Με μαθηματικά, λεξαρίθμους, υπερβατικά στοιχεία και ρεαλισμό
Γράφει η Γιόλα Πετρίτση //
«Η αρχιτεκτονική της ύπαρξης», Ελένη Γκίκα, εκδ. Καλέντη
Έχοντας διαβάσει τρία δικά της μυθιστορήματα που μου άρεσαν πάρα πολύ, αποφάσισα να διαβάσω και την ποιητική της συλλογή «Η αρχιτεκτονική της ύπαρξης». Η Ελένη χωρίζει τη συλλογή της σε τρία δωμάτια: «Το άσπρο δωμάτιο, το γαλάζιο δωμάτιο και το δωμάτιο- αύριο», και έχω την αίσθηση πως είναι η ζωή της σε τρεις πράξεις.
Ας πούμε όμως λίγα λόγια για το τι είναι ποίηση και τι είναι η γλώσσα και μάλιστα πόσο σπουδαία είναι η δική μας γλώσσα και κυρίως η Αρχαία Ελληνική.
Ξέρω ότι η Ελένη αγαπάει τον Μπόρχες γι’ αυτό κι εγώ θα δανειστώ τα λόγια του Αργεντινού συγγραφέα Λουίς Μπόρχες για την ποίηση. Έλεγε λοιπόν ότι «ποίηση είναι η έκφραση του ωραίου, διαμέσου λέξεων περίτεχνα υφασμένων μεταξύ τους».
Η ποίηση είναι η Τέχνη του Λόγου με κυρίαρχο όργανό της τη γλώσσα. Και λέμε κυρίαρχο όργανό της τη γλώσσα, διότι ο ποιητής δε χρειάζεται πολλές φράσεις και λέξεις για να διατυπώσει τα συναισθήματά του, τη μουσικότητα των λόγων του, τη φαντασία του και το λυρισμό του, όπως κάνει ο συγγραφέας στα μυθιστορήματά του. Με λίγες μόνο λέξεις και μετρημένες συλλαβές σε ταξιδεύει με τις ωραίες εικόνες που δημιουργεί από το τίποτα και σε μαγεύει από τη δεξιοτεχνία που τις συνταιριάζει. Πράγματι αυτά ακριβώς έχει καταφέρει και η Ελένη Γκίκα στην ποιητική της αυτή συλλογή. Δεν υπάρχει στίχος χωρίς εικόνα και δεν υπάρχει στροφή που να μην ολοκληρώνει ζωγραφικό πίνακα. «Πετρόκτιστοι πύργοι μονάχα,/ και η σκιά του Ταΰγετου στη μέση του πουθενά/… Μάνη καλοκαίρι και ζέστη/ σπηλιά που οδηγεί στο επέκεινα/ και οι ψυχές που μπαινοβγαίνουν προσδοκώντας έλεος». Είναι στίχοι από το ποίημά της «Το φάσμα του φωτός και του θανάτου».
Στην ποιητική αυτή συλλογή μας καλεί η Ελένη να ταξιδέψουμε με βάρκα την ψυχή της και τιμονιέρη την ελληνική γλώσσα, γιατί η ελληνική γλώσσα είναι η τελειότερη που έχει δημιουργηθεί στην ανθρώπινη ιστορία. Πρόκειται για μια γλώσσα που έχει κατασκευαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να έχει άμεση σχέση με τη μαθηματική γλώσσα και να περικλείει μια αρμονία. Ο Ιάμβλιχος στα «Θεολογούμενα της αριθμητικής» (περί δεκάδος 64-15,20), έγραψε ότι ακόμα και η δεκάδα γεννά τον αριθμό 55, ο οποίος περιέχει θαυμαστά κάλλη και η Ελένη χρησιμοποιεί αρκετές φορές δεκασύλλαβους στίχους. Γνωρίζουμε καλά ότι οι αρχαίοι πρόγονοί μας δεν χρησιμοποιούσαν αριθμητικά ψηφία όπως εμείς σήμερα, αλλά τα γράμματα της αλφαβήτου και επομένως οι λέξεις μπορούν να αναλυθούν σε αριθμούς σχηματίζοντας «λεξαρίθμους». Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι η κάθε λέξη προσλαμβάνει ξεχωριστή σημασία μέσα από ένα συνδυασμό μαθηματικών και ονομάτων. Κι αν προχωρήσουμε βαθύτερα στην ανάλυση της γλώσσας θα ανακαλύψουμε ότι το ελληνικό αλφάβητο κρύβει μια μυστική επίκληση. Αν πάρουμε τα γράμματά του και τα θέσουμε στη σειρά εμφανίζεται μια αρχαία προσευχή που εξυμνεί το Φως και τη Ψυχή και παρακαλούν τα Εγώ να ζήσουν, να υπάρξουν και να σταθούν πάνω στην παλλόμενη Γη. Παρακαλούν επίσης να χαθεί το σκοτάδι που είναι μικρό και να επικρατήσει το φως και η ψυχή που είναι το σημαντικότερο όλων. Και η Ελένη αναφέρει στα ποιήματά της το Φως, τη Φωτιά και την ψυχή. Στο ποίημα «Δεμάτι για τη δική μου πυρά», στο ποίημα «Γεννηθήτω το..», «Το φάσμα του φωτός και του θανάτου».
