποίηση ή ηθική επιβράβευση, καθώς και αβεβαιότητα για το αύριο. Σύμφωνα με τις στατιστικές, οι πρώτοι στις λίστες από τους εργαζόμενους που έρχονται αντιμέτωποι με το σύνδρομο «burn Out» είναι: οι γιατροί και νοσοκόμοι, τα στελέχη και υπάλληλοι εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, οι διαφημιστές, οι δημοσιογράφοι, οι δικαστές, οι εκπαιδευτικοί, οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας κ.α.

 

burn_5

 

Έξι σημάδια, που μαρτυρούν «burn out»

Αν βιώνετε μια ή περισσότερες από τις παρακάτω 6 καταστάσεις, ίσως είστε στα πρόθυρα ή υποφέρετε ήδη από το σύνδρομο…

 

1. Εντάσεις στον εργασιακό χώρο που σας καταβάλουν  

Σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν από το Εθνικό δίκτυο Προαγωγής Υγείας στους Χώρους Εργασίας (ΕΠΥΧΕ): ένας στους τρεις εργαζομένους, δηλαδή το 28%, βιώνει  εργασιακό στρες, με επακόλουθα την έντονη σωματική κόπωση, τις ψυχικές διαταραχές και άλλα συμπτώματα του «burn Out.

Τι να κάνετε; Αν οι εντάσεις με τους συναδέλφους ή τους πελάτες σας έχουν τελευταία  κορυφωθεί , το πρώτο βήμα –λένε οι ειδικοί -είναι να περιορίσετε ό,τι είναι ή μπορεί να γίνει εστία άγχους στην εργασία σας, να βρείτε τρόπους που θα σας βοηθήσουν να χαλαρώσετε ( π.χ, βαθιές ανάσες, ειδικές ασκήσεις κ.α) και προπάντων να λύσετε με τους  συνεργάτες σας τα προβλήματα που τυχόν έχετε!

 

2. Κενά μνήμης

Η διαρκή κούραση και η αίσθηση εξουθένωσης, συνδέονται με χαμηλά επίπεδα των χημικών ουσιών του εγκεφάλου όπως η σεροτονίνη και η νορεπινεφρίνη, που αναμεταδίδουν τα μηνύματα. Συνεπώς, μια τέτοια κατάσταση, εκτός από τη διάθεση επηρεάζει και την ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου και της μνήμης.

Τι να κάνετε; Η επίσκεψη σε ένα ειδικό, η ψυχοθεραπεία ή ακόμη και η ήπια φαρμακευτική αγωγή θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα από τη ρίζα του.

 

3. Πληγές που δεν επουλώνονται

Σύμφωνα με μία νέα μελέτη που έκαναν επιστήμονες από το Veterans Affairs Medical Center του Σαν Φρανσίσκο, το εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα  που δημιουργεί το «burn out» εκτός των άλλων, φαίνεται πως επηρεάζει και την ικανότητά του δέρματος να λειτουργεί στο «κλείσιμο των πληγών». Συγκεκριμένα, 27 φοιτητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, οι οποίοι είχαν υγιές δέρμα, εξετάστηκαν σε περιόδους έντονης ψυχολογικής πίεσης μέσα στο χρονικό πλαίσιο οκτώ εβδομάδων. Οι ερευνητές «έγδερναν» επιφανειακά το δέρμα των φοιτητών και στη συνέχεια μετρούσαν πόσο γρήγορα θεραπεύεται. Παρατηρήθηκε ότι η ταχύτητα της ανάρρωσης του δέρματος σχετιζόταν άμεσα με την ψυχολογική κατάσταση του εξεταζόμενου.
Τι να κάνετε: Αντιμετωπίστε με θετική σκέψη τα καθημερινά προβλήματα, αν θέλετε να προφυλάξετε το δέρμα σας, αλλά και την υγεία σας.

 

4. Προβλήματα στον ύπνο

 Ο κακός και ανεπαρκής ύπνος τo βράδυ είναι μια από τις βασικότερες αιτίες κούρασης την ημέρα. Όπως μάλιστα επισημαίνει ο καθηγητής Ψυχιατρικής Αντώνης Κάλης, στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια: «Οι 7-8 ώρες νυκτερινού ύπνου αρκούν, αν είναι αυτές που ταυτίζονται με το ναδίρ της ορμόνης κορτιζόλης (από τα μεσάνυχτα μέχρι τα χαράματα) και με συνθήκες ησυχίας και έλλειψης φωτισμού».

Τι να κάνετε: Να δημιουργήσετε τις κατάλληλες συνθήκες για έναν ήρεμο ύπνο: Μη φάτε πολύ και μην πιείτε καφέ το απόγευμα, ρυθμίστε τη θερμοκρασία του υπνοδωματίου στους 18° C και πέσετε στο κρεβάτι ήρεμοι. Οι ειδικοί συνιστούν επίσης ωτοασπίδες ή κλειστά παράθυρα για τους θορύβους, σκουρόχρωμε κουρτίνες για τον εξωτερικό φωτισμό και να μην βλέπετε τηλεόραση στο κρεβάτι.

