Fractal

Οι ηχογραφήσεις των μπλουζ από τον Harry Oster στη φυλακή της Angola στη Λουιζιάνα (μέρος 1ο)

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη // *

 

fg_h_6

 

Ο Harry Oster (1923 –2001) ήταν ένας Αμερικανός λαογράφος και μουσικολόγος, με γονείς εβραϊκής καταγωγής από τη Ρωσία και την Πολωνία, οι οποίοι μετανάστευσαν στη Μασαχουσέτη. Μετά τις σπουδές του σε φημισμένα πανεπιστήμια της πατρίδας του, το 1955, βρέθηκε να διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνας. Το 1956 ήταν ένας από τους τρεις ιδρυτές της Λαογραφικής Εταιρείας της Πολιτείας της Λουιζιάνας μέσω της οποίας με το ταλέντο, τις γνώσεις και την αμέριστη αγάπη του έφερε σε πέρας ένα τεράστιο και θεάρεστο έργο, τουτέστιν να ηχογραφήσει τη λαϊκή μουσική της περιοχής, χωρίς σπουδαίες χρηματοδοτήσεις.

 

Το 1959, ο Oster πήγε στη Νέα Ορλεάνη και παρέα με τον ιστορικό της τζαζ, Richard B. Allen, στη γνωστή φοβερή φυλακή της Πολιτείας, γνωστότερη καλύτερα με το όνομα Louisiana State Penitentiary, για να καταγράψουν τα αφροαμερικανικά μπλουζ, τα σπιρίτσουαλ από χορωδίες και σολίστες, κηρύγματα και προσωπικές συνεντεύξεις.

Οι μουσικοί, τραγούδια των οποίων ηχογράφησε εκεί για πρώτη φορά, ήταν οι Robert Pete Williams, Roosevelt Charles, Hogman Maxey, Otis Webster και Robert Guitar Welch. Ο πρώτος από αυτούς πήρε χάρη και μάλιστα έκανε στη συνέχεια αξιόλογη καριέρα. Την ίδια χρονιά, με προτροπή του Allen, έκανε ένα δίσκο στη Νέα Ορλεάνη στη δισκογραφική εταιρεία Folkways Records. Οι επόμενες ηχογραφήσεις κυκλοφόρησαν από τη δική του δισκογραφική εταιρεία, τη Folk-Lyric. Ήταν μια εργασία την οποία ο Harry Oster ανέλαβε και έφερε σε πέρας μόνος του, αφού ασχολούνταν με τη συσκευασία και την αποστολή των δίσκων σε αγοραστές και κριτικούς, με σχέδια λιθογραφημένα στο χέρι. Άλλοι καλλιτέχνες της ετικέτας, περιελάμβαναν τους Pearly Brown, Louisiana Honeydrippers και το δίδυμο Butch Cage και Willie B. Thomas. Προς το τέλος της δεκαετίας του 1960, ο κατάλογός της πωλήθηκε στην Arhoolie Records. Το 1963, ο Oster πήγε ως επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα, στο Κολέγιο των Ελεύθερων Τεχνών και Επιστημών. Το επόμενο έτος έγινε αναπληρωτής και το 1968, τακτικός Καθηγητής. Το πανεπιστήμιο αυτό, για καλή του τύχη, θέλησε να αφιερώσει κάποιες σπουδές στη λαογραφία. Έτσι, ανέπτυξε σε μαθήματα τα θέματα της αμερικάνικης λαϊκής λογοτεχνίας, των μπλουζ, του ραγκτάιμ και της τζαζ. Το πρώτο του βιβλίο, το Living Country Blues, που δημοσιεύθηκε το 1969, αποτέλεσε ορόσημο στον τομέα του, με αναλυτικές λίστες άρθρων και εγγραφών. Το αποκορύφωμα της επιστημονικής σταδιοδρομίας του Oster ήρθε το 2000, με τη δημοσίευση του Penguin Dictionary of American Folklore.

 

ho1

Οι μεγαλύτερες ανακαλύψεις τού Oster ήρθαν στην επιφάνεια, όταν πήγε στο σωφρονιστικό κατάστημα, Angola. Ο Oster βρήκε πολλούς και εντυπωσιακούς μπλουζ τραγουδιστές, μεταξύ των οποίων και ο Robert Pete Williams. Οι αφηγήσεις του τραγουδιστή αυτού για τη ζωή στις φυλακές και τα γεγονότα που τον είχαν φέρει εκεί, παρουσιάστηκαν στον κόσμο, το 1959, στο άλμπουμ Angola Prisoner’s Blues. Ο Oster ήταν επίσης ο πρώτος που ηχογράφησε τον Snooks Eaglin (1936-2009), το δίδυμο με βιολί και κιθάρα Butch Cage και Willie Thomas, τον κιθαρίστα του μπλουζ Smokey Babe (1927-1975), και τον μουσικό του δρόμου στην Georgia, Pearly Brown (1915-1986).
O Oster λειτούργησε κάπως διαφορετικά από τους άλλους, που ασχολήθηκαν με τους παλιούς καλλιτέχνες του μπλουζ. Εντόπιζε εν πρώτοις κάποιους που είχαν κάνει μερικά τραγούδια στις πρώτες δεκαετίες του αιώνα και, στη συνέχεια, εξαφανίστηκαν από το προσκήνιο. Αρχικά πήρε την άδεια από τον διευθυντή των φυλακών για να έχει πρόσβαση στη φυλακή και να ζητήσει από τους συγκεκριμένους κατάδικους εάν ήθελαν να συνεργαστούν μαζί του, με την προϋπόθεση ότι τις ημέρες των συνεντεύξεων και των ηχογραφήσεων, δεν θα στέλνονταν στις σκληρές δουλειές της ημέρας που έπρεπε να επιτελέσουν, όπως όλοι άλλωστε οι κρατούμενοι εκεί. Ο επικεφαλής του ιδρύματος ήταν πολύ συνεργάσιμος και φιλικός, πιθανώς επηρεασμένος από το γεγονός ότι δίδασκε σε κρατικό πανεπιστήμιο, όπως και ο αρχιφύλακας.

