Αν είναι νόμιμο, δεν είναι γκράφιτι. Το γκράφιτι είναι το αντάρτικο της τέχνης.
Γράφει η Ελένη Γκίκα //
«Η υπομονή του ελεύθερου σκοπευτή» του Αρτούρο Πέρεθ- Ρεβέρτε. Μετάφραση: Τιτίνα Σπερελάκη. Εκδ. «Πατάκη», σελ. 341
«Δε θα πεις ποτέ το όνομά του;»
«Πώς είναι δυνατόν να του είστε όλοι πιστοί;
«Ξέρει να πείθει την ομάδα […] Απευθύνεται σε πράγματα που έχουμε μέσα μας και σε κάνει να νιώθεις βρόμικος αν δεν ανταποκριθείς…»
«Κατά βάθος κανείς δε θέλει να ξέρει ποιος είναι. Θα ήταν απογοητευτικό να του βάλεις πρόσωπο και όνομα. Μ’ αυτό τον τρόπο ο καθένας μπορεί να τον φαντάζεται όπως θέλει. Βοηθώντας στη μυστικότητα, νιώθουν μέρος της… Ο Σνάιπερ είναι ένας μύθο επειδή οι συγγραφείς γκράφιτι χρειάζονται τέτοιους μύθους. Κι ακόμα περισσότερο σ’ αυτούς τους άθλιους καιρούς».
«Ένας τρομοκράτης της τέχνης». Έτσι αποκαλούν τον Σνάιπερ στον μικρόκοσμο του γκράφιτι, διάσημος για την επιμονή του και για την επιρροή του στο παιχνίδι της «εξημερωμένης» τέχνης. Μέσω διαδικτύου μεταφέρει λαό. Τα μηνύματά του και οι ιδέες του διασχίζουν χιλιόμετρα από την Ισπανία στην Ιταλία όπου τον αναζητά η ιστορικός τέχνης Αλεχάντρα, για να του μεταφέρει μια δελεαστική πρόταση: χρήματα, δόξα, τέχνη με ατζέντη, ανακωχή.
Η απάντησή του ήδη γνωστή: «Αν είναι νόμιμο, δεν είναι γκράφιτι» και «Τα ποντίκια δεν χορεύουν κλακέτες».
Ο Ρεβέρτε ακολουθώντας την Αλεχάντρα και αναζητώντας τον Σνάιπερ, ερευνά τον σκοτεινό και επαναστατικό κόσμο των γραφιτάδων, την καινούργια μορφή τέχνης που γεννιέται σαν διαμαρτυρία στους δρόμους της πόλης, σε σταθμούς, λεωφορεία, τρένα και σε βαγόνια και καταγγέλλει τον σύγχρονο τρόπο ζωής.
«Το γκράφιτι είναι το αντάρτικο της τέχνης».
Μέσα από την αναζήτηση της Αλεχάντρα ο αναγνώστης θα μάθει τα πάντα για το γκράφιτι: πώς γίνεται, πού κι από ποιους. Πώς επικοινωνούν, γιατί επιβάλλεται να διακινδυνεύσει κανείς, γιατί υπάρχει αυτός ο άγραφος νόμος σιωπής. Θα διανύσει χιλιόμετρα ακολουθώντας τους γκραφιτάδες που γνωρίζουν τον θρύλο Σνάιπερ με όλα τα μέσα, από τη Μαδρίτη στη Λισαβόνα κι από τη Βερόνα στη Νάπολη για να γνωρίσει και να ζήσει – γιατί όχι, την έχει αυτή την ικανότητα ο Ρεβέρτε- στο τέλος, την απόλυτη ανατροπή. Το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι, του θύτη με το θύμα του, όμως ποιος είναι το θύμα και ποιος ο θύτης σε μια κοινωνία που όλο και πιο συχνά, τελικά, αυτοδικεί;
Ένα μυθιστόρημα που έχει να μας διδάξει πολλά για την αντίφαση της ανθρώπινης ψυχής. Για τις καινούργιες μορφές διαμαρτυρίας και τέχνης, για τους σκοτεινούς κόσμους της αναγνωρισμένης τέχνης, για την ζωή στο δρόμο, για τον χρόνο που σταματά στο τραύμα και είναι εντέλει για τον καθένα μας σχετικός. Για την «μοίρα» που είναι ο δικός μας τρόπος να ερμηνεύουμε και να εκμεταλλευόμαστε τα σημάδια, για τους ανοιχτούς λογαριασμούς που δεν κλείνουν ποτέ.
