Fractal

Οι ηχογραφήσεις των μπλουζ από τον Harry Oster στη φυλακή της Angola στη Λουιζιάνα (μέρος 2ο)

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη // *

 

Διαβάστε το Α΄ μέρος του αφιερώματος εδώ >> 

 

ηο2

 

Το 1964, ο Robert Pete Williams έδωσε την πρώτη συναυλία του έξω από τη Λουιζιάνα, αφού εμφανίστηκε στο θρυλικό Newport Folk Festival. Η παράσταση είχε θετική υποδοχή και προκάλεσε ενθουσιασμό στους θεατές του φεστιβάλ, με αποτέλεσμα να αρχίσει περιοδείες στις Ηνωμένες Πολιτείες, παίζοντας συχνά με τον Mississippi Fred McDowell. Αργότερα, στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 εμφανίστηκε σε πολλά φεστιβάλ, συμπεριλαμβανομένου του American Folk Blues Festival το 1966. Πέθανε το 1980. Το άλμπουμ ‘Prison Worksongs’ αναφέρεται κυρίως στις ηχογραφήσεις των τραγουδιών εργασίας των καταδίκων στη φυλακή Angola, αλλά και κάποιων εκτός φυλακής, μεταξύ 1959 και 1963. Ο Oster κατάφερε έτσι να καταγράψει και ηχογραφήσει κάποιο υλικό το οποίο φαινόταν πως πλησίαζε στο τέλος του, αφού κάποια υπολείμματα τέτοιων κομματιών υπήρχαν μόνο στους παλιούς φυλακισμένους και λόγω της εκμηχάνισης γενικότερα της γεωργίας.

Τα τραγούδια του δίσκου ‘Country Negro Jam Session’ καταγράφηκαν και ηχογραφήθηκαν στη Νοτιοανατολική Λουιζιάνα μεταξύ 1959 και 1962, κάποια μέσα στη Φυλακή Angola και μερικά άλλα σε σπίτια κατά τη διάρκεια διασκέδασης σε πάρτυ. Ορισμένα επίσης καταγράφηκαν από τον Chris Strachwitz και τον Paul Oliver το 1960. Ο Oster έκανε μια σειρά από επιτόπιες ηχογραφήσεις, με ομάδες ανδρών και γυναικών σκοτεινές που τραγουδούσαν μπλουζ, με πρώτο και καλύτερο τον Robert Pete Williams.

Ένας άλλος μπλούζμαν, ο Otis Webster καταγράφηκε και ηχογραφήθηκε εκτενώς από τον Oster το 1959 και το 1960, όλα μέσα στη φυλακή αυτή, υλικό ακόμα ανέκδοτο και δυσεύρετο. Ο Willie B.Thomas (φωνητικά και κιθάρα) και ο James ‘Butch’ Cage (φωνητικά και βιολί) συνθέτουν ένα καλό αποτέλεσμα στο Country Negro Jam Session. Το μουσικό συγκρότημα εγχόρδων του ντουέτου θυμίζει τον Peg Leg Howell και την παρέα του, οι οποίοι δεν παίζουν μόνο μπλουζ, αλλά ακόμα ποπ, και θρησκευτική μουσική. Ο Butch Cage γεννήθηκε το 1894 κοντά στο Meadville, μια μικρή πόλη του Μισισιπή, τον οποίο ο Oster περιγράφει εύστοχα στις σημειώσεις ως ένα μεγάλο εκπρόσωπο τής, πλέον σχεδόν εξαφανισμένης, παράδοσης του βιολιού τον 19ο αιώνα, ενώ ο Willie B.Thomas γεννήθηκε κοντά στο Lobdell της Λουιζιάνας το 1912. Ο James ‘Butch’ Cage ήταν ένας από τους τελευταίους υποστηρικτές της παράδοσης του μπλουζ τού 19ου αιώνα, με ένα άγριο παίξιμο που σχεδόν έχει εξαφανισθεί στον τρέχοντα αιώνα. Γεννήθηκε στις 16 Μαρτίου 1894 στην Πολιτεία του Μισισιπή.
Το πρώτο πραγματικό όργανο τού Cage ήταν μια φλογέρα από ζαχαροκάλαμο αλλά στη συνέχεια έγινε αξιόπιστος κιθαρίστας. Η ψυχή του όμως ήταν το βιολί και το παίξιμό του με μια πραγματικά αφρικανική αίσθηση. Μετακόμισε στη νοτιοδυτική Λουιζιάνα μετά τις καταστροφικές πλημμύρες του Μισισιπή το 1927 αλλά τελικά εγκαθίσταται στο Zachary, όπου εργάστηκε σε μια σειρά από ταπεινωτικές δουλειές, ενώ ταυτόχρονα έπαιζε μουσική σε μια μπάντα εγχόρδων σε πάρτυ και αλλού, συχνά σε συνδυασμό με τον κιθαρίστα Willie B. Thomas. Ο μουσικολόγος Harry Oster άκουσε το ζευγάρι να παίζει στο Zachary, το 1959, και οι ηχογραφήσεις του Oster απεικονίζουν την παράδοση του μπλουζ, με τις μαύρες μπάντες της εποχής τους. Αυτό το υπέροχο στυλ και το βιολί μπορεί να ακούσει ο ενδιαφερόμενος στο Country Negro Jam Sessions, και ακόμα σε κάποιες άλλες συλλογές. Ο James “Butch” Cage πέθανε στο Zachary, το 1975.

