Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Δίπλα στις αετοφωλιές στα αιωνόβια δέντρα
29/08/2018, 11:43 πμ

Δίπλα στις αετοφωλιές στα αιωνόβια δέντρα

Γράφει η Λίλια Τσούβα //

 

Γρηγόρης Σακαλής «Άχρονη Μετάβαση», εκδ. Ενδυμίων, σελ. 48

 

Άχρονη μετάβαση ονόμασε τη νέα του ποιητική συλλογή ο Ναουσαίος ποιητής Γρηγόρης Σακαλής που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ενδυμίων με τριανταπέντε ποιήματα. Η συλλογή αποτελεί ηχηρό αντίλαλο της εποχής. Με τρόπο ευθύ, χωρίς συνυποδηλώσεις και μετωνυμικές εκφράσεις, ο ποιητής καταγράφει τις παθογένειες του κόσμου μας.

Ποίηση προσωπική, επί το πλείστον κοινωνική, επισημαίνει τη δυστοπία των καιρών και προσπαθεί μέσα από τη φυγή σε μια εκτός χρόνου διάσταση, μια άχρονη μετάβαση, όπου όλα κινούνται ουτοπικά, να ελευθερωθεί από το βάρος των γεγονότων και να οδηγηθεί στη γαλήνη.

Θα τολμούσαμε να ισχυριστούμε πως στη θεματολογία του Σακαλή διακρίνουμε στοιχεία ρομαντικά: την ονειροπόληση, την αναζήτηση του παρελθόντος, το αίσθημα του ανεκπλήρωτου, την απογοήτευση. Η ακατανίκητη εξάλλου διάθεση του ποιητικού Εγώ για φυγή προς τη φύση και τα νησιά με τους λιγοστούς κατοίκους, η φυσιολατρία, ο ρεμβασμός, η τάση για αγώνες επαναστατικούς, αποτελούν θεματολογία του ρομαντισμού. Ωστόσο ο πεζολογικός χαρακτήρας των ποιημάτων, η απουσία λυρισμού και έντονων συναισθημάτων απομακρύνουν εν τέλει την ποίηση του Σακαλή από την αισθητική του ρομαντισμού.

 

Άχρονη μετάβαση

 

Διαλογίζομαι

σιγά – σιγά

βγάζω απ΄ το νου μου

κάθε σκέψη

καθαρίζω το μυαλό

το σώμα μου ελαφραίνει

ίπταται

πάνω απ΄ τα σπίτια

πάνω απ΄ τους δρόμους

τραβάει για τα βουνά

εκεί είναι η θέση μου

δίπλα στις αετοφωλιές

στα αιωνόβια δέντρα

από κάτω

μια αίσθηση πληρότητας

με κυριεύει

να ΄ναι η αγάπη για κάθε τι

να ΄ναι η συμπαντική αγάπη

ο χρόνος σταματάει

κι όταν επιστρέφω

στην πραγματικότητα

νιώθω πως ξαναγεννήθηκα.

 

Ο Σακαλής συνδέει τον ποιητικό του λόγο με την υλοποίηση μιας ιδανικής κοινωνίας, με επάνοδο στην προγενέστερη, προβιομηχανική της μορφή (η φύση θα ανάσαινε ελεύθερα, δεν θα υπήρχαν μεγαλουπόλεις, παρά μόνο χωριά, ούτε κτίρια – τέρατα, μόνο σπιτάκια), αλλά και με ωραιοποίηση της υπάρχουσας (τα όπλα εξαφανίστηκαν ως διά μαγείας, οι στρατοί διαλύθηκαν και οι φαντάροι βγάλαν το χακί, γύρισαν στα σπίτια τους να οργώσουν τη γη, ν΄ αγαπήσουν τα όμορφα κορίτσια).

Ποίηση κοινωνική και πολιτική η Άχρονη Μετάβαση του Γρηγόρη Σακαλή προσβλέπει σ΄ έναν κόσμο ελευθερίας και ειρήνης. Βάζει σε πρώτο πλάνο τον άστεγο, τον πένητα, το ναρκομανή, την παιδική εργασία, την κακοποίηση της γυναίκας. Ψέγει τη λατρεία του χρήματος, την υποκρισία, το ψεύδος, τον αρρωστημένο κόσμο με τα ψυχοφάρμακα, τον ολοκληρωτισμό, τη μισαλλοδοξία. Συχνά αποκτά διάσταση παραινετική, συστήνει αγώνες κοινωνικούς, πίστη στον άνθρωπο και τις δυνατότητές του.