Ένα αινιγματικό, ατμοσφαιρικό, γοητευτικό μυθιστόρημα με τα κλειδιά όλων των εποχών. Οι ανοιχτοί λογαριασμοί υπήρχαν πάντα. Το γκράφιτι ναι είναι το αντάρτικο τέχνης στη δική μας εποχή, ως αντιστάθμισμα στο σικέ παιχνίδι της τέχνης.
Arturo Perez Reverte
Οι επαναστάτες γκραφιτάδες του Αρτούρο Πέρεθ- Ρεβέρτε
«Να βάφεις εκεί όπου δεν πρέπει». Ήταν μια από τις βασικές αρχές που υποστήριζε.
«Η εξουσία πάντα προσπαθεί να υποτάξει ό,τι δεν μπορεί να ελέγξει». Ό,τι απέφευγε. Αρνούμενος εκατομμύρια, εκδόσεις κι επίσημες εκθέσεις σε διάσημες γκαλερί.
«Η τέχνη έχει μια επικίνδυνη πλευρά, επειδή σε αστικοποιεί και σε κάνει να ξεχνάς τις ρίζες σου. Το σημάδι της νομιμότητας,- επαναλάμβανε- σκοτώνει κάθε καλό καλλιτέχνη».
«Παράνομο», ήταν η αγαπημένη του λέξη.
«Όλη αυτή η μαλακία, – έλεγε- που μια επίσημη εγκατάσταση τη θεωρούν τέχνη και μια άλλη ανεπίσημη δεν την θεωρούν… Ποιος βάζει την ταμπέλα; Ρωτούσε. Οι γκαλερίστες και οι κριτικοί ή το κοινό;… Αν έχεις κάτι να πεις, πρέπει να το πεις εκεί όπου θα το δουν, με την τέχνη». Και για τον Σνάιπερ «όλη η τέχνη συνίσταται στο να μη σε πιάσουν. Να βάφεις εκεί όπου δεν πρέπει».
«Μια φορά σχολίασε πως, σύμφωνα με τις αρχές, το γκράφιτι καταστρέφει το αστικό τοπίο’ εμείς όμως πρέπει να ανεχόμαστε τις φωτεινές επιγραφές, τις πινακίδες, τις διαφημίσεις, τα λεωφορεία με τις ηλίθιες ανακοινώσεις και μηνύματα […] Κι εμάς μας αρνούνται τον χώρο για τις απαντήσεις μας».
«Ένας τροµοκράτης της τέχνης». Έτσι αποκαλούν τον Σνάιπερ στον µικρόκοσµο του γκράφιτι, επειδή είναι διάσηµος για την επιµονή του να µην παίζει το παιχνίδι της “εξηµερωµένης” τέχνης του δρόµου.
«Έπεσε πάνω στο γκράφιτι όπως άλλοι πέφτουν πάνω σ’ ένα γεμάτο όπλο. Αυτό που τον φτιάχνει είναι να πυροβολεί».
Με κεντρικό ήρωα τον Σνάιπερ που αποτελεί έναν μύθο στο κόσμο των γκραφιτάδων, ο Αρτούρο Πέρεθ- Ρεβέρτε, ο ισπανός συγγραφέας που αγαπά να πλησιάζει πλαγίως την ιστορία και τον κόσμο, στο καινούργιο του μυθιστόρημα «Η υπομονή του ελεύθερου σκοπευτή» (που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη), επιχειρεί να ερμηνεύσει την ζωή και την τέχνη μέσα από την ιστορία των γκράφιτι.