 

angolaprisonspiritualsfront

 

Γεννημένος ως Robert Brown, στην Itta Bena του Μισισιπή, ο Smoky Babe (1927-1975) είχε βρει το δρόμο του προς την Scotlandville της Λουιζιάνας από την ηλικία των είκοσι ετών. Ήταν εκεί που τον ηχογράφησε ο Oster σε αρκετές περιπτώσεις μεταξύ του 1959-1961, με το υλικό του να εμφανίζεται σε διάφορες ετικέτες δισκογραφικών εταιρειών. Τίποτα δεν είναι γνωστό για την μετέπειτα ζωή του, όπως και οι συνθήκες του θανάτου του, το 1975.

Η πιανίστα και τραγουδίστρια της Νέας Ορλεάνης Billie Pierce, έπαιξε τζαζ και μπλουζ, με τον κορνετίστα σύζυγό της De De Pierce. Και οι δύο περιόδευσαν εκτενώς και έκαναν ηχογραφήσεις στη δεκαετία του 1950 και του 1960. O Oster κυκλοφόρησε ένα LP τους με τίτλο Gulf Coast Blues. Η Billie Pierce (1907-1974) ήταν μια θαυμάσια πιανίστρια της τζαζ και του μπλουζ και μια πολύ εκφραστική τραγουδίστρια που μεγάλωσε στη Φλόριδα, όπου συνόδευσε την Bessie Smith στο Θέατρο Pensacola, στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Αργότερα μετακόμισε στη Νέα Ορλεάνη, όπου έπαιξε επαγγελματικά και πέρασε πολύ χρόνο εργαζόμενη στο Preservation Hall, στη γαλλική συνοικία της Νέας Ορλεάνης, περιοδεύοντας σε όλο τον κόσμο με την Preservation Hall Jazz Band.

Ο σύζυγός της, De De Pierce (1904-1973), ήταν ένας από τους πιο χαρούμενους και καλούς τρομπετίστες της τζαζ στη Νέα Ορλεάνη, καθώς και ένας υπέροχος τραγουδιστής, ειδικευμένος στη μοναδική τοπική κρεολική-γαλλική διάλεκτο. Γνωστά είναι τα τραγούδια του Peanut Vendor και Dippermouth Blues, μαζί με την Billie Pierce. Γεννήθηκε ως Joseph De Lacroix Pierce στη Νέα Ορλεάνη. Την πρώτη του συναυλία την έδωσε σε ηλικία είκοσι ετών, το 1924, με τον Arnold Dupas στη Νέα Ορλεάνη. Συνήθως έπαιζε σε νυχτερινά κέντρα της πόλης, όπου συναντήθηκε με την Billie Pierce που έγινε γυναίκα του και μουσικός του σύντροφος, κι έπαιζαν αμφότεροι στη μπάντα τού Luthjens Dance Hall, από το 1930 μέχρι και τη δεκαετία του 1950. Κυκλοφόρησαν αρκετά άλμπουμ μαζί αλλά σταμάτησε να παίζει στη μέση της δεκαετίας του 1950 λόγω ασθένειας, η οποία τον άφησε τυφλό.