Η προσευχή με το αλφάβητο είναι: «Άλ φα, βη τα Γα! Αμα δε Ελ, τα εψ ιλών. Στη ίγμα, ζη τα, η τα, θη τα Ιώτα κατά παλλάν Δα. Μη νυξ η, ο μικρόν πυρός δε ίγμα ταφή ι ψιλών, φυ Ψυχή, ο μέγα.
Έτσι λοιπόν και η Ελένη χρησιμοποιώντας την ελληνική γλώσσα με μαστοριά, μας ταξιδεύει, ταιριάζοντας αρμονικά τα λυρικά, υπερβατικά και ρεαλιστικά στοιχεία που χρησιμοποιεί, και μ’ αυτόν τον τρόπο αναδεικνύεται μία έξοχη λυρική ποιήτρια που κατορθώνει να μας μεταδώσει τη γνήσια λυρική συγκίνηση της ψυχής της μέσα από στίχους που δημιουργήθηκαν με υψηλή πνευματικότητα. Χρησιμοποιεί επίσης έντεχνα παρομοιώσεις και μεταφορές και κάνει ένα ευχάριστο παιχνίδισμα με τις λέξεις και τις συλλαβές, όπως στο ποίημά της «Το αυριομυστήριο»: «ξεκάθαρα τους τόνισε,/ κύλησε αυτό το ρο/ σα γέλιο γάργαρο,/ έτσι κι αλλιώς, αυτό το μυ,/ είναι το ίδιο,/ μύστης και μάγος,/ μυστικό, /δεν είναι άγριο,/ είναι άγιο το αύριο».
Ελένη Γκίκα
Διαβάζοντας με προσοχή τα ποιήματα της Ελένης από την αρχή μέχρι το τέλος μπορείς εύκολα να κάνεις και το ψυχογράφημά τους. Διακρίνεις μία θλίψη να αιωρείται από την αρχή μέχρι το τέλος, και νιώθεις την ηρωίδα του ποιήματος να είναι εγκλωβισμένη και να μην υπάρχει περίπτωση διαφυγής. Περνά πρώτα από το «Άσπρο δωμάτιο», εδώ παρατηρούμε μία απαισιοδοξία και μία εύθραυστη καρδιά, γεμάτη πόνο και μοναξιά, ψάχνοντας μάταια διεξόδους απόδρασης ή ελευθερίας. Και μάλιστα στο « άσπρο δωμάτιο» υπάρχει η κουνουπιέρα λευκή σα σάβανο, και ο γάμος παρ’ όλο που είναι λευκός κι αμόλυντος, έχει γίνει ο τάφος του ζευγαριού. Ας δούμε πώς μας τα λέει η ίδια με τους στίχους της από το ποίημα «Άσπρα, λινά σεντόνια», «εδώ θα γίνει ο τάφος μας, είδες ποτέ πουλί να δραπετεύει απ’ το κλουβί του;» Από το ποίημα «Σώμα- Δωμάτιο» παραθέτω τους στίχους: «Είπες :φυλακισμένος, Κι είπα: μόνη μου, Είπες: ασφυκτιώ, Κι είπα: κουράστηκα».