 

5. Φαγούρα στο δέρμα… 
Οι δερματολόγοι εξηγούν ότι η φαγούρα συχνά αποτελεί μια μορφή σωματοποίησης της κακής ψυχολογικής κατάστασης. Και ότι πολλές φορές η επιθυμία να ξύσει κανείς το δέρμα του μέχρι να ματώσει, αξιολογείται ως σύμπτωμα ψυχοσωματικού προβλήματος. Συνήθως οι περιοχές του σώματος στις οποίες… ξεσπούν οι πάσχοντες από «burn out» είναι ο αυχένας και τα γεννητικά όργανα.

Τι να κάνετε: Αν και αρχικά η αντιμετώπιση του προβλήματος συνίσταται στη χορήγηση της κατάλληλης αγωγής για το δερματικό ερεθισμό, η ουσιαστική αντιμετώπιση αφορά την καταπολέμηση του στρες.

 

6. Πεπτικά προβλήματα (ναυτία,  δυσκοιλιότητα ή διάρροια, σπαστική κολίτιδα κ.α)

Είναι γνωστό ότι το έντερο έχει υποδοχείς παρόμοιους με του εγκεφάλου που αντιδρούν σε ορμόνες, τα επίπεδα των οποίων μεταβάλλονται λόγω στρες και έντονων συναισθημάτων. Υπάρχει δηλαδή σύνδεση εντέρου και εγκεφάλου με αντίδραση στα ίδια ορμονικά ερεθίσματα. Γι’ αυτό το άγχος επιδεινώνει τα πεπτικά συμπτώματα, ενώ κάποιες έρευνες δείχνουν σχέση μεταξύ κατάθλιψης και συμπτωμάτων ευερέθιστου εντέρου.

Τι να κάνετε: Eπειδή στο έντερο δεν χωνεύονται μόνο τροφές αλλά και σκέψεις και συναισθήματα, το πεπτικό σας σύστημα θα πρέπει να βρίσκεται  σε πλήρη αρμονία με αυτά. Αν δεν τηρείτε τους κανόνες της σωστής διατροφής και παράλληλα, οι κακές διατροφικές σας συνήθειες  συνδυάζονται και με αγχώδη σκέψεις, τότε το έντερό σας μπορεί να παρουσιάσει από μια απλή δυσκοιλιότητα, μέχρι κάποιο χρόνιο φλεγμονώδες νόσημα .

 

burn_3

 

Ξαναβρείτε την ηρεμία σας

 

* Σε 1 λεπτό (με λίγη μαύρη σοκολάτα): Μια δυο πλάκες σοκολάτας είναι μεγάλη απόλαυση μετά από μια ημέρα γεμάτη ένταση και αρνητικά συναισθήματα. Η μαύρη σοκολάτα, είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες και σε τρυπτοφάνη, που μεταβολίζεται σε σεροτονίνη (ορμόνη η οποία συνδέεται με τη βελτίωση της διάθεσης). Περιέχει, επίσης, σημαντικές ποσότητες σεληνίου και μαγνησίου, που ενισχύουν την καλή διάθεση.

* Σε 3 λεπτά (κοιτάζοντας ένα όμορφο τοπίο σε φωτο): θεωρείται μέθοδος που βοηθά ιδιαίτερα ένα άτομο να αποβάλλει τα άγχη και τις εσωτερικές του  συγκρούσεις, να αναπτύξει τη δημιουργική του ικανότητα, αλλά και να επικοινωνήσει καλύτερα με το περιβάλλον του.

* Σε 10 λεπτά (με ασκήσεις αναπνοής): Υπάρχουν διάφορες τεχνικές αναπνοής που βοηθούν την αυτοσυγκέντρωση και την διατήρηση ψυχικής ηρεμίας. Μια από τις αναπνευστικές ασκήσεις που συστήνονται είναι: να ξαπλώνετε στο κρεβάτι με τα γόνατα λυγισμένα και τα πέλματα να ακουμπούν σταθερά στο στρώμα, τοποθετώντας ένα ελαφρύ βιβλίο στο στομάχι σας. Στη στάση αυτή εισπνεύστε βαθιά και προσπαθήστε να «ανεβάσετε» το βιβλίο προς τα πάνω, φουσκώνοντας ουσιαστικά την κοιλιά σας. Στη συνέχεια, εκπνεύστε ήρεμα και προσπαθήστε να «κατεβάσετε» το βιβλίο, «ρουφώντας» το στομάχι σας. Επαναλάβετε 10 -12 φορές, εισπνέοντας λίγο πιο βαθιά σε κάθε επανάληψη, χωρίς όμως να αισθανθείτε κούραση.