Τυφλός από την παιδική ηλικία, ο Snooks Eaglin (1936-2009) έπαιξε τα πάντα που άκουγε στους δίσκους και το ραδιόφωνο όπως τζαζ, μπλουζ, ποπ ή κάντρυ. Όταν δεν έπαιζε rhythm and blues στα κλαμπ της Νέας Ορλεάνης, τραγουδούσε στις γωνίες των δρόμων με μια ακουστική κιθάρα και κάπου εκεί τον συνάντησε ο Harry Oster για πρώτη φορά. Εκτός ενός δίσκου LP στη δική του εταιρεία, τη Folk-Lyric, ο Oster έδωσε υλικό και σε άλλες, όπως στις Storyville και Bluesville. Σε μια συνέντευξη, o Oster θυμάται πώς ήρθε σε επαφή με τον Eaglin. Είχε ακούσει πολλά γι’ αυτόν από τον Richard B.Allen, ο οποίος ήταν επιμελητής του Αρχείου της Τζαζ στο Πανεπιστήμιο Tulane. Τον συνάντησε όταν ήταν νεαρός και τυφλός και τραγουδούσε στη βεράντα του σπιτιού του. Ο Snooks Eaglin ήταν διαφορετικός από άλλους καλλιτέχνες, όπως για παράδειγμα ο Robert Pete Williams. Δεν ήταν στην πραγματικότητα ειδικός στα μπλουζ αλλά ήταν, και του άρεσε να είναι, πολύ δημοφιλής ερμηνευτής. Μπορούσε να τραγουδήσει πολλά μπλουζ και είχε αξεπέραστη μνήμη.

Άλλοι από τους καλλιτέχνες εκείνους, ήταν ο Herman E.Johnson απ’ το Scotlandville, που ηχογραφήθηκε στα 1961 και ο Clarence Edwards. Κομμάτια του Herman E.Johnson εμφανίστηκαν στο LP Louisiana Country Blues παράλληλα με τον Smoky Babe. Γεννημένος επίσης στην Πολιτεία της Λουιζιάνας, μεγάλωσε σε ένα ιδιαίτερα θρησκευτικό οικογενειακό περιβάλλον, ένα περιβάλλον πλημυρισμένο με πνευματικές εικόνες που ήταν και το σήμα κατατεθέν τού μετέπειτα έργου του ως ερμηνευτής. Τα πρώτα ενήλικα χρόνια του ξοδεύτηκαν σε μια άκαρπη αναζήτηση για σταθερή εργασία η οποία τον οδήγησε από τα περίχωρα προς την πόλη και πάλι πίσω. Με την κιθάρα του ασχολήθηκε γύρω στο 1927 ως ανάπαυλα από τις δουλειές που έκανε, που κυμαίνονταν από τη συλλογή βαμβακιού μέχρι το ρίξιμο σκυροδέματος σε οικοδομές. Οι πολλές στενοχώριες του στο να βρει μια δουλειά κατά βάση, τον οδήγησαν σε κατάθλιψη που απεικονίζεται στο τραγούδι του Depression Blues. Τελικά προσελήφθη ως θυρωρός στο Southern University στη διπλανή Scotlandville. Κατείχε την ίδια θέσ
η εργασίας και κατά τη στιγμή της ηχογράφησής του, στο Baton Rouge, από τον Harry Oster το 1961. Μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο το 1970, ο Herman E.Johnson, συνταξιοδοτήθηκε και τελικά πέθανε στα 1975.