Έπειτα από ένα οδοιπορικό 15 ποιημάτων περνά στο «γαλάζιο δωμάτιο», ίσως εδώ τα πράγματα να ‘ναι καλύτερα; Μπα δε νομίζω, κι εδώ η ηρωίδα παραμένει εγκλωβισμένη με τους στίχους να λένε: «Ακόμα κι ο χρόνος/ γερνά στο ίδιο δωμάτιο/ πάντα φωτιά και νερό,/ ανεμοστρόβιλος όλα». Και οι στίχοι από το ποίημα « Γαλάζιος χρόνος» «Κάτι γινόταν με τους χρόνους,/ κανείς μας δεν τα πήγαινε καλά,/ ο ένας ερχόταν,/ όταν πήγαινε ο άλλος». Στο ποίημα «γεμίζει το τίποτα; Γίνεται να σταθείς στο πουθενά;» βρίσκουμε πάλι στίχους μελαγχολικούς, απαισιόδοξους, μοναχικούς γεμάτους εικόνες με μελανά και γκρίζα χρώματα: «άδεια ζωή,/ τώρα και ποιον να ξεγελάσεις/ με δυο τούφες άσπρες- αντιπερισπασμό, /όλα γκρι». Και μελανιάζουν ακόμα περισσότερο τα χρώματα και μαυρίζει ακόμα περισσότερο η καρδιά με τον θάνατο του πατέρα. «Τώρα που δίχως εκείνον /είμαι ξανά /Τίποτα» μας λέει στο ποίημά της «Οι Κυριακές του μπαμπά».
Μετά από 17 ποιήματα προχωρεί προς «το δωμάτιο – αύριο». Ακούγεται πιο αισιόδοξο σαν τίτλος ίσως περιμένει κάποιος πως το αύριο θα είναι καλύτερο, άλλωστε λένε πως ο χρόνος γιατρεύει τις πληγές και σε κάνει να ξεχνάς, όμως απ’ ότι φαίνεται δεν ισχύει για τους στίχους και την ψυχοσύνθεση της Ελένης. Έχει αγκιστρωθεί στο παρελθόν και στις μνήμες της που όπως γράφει και η ίδια στο ποίημά της «Ονειρεύεται τη ζωή της», «Τον υπόλοιπο χρόνο εκείνη/ απλώς ονειρεύεται πως ζει», στο δε ποίημά της «Εν ύπνω», γράφει «Κι αυτή υπνοβάτης/ πέρασε μια ζωή/ θα επιλέξει, ελπίζει,/το πότε θα ξυπνήσει.» Στο ποίημα «δωμάτιο –alef», γράφει: «Έρχεται όμως/ έρχεται τα βράδια/ στο αυριοδωμάτιο/ κρατά τις ηλικίες μου/ σαν το ληξιαρχείο/ alef και μου κρατά το μέλλον/ σαν το φυλαχτό παρελθόν.» Και τελειώνει την ποιητική της συλλογή με τα ποιήματα «μουσικό κουτί» και «πρίμα μπαλαρίνα» με τους εξής στίχους: «δερβίσης/ και χάθηκα στην τελευταία περιστροφή», «Δεν υπάρχω , είπα/ και έγινα/ αιώνια επιστροφή/ Στον κήπο του παντός/ και στο δωμάτιο που/ επιτέλους ξύπνησα/ ο Κανένας.»