 

ho2

 

Οι μαύροι καλλιτέχνες κατάδικοι που είδε αρχικά, ήταν μια χορωδία μαύρων τραγουδιστών που τραγουδούσαν spirituals. Άρχισε από εκεί και μετά συνέχισε με τα τραγούδια εργασίας πηγαίνοντας σε διαφορετικά στρατόπεδα. Οι ηχογραφήσεις των κομματιών τού Angola Prisoner’s Blues έγιναν το 1959 και το 1960, με σύσταση αυτοσχέδιων στούντιο. Ο Oster αποκάλυψε πολλούς και ταλαντούχους μπλούζμεν, όπως οι Hogman Maxey, Guitar Welch, Otis Webster, Roosevelt Charles και βεβαίως τον πιο σημαντικό, τον Robert Pete Williams.

Ο Roosevelt Charles ήταν χαρακτηρισμένος ως συνήθης ποινικός κατάδικος και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής του στη φυλακή, αλλά ηχογράφησε πολλά τραγούδια του με τον Oster τόσο στην Angola όσο και εκτός φυλακής, το 1959 και το 1960. Ένα ολοκληρωμένο άλμπουμ από τις ηχογραφήσεις του εμφανίστηκε στην Vanguard το οποίο είναι εξαντλημένο από καιρό, ενώ κάποια κομμάτια του εμφανίζονται σε διάφορες ανθολογίες. Ο Oster πάντως τον θεωρούσε πολύ προικισμένο καλλιτέχνη.

 

ho3

 

Οι Willie B. Thomas, Harry Oster, και Butch Cage (1960).

Ένας άλλος ταλαντούχος ερμηνευτής και μπλουζ κιθαρίστας ήταν ο Robert “Guitar” Welch. Γεννήθηκε στο Μέμφις το 1896 και ονομαζόταν “Guitar” κι ακόμα “King of the Blues” από τους άλλους κατάδικους στις φυλακές της Αγκόλα. Έμαθε τα μπλουζ από τους δίσκους των Lonnie Johnson και Blind Lemon Jefferson και άρχισε να παίζει σε μπάντες από τα τέλη του 1930. Ο Robert “Guitar” Welch ήταν μεταξύ των πολλών άλλων ταλαντούχων ερμηνευτών των μπλουζ μέσα στην κόλαση της φυλακής της Αγκόλα της Λουιζιάνα.

 

ho4

 

Ο Robert Pete Williams (1914-1980) ήταν ένας άλλος σπουδαίος μπλουζίστας. Όπως έγραψε ο Oster: ‘‘Τα μπλουζ του Robert Pete Williams είναι πιο πρωτότυπα, άμεσα προσωπικά και πιο υποβλητικά στην έκφραση της αγάπης, της απογοήτευσης και της απελπισίας’’. Συνήθως έπαιζε σε πάρτυ στη δεκαετία του 1930, αλλά το 1956, πυροβόλησε και σκότωσε έναν άνδρα σε μια τοπική λέσχη. Ισχυρίστηκε ότι η πράξη του εκείνη ήταν αποτέλεσμα αυτοάμυνας, αλλά καταδικάστηκε για φόνο σε ισόβια κάθειρξη. Στάλθηκε στις φυλακές Αγκόλα, όπου υπηρέτησε για δύο χρόνια πριν τον ανακαλύψουν οι Oster και Richard Allen. Το παραπάνω ζευγάρι ηχογράφησε τον Robert Pete Williams να εκτελεί πολλά από τα τραγούδια του, τα οποία ήταν όλα σχετικά με τη ζωή του μέσα στην τρομερή φυλακή. Εντυπωσιασμένος με τα ταλέντα του ως κιθαρίστα, οι Oster και Allen έκαναν έκκληση για απονομή χάριτος στον Williams. Τελικά ήταν τυχερός αφού του απονεμήθηκε χάρη, υπηρετώντας συνολικά κάτι παραπάνω από τρία χρόνια. Για τα πρώτα πέντε χρόνια μετά την έξοδό του από τη φυλακή,
ο Williams εμφανιζόταν μόνο στη Λουιζιάνα αλλά οι πολλές ηχογραφήσεις του, κυρίως αυτές στις εταιρείες Folk-Lyric, Arhoolie, και Prestige, τον έκαναν δημοφιλή και πέραν αυτής της Πολιτείας.

 

ho5

 

* Ο Γεώργιος Ν. Σχορετσανίτης είναι γιατρός χειρουργός και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Του αρέσουν πολύ η μουσική, τα ταξίδια και το γράψιμο.

 

Διαβάστε το Β΄ μέρος του αφιερώματος εδώ >>

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top