 

louisiana_blues

 

Όσον αφορά στον Clarence Edwards (1933 – 1993), αυτός γεννήθηκε κοντά στο Baton Rouge της Λουιζιάνα, και άρχισε να παίζει τα μπλουζ από τα εφηβικά του χρόνια. Ήταν μέλος των Boogie Beats, μιας τοπικής μπλουζ μπάντας, ενώ αργότερα έπαιξε στους Bluebird Kings. Εκτός από το παίξιμο σε τοπικά μπλουζ κλαμπ, κάποια στιγμή πυροβολήθηκε στο πόδι κατά τη διάρκεια φασαρίας έξω από ένα κλαμπ. Κομμάτια του μαγνητοφωνήθηκαν από τον Oster μεταξύ 1959 και 1962, και με τον Chris Strachwitz για την Arhoolie, το 1970. Έκανε εμφανίσεις σε πολλά φεστιβάλ στις ΗΠΑ και την Ευρώπη πριν τον θάνατό του, το 1993. Γνωστότερα κομμάτια του είναι τα Lonesome Bedroom Blues και I Want Somebody.

Ακούγοντας αυτά τα μπλουζ κάνει εντύπωση το πόσο κοντά είναι το τραγούδι και η ομιλία και η ευκολία με την οποία οι καλλιτέχνες μετακινούνται από το ένα στο άλλο. Ο ρυθμός του Roosevelt Charles στον προφορικό μονόλογο στο Strike At Camp 1, δείχνει ότι ανά πάσα στιγμή θα αρχίσει το τραγούδι. Ο Robert ‘Guitar’ Welch τραγουδούσε στο ‘Electric Chair Blues’, με ένα ομολογουμένως μακάβριο χιούμορ: ‘‘…Wonder why they electrocute a man at the one o’ clock hour of night’’? The current much stronger, people turn out all the light…’’.

Θα σφίξω το χέρι του συγκρατούμενού μου, θα τον ρωτήσω
πως βρέθηκε εδώ.
Είχα ένα ατύχημα στην οικογένειά μου, θα με στείλουν
στην ηλεκτρική καρέκλα.
Αναρωτιέμαι γιατί θανατώνουν με την ηλεκτροπληξία τους
ανθρώπους στη μία τη νύχτα;
Το ρεύμα είναι ισχυρότερο, οι άνθρωποι καίνε
τα φώτα…

Τα μπλουζ των ηχογραφήσεων στην φυλακή της Αγκόλα είναι περισσότερο ομιλητικά στο ύφος τους, όπως για παράδειγμα ο Blind Willie McTell στο ‘Traveling Blues’, όπου αναλογίζεται και μονολογεί για την αγαπημένη του που βρίσκεται εκεί έξω και την οποία είδε στον ύπνο του το προηγούμενο βράδυ, για την οποία οι φίλοι του είπαν ότι βρήκε καινούργιο άντρα κάνοντας διάφορους συνειρμούς με τη σκέψη του:

I had a dream last night/I thought my good gal had gone/Well, I woke up this mornin’/She really hadn’t done me wrong/I know it’s not fair/But my good gal has done
……………………………………………………………………………………………………………………………………..
My gal’s been triflin’ round/About a week I know/Several of my friends/Just told me so and so/She’s finding new men /And now I can’t understand
……………………………………………………………………………………………………………….
Well it’s true my baby’s gone/I know it won’t be long/We’ll both be on that train/
My baby’s comin’ home again/But now she has turned him down

Όλα τα αυτοσχέδια και ομιλούντα μπλουζ αυτών των σπουδαίων καλλιτεχνών, όπως ο Roosevelt Charles κι ακόμα ο Robert Pete Williams, προσελκύουν ακόμα και σήμερα την προσοχή των ειδικών, αφού υπάρχουν πολλά ακουστικά αποδεικτικά στοιχεία με εντυπωσιακές ομοιότητες μεταξύ του Robert Pete Williams και των προγόνων του στη Δυτική Αφρική. Δείχνει επίσης μια σχέση μεταξύ της ελεύθερης δημιουργικότητας και των τραγουδιστών του μπλουζ, όπως οι τρόφιμοι του εν λόγω σωφρονιστικού ιδρύματος, που βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας. Ο Robert Pete Williams, όμως, στο ‘Some Got Six Months’, τραγούδησε την αδικία που έγινε εις βάρος του όσον αφορά στην ποινή που του επεβλήθη από τον δικαστή. Άλλοι, λέει, έφαγαν έξι μήνες, άλλοι έναν ολόκληρο χρόνο, αλλά εγώ και ο φίλος μου φάγαμε ισόβια… Και βέβαια τα βάζει με τον τρελό γέρο δικαστή που του επέβαλε τόσο μεγάλη ποινή κι ότι ακόμα, όταν του την ανακοίνωσε κατάμουτρα, του πέταξε και ένα βιβλίο στο κεφάλι…