Η Ελένη Γκίκα είναι μία πολυγραφότατη και ταλαντούχα ποιήτρια – συγγραφέας και την ευχαριστούμε για όσα μας χαρίζει κάθε φορά. Τη διαβάζουμε με ενδιαφέρον και αγάπη γιατί πάντα έχει πολλά να μας δώσει και την ευχαριστούμε που θέλησε να μοιραστεί τον πόνο της μαζί μας, γράφοντας αυτήν την ποιητική συλλογή. Ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο της αυτό και να έχει υγεία για να μπορεί να δημιουργεί πάντα.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ -
Παραμύθια από ζάχαρη, μέλι και ποίηση
16/04/2024, 9:05 μμ -
Ψυχολογικά περάσματα προς τη βιολογική ολοκλήρωση
16/04/2024, 9:00 μμ -
Ζώντας σε ένα ακατανόητο κόσμο
16/04/2024, 8:59 μμ -
«Αυτόνομες ιστορίες ισχυρής αλληλουχίας και συνοχής»
16/04/2024, 8:57 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
✔ Αριάδνη Καλοκύρη: «Όταν ένα, οποιοδήποτε, γεγονός, σωματοποιείται, το αναγνωρίζω σαν αναγκαίο σημάδι καταγραφής»
Συνέντευξη στην Ασημίνα Ξηρογιάννη // Η Αριάδνη Καλοκύρη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1986. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Υποκριτική στη δραματική σχολή Μοντέρνοι Καιροί. Εργάζεται στον χώρο της γραφιστικής έχοντας σχεδιάσει και εικονογραφήσει εκθέσεις, ιστοσελίδες, εξώφυλλα, αφίσες
Περισσότερα -
Ποίημα: “Όλη η αλήθεια για σένα πού είσαι η μόνη αλήθεια για μένα”
Της Ασημίνας Ξηρογιάννη // Όλη η αλήθεια για σένα πού είσαι η μόνη αλήθεια για μένα «Το φεγγάρι είναι ένα αίσθημα», του είπε. «Δηλαδή»; «Το Φεγγάρι είναι όλα όσα σημαίνει για σένα, για μένα, για τους
Περισσότερα -
Στον σκοτεινό κόσμο της Μονμάρτρης
Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη // Georges Simenon, «Ο Μαιγκρέ στη Μονμάρτρη». Μετάφραση: Αργυρώ Μακάρωφ. Εκδόσεις Άγρα. Αθήνα, 2022 Η Αρλέτ, μια όμορφη νεαρή χορεύτρια στο Πικράτ, ένα μικρό μπαρ ξενυχτάδικο στη Μονμάρτρη, αναφέρει στο αστυνομικό τμήμα
Περισσότερα -
Διήγημα: “Χριστούγεννα στο Αμάραντο”
Της Πόλας Γιαννακοπούλου Βακιρλή // Χριστούγεννα στο Αμάραντο Από νωρίς το απόγευμα είχε κλείσει ο καιρός. Παραμονή Χριστουγέννων και ο χιονιάς έκανε την επέλασή του ακράτητος. Τα σπίτια του μικρού χωριού βούλιαξαν μέσα στο χιόνι. Ως
Περισσότερα -
Μίκης Θεοδωράκης. Μία απάντηση στο θέμα του «θορύβου» γύρω από μία συναυλία που θα γίνει στην Νέα Σμύρνη (και συμμετέχει ο Σάκης Ρουβάς)
«Ένα το Χελιδόνι», «Με το λύχνο του άστρου», «Της Δικαιοσύνης ήλιε νοητέ», «Της αγάπης αίματα» και «Ανοίγω το στόμα μου» είναι τα τραγούδια, από το έργο «Άξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης και θα ερμηνεύσει
Περισσότερα -
ΚΡΙΤΙΚΑ ΦΥΛΛΑ (38) Ελένη Νανοπούλου: “Το χωριό μου”
Γράφει ο Γεράσιμος Δενδρινός // Ελένη Νανοπούλου: “Το χωριό μου”, Εκδόσεις Εύμαρος, Αθήνα 2023 Φέραμε πίσω αυτά τ’ ανάγλυφα μιας τέχνης ταπεινής. Γ. Σεφέρης, Μυθιστόρημα 1] ΓΕΝΙΚΑ: Την Ελένη Νανοπούλου τη γνώρισα ως συνάδελφο
Περισσότερα -
✩ «Ο καρκίνος δεν περιμένει να επιστρέψουμε στην κανονικότητα»
Γράφει η Ρίτα Βελώνη // Εάν αισθάνεστε ανησυχητικά συμπτώματα, εάν έχετε σταματήσει τη θεραπεία σας ή ακυρώθηκε μια προγραμματισμένη εξέταση, μην επαναπαύεστε. Επικοινώνησε με το γιατρό σας το συντομότερο. Ο καρκίνος δεν περιμένει. Είναι γεγονός
Περισσότερα