* Σε 15 λεπτά (πίνοντας πράσινο τσάι): Δυο φλιτζάνια τσάι την ημέρα,   αναζωογονούν όχι μόνο το σώμα  αλλά και το πνεύμα  και μάλιστα βοηθούν στην αυτοσυγκέντρωση, στην καλύτερη απόδοση και στην ανάπτυξη της προσοχής. Ταυτόχρονα, το τσάι αυξάνει τη θερμοκρασία του δέρματος συμβάλλοντας έτσι στη χαλάρωση του οργανισμού και στην απαλλαγή του από το άγχος και το στρες.    
* Σε 20 λεπτά (με έναν περίπατο): Η δραστηριότητα στο φυσικό περιβάλλον, όπως για παράδειγμα το περπάτημα, το τζόκινγκ ή η ποδηλασία σε πάρκα και άλση έχουν θετική επίδραση στη διάθεση, ανυψώνουν το ηθικό και μας ξεκουράζουν! Στα παραπάνω κατέληξαν ερευνητές του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης σε μελέτη που διεξήγαγαν και η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Κοινωνικών Επιστημών και Ιατρικής (Social Science And Medicine). Επίσης έρευνα του ιδρύματος «Mind», που ασχολείται με τη νοητική υγεία και τις στρεσογόνες επιπτώσεις της, εξέτασε μέλη των κατά τόπους ομάδων του μετά από μια βόλτα σε πάρκο και σε εμπορικό κέντρο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μετά τη βόλτα στο πάρκο το 71% των συμμετεχόντων ανέφερε μειω­μένα επίπεδα κατάθλιψης και το 90% τόνωση της αυτοεκτίμησής του.

 

burn_4

 

Χαλαρώστε με τις παρακάτω ασκήσεις

Άσκηση 1: Ξαπλώνετε ανάσκελα με τα χέρια στο πλάι, τα πόδια λίγο ανοικτά και τα μάτια κλειστά. Εισπνέετε και εκπνέετε αργά από τη μύτη. Το μυαλό σας πρέπει να είναι συγκεντρωμένο μόνο στην αναπνοή και σε τίποτε άλλο. Η χαλάρωση αυτή, η οποία πρέπει να διαρκεί 10-20 λεπτά, μπορεί να γίνεται πολύ συχνά, όσες φορές αισθάνεστε ότι την έχετε ανάγκη.

Άσκηση 2: Πάρτε μια αναπαυτική στάση στο κρεβάτι. Κλείστε τα μάτια και φανταστείτε ένα γνωστό μέρος που αντιπροσωπεύει για σας το ιδεώδες (στην άκρη της θάλασσας, στο βουνό, στον κήπο). Φανταστείτε στη συνέχεια πως ακούτε τους ήχους, νιώθετε τις μυρωδιές και αισθάνεστε την ηρεμία και τη γαλήνη του τοπίου. Μείνετε έτσι για πέντε λεπτά και απολαύστε νοερά αυτό το ιδανικό καταφύγιο.

Άσκηση 3: Εάν πέφτοντας στο κρεβάτι έχετε δυσκολία στο να αποκοιμηθείτε, δοκιμάστε την παρακάτω άσκηση που ξεκουράζει τον εγκέφαλο και προοδευτικά φέρνει ύπνο: Αρχίστε να αναπνέετε με τέτοιον τρόπο, ώστε σε κάθε εισπνοή, ο κοιλιά σας να σηκώνετε και όταν εκπνέετε να την αισθάνεστε να «ξεφουσκώνει». Καθώς εκπνέετε, πείτε τον αριθμό «ένα» από μέσα σας. (Πρόκειται για την Ευρωπαϊκή εκδοχή των «mantras», που χρησιμοποιούν οι διαλογιζόμενοι στην Ανατολή, δηλαδή την επανάληψη μιας «μαγικής» λέξης, που πρέπει να λέτε από μέσα σας ξανά και ξανά, συγκεντρώνοντας το νου σας σε αυτήν, και διώχνοντας από το μυαλό σας κάθε άλλη ανεπιθύμητη σκέψη.)

 

burn_2

 

Εάν υποφέρετε από burn out, είναι πιθανό να βιώνετε

* Διαρκή κούραση κι αίσθηση εξουθένωσης
* Αναβλητικότητα για πράγματα που πρέπει να κάνετε
* Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (ίσως αρρωσταίνετε συχνά)
* Αλλαγές στην όρεξή σας καθώς και στον ύπνο
* Διάφορους σωματικούς πόνους (μυϊκούς πόνους ή πονοκεφάλους)
* Αίσθηση αποτυχίας και αυτο-αμφισβήτησης
* Τάση να αποσύρεστε και να περνάτε ώρα μόνοι
* Αρνητικές σκέψεις και αίσθηση ότι είστε παγιδευμένοι
* Υπερκριτικότητα κι εκνευρισμό με τους συναδέλφους ή τους πελάτες σας
* Την τάση να χρησιμοποιείτε το φαγητό, αλκοόλ ή άλλες ουσίες για να τα βγάλετε πέρα.

 

* Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Αρμονία

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top