Μέσα στη φλεγόμενη στάχτη της ποίησης
Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος //
«23 ποιήματα και μια συνέντευξη» του Μπλεζ Σαντράρ, Εκδ. Κουκούτσι, σελ. 112
Τον γνωρίζουν –όσοι τέλος πάντων τον γνωρίζουν- ως Μπλεζ Σαντράρ. Δικαίως: ύμνησε έως και το τελευταίο γράμμα του επινοημένου εαυτού του. Τω όντι, ήταν μια φλεγόμενη στάχτη που την πήρε ο άνεμος, την ταξίδευσε σε πλείστα όσα μέρη και τίποτα δεν κατάφερε να τη σβήσει ή να μειώσει την έντασή της. Μείζον ποιητής; Στα μέρη μας σίγουρα ένας σχετικά άγνωστος ποιητής. Αν δεν ήταν ο ποιητής Γιάννης Λειβαδάς να τον φέρει, με άοκνο τρόπο, στον… αφρό των ελληνικών ημερών με μεταφράσεις που είναι τεκμήριο αγάπης και διείσδυσης, μάλλον θα παρέμενε για καιρό στην αφάνεια.
Πρόκειται για τον ποιητή που επηρέασε με τρόπο καθηλωτικό τον Απολινέρ (υπάρχει αρκετή φιλολογία γύρω από τα γυρίσματα της σχέσης του) και λειτούργησε ως πυρπολητής του συμβολισμού και της ποιητικής τεχνικής των συγκαιρινών του. Ο Σαντράρ είναι κάτι παραπάνω από ένας βιωματικός ποιητής που ερανίζεται τα κομμάτια της περιπετειώδους ζωής του για να τα μετατρέψει σε στίχο και πρόζα κατάστικτη από αλήτικα γρυλίσματα για τα παραποιημένα αυτιά των αστών. Είναι ο ποιητής του ρυθμού και της τζαζ και όχι ένας ματαιόσπουδος που, αφού γύρισε όλο τον κόσμο με μια ελπίδα και ένα όραμα στην τσέπη (και ελάχιστες προοπτικές ή χρήματα), τώρα επιστρέφει στη βάση του για να ξεδιψάσει τις τέρψεις των μπουρζουάδων.
Ακόμη και να μην γνωρίζει κανείς τίποτα για τον Σαντράρ, αν διαβάσει την Πρόζα του Υπερσιβηρικού θα βρεθεί μπροστά σε μια ποίηση που πάλλεται από ρυθμό και κομψότητα «ανάποδη» του ακαδημαϊσμού και αισθητική συγκίνηση και ένα χαρμάνι από ανθρώπινες οικειότητες γραμμένες με έναν τρόπο που άλλος μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είναι καταφέρει να μας προσφέρει. Ο Σαντράρ ακολουθεί τον ήχο των λέξεων και όχι τις γραμματικές απολήξεις. Νιώθει την ένταση της φράσης και κανοναρχείται από αυτήν.
Πλάνης, αλλά όχι πλανημένος. Ανέστιος για τον κόσμο, καλά προστατευμένος από τις λέξεις κατά τον ίδιο. Αλήτης και τυχοδιώκτης για τα τρέχοντα ήθη, στην πραγματικότητα ένας πολίτης του κόσμου που είδε τις δυνατότητες των σύγχρονων μηχανών, που ύμνησε τη δραματική οριστικότητα της ανθρώπινης έκφρασης και το πλέριο βάθος της δημιουργίας δίχως δεσμεύσεις. Από τα 15 χρόνια αποφασίζει να κάνει το μεγάλο ταξίδι στην άκρη της νύχτας: θα βρεθεί στη Ρωσία, την Περσία, την Κίνα και σε ενδιάμεσα μέρη. Θα κάνει ό,τι επάγγελμα μπορεί να φανταστεί κανείς για να επιβιώσει. Θα μείνει στο δρόμο, θα πολεμήσει στον Μεγάλο Πόλεμο και θα χάσει το χέρι του, θα ζήσει την belle epoque του Παρισιού, θα βρεθεί ένα Πάσχα στη Νέα Υόρκη και θα ακολουθήσει την αυστηρή ρουτίνα ενός ανθρώπου δίχως φαγητό και βεβαιότητες, αλλά με μια βαθιά, αδιόρατη κάψα για την ποίηση που θα του γεννήσει το ποίημα-ποταμό «Πάσχα στη Ν. Υόρκη». Θα κάνει σχέδια για 33 βιβλία που θα ήθελε να γράψει στο μέλλον, θα σιωπήσει όποτε εκείνος το επιθυμούσε (τραγουδώντας την ποίησή του σε στενό κύκλο), θα αποχωριστεί με ευκολία κάθε κούφιο έπαινο και δεν θα πλανηθεί από τις σειρήνες της νωθρότητας και της σιγουριάς από τις οποίες προσβάλλονται οι μέγιστοι δημιουργοί.
Η ποίηση του Σαντράρ είναι ένα εξαίσιο ψηφιδωτό που έλκει την καταγωγή της από τον μεσαίωνα και φτάνει έως τα λαϊκά αναγνώσματα και τη δημώδη λογοτεχνία. Θα έλεγε κανείς πως δεν δημιουργήθηκε για να κλειστεί σε μια δημόσια βιβλιοθήκη ή να διαβαστεί με παιάνες σε αίθουσες πανεπιστημίων. Δεν φοράει τα «καλά» ρούχα της εύτακτης λογοτεχνίας. Είναι ένας μπιτ πριν από τους μπιτ, ένας δρομέας της ποίησης, μια ωμή αθωότητα και ένα ποιητικό φάσμα.