Some got six months, some got a solid year/But me and my buddy we got life time here./Some got six months, some got a solid year,/But me and my buddy we got life time here.
Six months, oh baby, let me go to bed./I’ve drunk white lighting, gone to me head./It gone to me head.
I’ve got so much of time darling,/It worryin’ me, oh baby./You know this time killin’ me
But I just can’t help it, darling, I just go to roll.
You know that old judge must be mad./Yeh, that old judge must be mad, darling,/When he gave my sentence, he throwed the book at me.
First time in trouble I done get no fair trial at all, oh lord./Seem like to me, baby, they locked the poor boy in jail.

Όταν τελείωνε η μέρα και η σκληρή εργασία, οι μαύροι μπλουζίστες μπορούσαν να εκφράσουν κάπως καλύτερα τον ψυχικό τους κόσμο και τα συναισθήματά τους. Ο Hogman Maxey, είναι αποκαλυπτικός όταν νοιώθει τον σωματικό πόνο και την κούραση:

…Ωχ, η μαύρη μέρα πέφτει, οι πόνοι ξαναγυρίζουν,
Ωχ, η μαύρη μέρα πέφτει, οι πόνοι ξαναγυρίζουν,
Ωχ, αισθάνομαι τόσο μόνος, ωχ, φίλους δεν έχω πια …

Ακούγοντας όλα αυτά τα τραγούδια ίσως πρέπει να αποδεχθούμε τελικά όλα αυτά ως απόδειξη για τη μεγαλοφυΐα ενός λαού ο οποίος αναγκάστηκε να περιφρονήσει το δικό του παρελθόν και μάλιστα κάτω από ακραίες και δυσμενείς συνθήκες. Δεν υπάρχει καμία μορφή μουσικής στη σύγχρονη δύση που να μην έχει επηρεασθεί από τα μπλουζ. Ίσως μια μέρα, όταν ο κόσμος αποδεχτεί τη διαφορετικότητα σε όλες τις μορφές της, όλα τα διαφοροποιημένα μέλη της ανθρώπινης φυλής, όπως τους μαύρους ανθρώπους, οι τελευταίοι ίσως θα καταλάβουν ακόμα περισσότερο τη σημασία όλων όσα οι πρόγονοί τους κληροδότησαν σε αυτόν τον κόσμο.

 

Βιβλιογραφία

  •  Charters Samuel: Η ποίηση των μπλουζ. Μετάφραση: Ελένη Πουλλά. Εκδόσεις Απόπειρα. 1982. Αθήνα. 
  • Blesh Rudi: They All Played Ragtime – The True Story of an American. 2008. Read Books. 
  • Oliver Paul: Blues Fell This Morning: Meaning in the Blues. Cambridge University Press; 2nd edition. 1990. 
  • Russel Tony: Harry Oster. Musicologist and record producer who popularised the blues. The Guardian. Monday, 29 January 2001.
  • De Caro F.A.: A History of Folklife Research in Louisiana. Louisiana Folklife: A Guide to State. Office of Cultural Development. 1985.
  • Russel Tony: The Blues: From Robert Johnson to Robert Cray. Schirmer Trade Books. 1998.
  • Beyer Jimmy: Baton Rouge Blues: A Guide to the Baton Rouge Bluesmen and Their Music. Arts and Humanities Council of Greater Baton Rouge, 1980.
  • Grav Michael: Hand Me My Travelling hoes: In Search Of Blind Willie McTell. Chicago Review Press. First Edition. 2009.

 

Γεώργιος Ν. Σχορετσανίτης είναι γιατρός χειρουργός και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Του αρέσουν πολύ η μουσική, τα ταξίδια και το γράψιμο.

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top