 

Τέλμα

 

Σε στενούς χώρους

περνάμε τη ζωή μας

σε παγωμένα σπίτια

το χειμώνα

το καλοκαίρι καιγόμαστε

σε μικρά διαμερίσματα

χωρίς κλιματισμό

τα αισθήματά μας καταπίνουμε

κι όλο αναβάλλουμε

τις επιθυμίες μας

φτάσαμε να θεωρούμε

την επιβίωσή μας κατόρθωμα

ο ένας υποβλέπει τον άλλο

κι όλοι μαζί βαδίζουμε

το δρόμο της στέρησης

και της δυστυχίας

οι αγαπημένοι μας

περιορίστηκαν στο ελάχιστο

αν υπάρχουν

κι ούτε κουβέντα γίνεται

τι να κάνουμε

για να βγούμε από το τέλμα.

 

Γρηγόρης Σακαλής

 

Ποίηση για τα υψηλά ιδανικά από τη μια, για τις μικρές στιγμές από την άλλη: βγες απ΄ το ρεύμα, άσε το συρμό, ασχολήσου με λεπτομέρειες, {…} είναι τόσο συναρπαστικές οι μικρές λεπτομέρειες της ζωής. Νοσταλγεί τις παλιές αγάπες, υμνεί τον έρωτα, την  ομορφιά, το κάλλος του γυναικείου σώματος- της νεαρής κυρίως γυναίκας την οποία το ποιητικό υποκείμενο φαντασιώνεται. Εικονοποιία, θεατρικότητα, αφηγηματικότητα, αυτά είναι τα ποιητικά εργαλεία του Σακαλή.

 

Ξεχωριστή σαν ζέφυρος

 

Μέσα στο πλήθος

σ΄ αυτή τη σύναξη ανθρώπων

που βασανίζουν ή βασανίζονται

απ΄ τις λέξεις

ξεχώρισες σαν εντελβάις

σ΄ απάτητο βουνό

πήρες το λόγο

και μας μάγεψες

με όλο σου το είναι

μας ταξίδεψες

τα χείλη σου που απήγγειλαν

τα χέρια σου που εκφράζανε

αυτό που είχες μέσα σου

και ευθύς το έκανες δικό μας

μελαχρινή, αέρινη

από πίνακα ζωγραφικής βγαλμένη

μας σκέπασες όλους

και μας τύλιξες

μ΄ ένα θερμό ρεύμα αέρα.

 

Η Άχρονη μετάβαση του Γρηγόρη Σακαλή συγκινεί με την ευαισθησία της. Είναι ποίηση ευανάγνωστη, δεν είναι κρυπτική. Το καθημερινό λεξιλόγιο, ο πεζολογικός τόνος δένουν με την εποχή. Όμως η ποίησή του είναι μια ευθεία γραμμή. Απουσιάζει η λεγόμενη ανοικείωση. «Η γλώσσα ψυχαγωγεί με τις υποκριτικές της ιδιότητες. Αυτές είναι οι πηγές  του αισθητικού αποτελέσματος», έλεγε ο Σέλλευ. Αυτό μια ομάδα ρώσων κριτικών ονόμασε ανοικείωση. Ένα από τα κύρια αποτελέσματα της λογοτεχνικής γλώσσας είναι να κάνει τον οικείο κόσμο να μοιάζει νέος σε μας, σαν να τον βλέπαμε για πρώτη φορά. Ο ρώσος κριτικός Victor Shklovsky, ο οποίος εισήγαγε και τον όρο ανοικείωση, ισχυριζόταν πως πρέπει να υπάρχει «ένα όριο, μια αλλαγή ανάμεσα στη λογοτεχνία και τη ζωή, μια διάκριση μεταξύ της ίδιας της πραγματικότητας και της λεκτικής της αναπαράστασης».

Σε αυτό θα μπορούσε να επιμείνει περισσότερο ο ευαίσθητος Ναουσαίος ποιητής Γρηγόρης Σακαλής. Η ποίησή του είναι ιδιαίτερη, συμπαθής μέσα στην ευθύτητά της. Όμως η απλότητα στο ύφος και το περιεχόμενο, ο συχνά παραινετικός τόνος, που παραπέμπει σε λόγο διδακτικό, γειώνουν τον απαιτητικό αναγνώστη. Αναμένουμε οι επόμενες συλλογές του να είναι ωριμότερες με αισθητική πορεία ανοδική.

 

Διαδρομή

 

Δρόμοι στενοί

είναι οι δρόμοι μας

τοίχοι γεμάτοι

με παλιές αφίσες

σπίτια ετοιμόρροπα

στεγάζουν την ιστορία μας

ματωμένα και σκισμένα ρούχα

απ΄ τη δουλειά

απ΄ τους αγώνες

είναι στη γκαρνταρόμπα μας

αγώνες που δεν κερδίσαμε

μα ούτε που χάσαμε

τους στόχους μας δεν πετύχαμε

μα κάτι καταφέραμε

δώσαμε στη ζωή μας νόημα

βάψαμε τα όνειρά μας

με έντονα χρώματα

και το ψωμί γλύκανε

και η ρακή έγινε νέκταρ.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top