Στην παρούσα εκλεκτή συλλογή θα βρει κανείς 23 ποιήματα (ανάμεσά τους και τον εκρηκτικό Υπερσιβηρικό), αλλά και μια άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη του Σαντάρ στον Μισέλ Μανόλ στην οποία περιγράφει με εύγλωττο τρόπο τις λογοτεχνικές έξεις του, τον τρόπο που προσεγγίζει την ποιητική δημιουργία, αλλά και τις σχέσεις του με σημαντικές φυσιογνωμίες της παγκόσμιας λογοτεχνίας (Απολινέρ, Ντος Πάσος, Χέμινγουεϊ, Χένρι Μίλερ, Σινκλέρ Λιούις, τον Ζαν Πολ Σαρτρ και κάμποσους άλλους). Πάνω από όλα, όμως, μέσα από τον λόγο του, κρυστάλλινος και δίχως φτιασίδια, γίνεται καταληπτή η αίσθηση του πηγαίου και του αληθινού που υπάρχει στην ποίησή του. Ο Σεντράρ δεν υποδύεται τον «καταραμένο» ή τον «εύθυμα τραγικό». Στην περίπτωση του ισχύει αυτό που είχε πει ο Μπερλιόζ για τον Σαίξπηρ: «Αν δεν διαβάσεις μια φορά στη ζωή σου τον Άμλετ, θα είναι σαν να περνάς όλη τη ζωή σου σε ανθρακωρυχείο». Μην τον διαβάσετε τον Σαντράρ αν δεν θέλετε να τραγουδήσετε τη ζωή και τον αψήφιστο ιδρώτα της ελευθερίας.
Μεταφραστικά «συνδράμουν» οι Κλείτος Κύρου, Ναυσικά Αθανασίου και ο Γιάννης Λειβαδάς που έχει γράψει επίσης μια ευθύβολη και άκρως κατατοπιστική εισαγωγή για το ποιος ήταν πραγματικά ο Μπλεζ Σαντράρ και η φλεγόμενη στάχτη της ποίησής του.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ -
Παραμύθια από ζάχαρη, μέλι και ποίηση
16/04/2024, 9:05 μμ -
Ψυχολογικά περάσματα προς τη βιολογική ολοκλήρωση
16/04/2024, 9:00 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Διήγημα: “Το αεράκι της Έμπνευσης”
Της Ευαγγελίας Μουτούση // * Το αεράκι της Έμπνευσης Πρόσφατα έφυγε από τη ζωή ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς. Είχα την τύχη να τον συναντήσω πριν περίπου τριάντα χρόνια στην παρουσίαση του πιο πρόσφατου
Περισσότερα -
Δοκίμιο: “Το κουτσό λαγουδάκι με τα Πασχαλινά αυγά”
Του Θανάση Πάνου // * .. Το λαγουδάκι του Πάσχα (σύμβολο γονιμότητας όπως και τα αυγά) έγινε από απλός λαγός φολκλορική πασχαλινή φιγούρα γιατί υπήρχε η αντίληψη ότι ήταν ερμαφρόδιτος και μπορούσε έτσι να αναπαραχθεί χωρίς την
Περισσότερα -
Γρηγόρης Χρυσοχοΐδης. Φωτογραφίζοντας το «ροκ» στην Ελλάδα.
Από τον Γιάννη Παναγόπουλο // Πολύ τον γουστάρω τον Γρηγόρη. Στις συναυλίες που πήγαμε μαζί, για λογαριασμό της εφημερίδας «Έθνος», ζύγιζε δέκα (και βάλε) κιλά περισσότερο από το βάρος που θα έγραφε η ζυγαριά αν ανέβαινε πάνω της χωρίς
Περισσότερα -
Διήγημα: “Άννα”
Της Αρετής Καμπίτση // * Είμαι η Άννα και δεν είμαι η μεγάλη αγάπη κανενός. Είμαι η Άννα σαρανταεφτά ετών. Δεν είμαι τίποτα το αξιόλογο, τίποτα το σπουδαίο. Εργάζομαι σε σουπερ μάρκετ και κάθε μέρα από το πρωί
Περισσότερα -
Οι δύο πρώτοι υποψήφιοι για το Βραβείο Νέου Λογοτέχνη ΚΛΕΨΥΔΡΑ – ΕΝΑΣΤΡΟΝ 2015
Στο πλαίσιο της παρουσίασης των υποψήφιων για το Βραβείο Νέου Λογοτέχνη Έναστρον-Κλεψύδρα, την Παρασκευή 30 Ιανουαρίου 2015 και ώρα 20:00 θα πραγματοποιηθεί η πρώτη συνάντηση της σαιζόν, με προσκεκλημένους τους Χρίστο Κυθρεώτη και Γιώργο Κουτσούκο, που θα παρουσιάσουν τα
Περισσότερα -
Διήγημα: “O καλλιτέχνης”
Της Ισμήνης Δετζώρτζη // * Μου πήρε σχεδόν μία βδομάδα για να το τελειώσω. Στο τέλος είχα φιλοτεχνήσει κάτι εξαιρετικό, κάτι μοναδικό, ανεπανάληπτο. Πώς να στο περιγράψω; Μαγικό, λεπτομερές και αχανές, αφηρημένο και απόλυτα περιεκτικό. Καθόμουν και
Περισσότερα -
Εν ύπνω: ένα ποίημα που έγινε παραμύθι
Γράφει η Αγγελική Λάλου // Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα ποίημα…ξεκίνησε με μόλις δύο γράμματα, μια ανάσα, ένα αχ…έναν αναστεναγμό…μεγάλωσε κι έγινε λέξη…άρχισε δειλά να ανοίγει τα μάτια του, να ξεχωρίζει το φως, να συνηθίζει το
Περισσότερα