Στο προηγούμενο βιβλίο του «Το τανγκό της παλιάς φρουράς» είχε κάνει το ίδιο με το τανγκό, ένα χορό που ξεκίνησε από τα χαμαιτυπεία της Αργεντινής σαν παθιασμένη ιεροτελεστία ανάμεσα σε νταβατζήδες και πόρνες για να εξευρωπαϊστεί και σχεδόν να εξαφανιστεί, εφόσον η καινούργια εποχή μας είχε κάνει, το είχε κάνει, κάτι άλλο.
Στο μυθιστόρημα «Η υπομονή του ελεύθερου σκοπευτή» όπου Σε πρώτο επίπεδο, η ιστορικός τέχνης Αλεχάντρα αναζητά τα ίχνη του μυθικού Σνάιπερ από την Μαδρίτη στη Λισαβόνα κι απ’ εκεί στη Βερόνα και στη Νάπολη, για να του κάνει μια άκρως δελεαστική επαγγελματική πρόταση, κι από πίσω της να την ακολουθούν πληρωμένοι δολοφόνοι επειδή υπήρξε η αιτία να σκοτωθεί ο γκραφιτάς γιος ενός κροίσου στο μαυσωλείο της τέχνης του πατέρα, και Σε δεύτερο επίπεδο αυτή καθ’ εαυτή την αστική τέχνη του δρόμου που αλλάζει.
Στις σελίδες της, διάσημοι γκραφιτάδες και η ιστορίες τους, ομαδικά γκράφιτι με ραντεβού μέσα από το διαδίκτυο, οργανωμένες «επιθέσεις» σε βαγόνια, σταθμούς και τρένα, σε σημεία που αποτελούν σύμβολα ενός κόσμου ήδη νεκρού, με κινδύνους προσέγγισης και ενίοτε και νεκρούς.
Με ειδικά ρούχα, ειδικά σπρέι, μυστική δράση που ετοιμάζεται μέρες, με απόλυτη μυστικότητα «σε μια επιχείρηση αστικού ανταρτοπόλεμου συντονισμένη με κωδικοποιημένα μηνύματα μέσω των κοινωνικών δικτύων». Με χιλιάδες τυφλά μάτια άλλοτε σε ένα κτήριο που θα αποτελούσε την έδρα του Ιδρύματος Ζοζέ Σαραμάγκου επισημαίνοντας το «Περί τυφλότητος» ένα από τα πιο σπουδαία του βιβλία. Και κάποιες άλλες φορές με ραγισμένες ή σπασμένες καρδιές ή με τον σύμπαν να έχει γίνει σκουπίδι μεσ’ στα σκουπίδια.
Με διάθεση σαφώς καταγγελτική, σε «έναν κόσμο που εδώ και καιρό πήρε λάθος δρόμο και δεν έχει πρόθεση να διορθώσει την πορεία του», υπήρξε και παραμένει «κάτι μαζικό, ανελέητο. Χωρίς τον παραμικρό σεβασμό για οτιδήποτε και για οποιονδήποτε».‘Ένα εικαστικό αλλόκοτο αντάρτικο πόλης.
Στην πορεία, βεβαίως, αλλάζουν πολλά. «Άνθρωποι όπως ο Nomen, ο Ran, ο Vhils ή ο Carvalho που είχαν ξεκινήσει βομβαρδίζοντας τρένα και το μετρό, ήταν τώρα σεβαστοί από τον δήμο, εξέθεταν ως κανονικοί καλλιτέχνες και κέρδιζαν χρήματα». Αλλά ο τρομοκράτης της τέχνης Σνάιπερ σίγουρα δεν ήταν ένας απ’ αυτούς. Επιμένοντας πως «η τέχνη χρησιμεύει μόνο όταν έχει σχέση με τη ζωή», παραμένει ανώνυμος ή μάλλον άγνωστος, ο αόρατος γκραφιτάς μέχρι το τέλος. Υποστηρίζοντας με ευλάβεια τη δική του «μοναδική τέχνη»: «Το μόνο που κάνω είναι να βοηθάω το Σύμπαν να αποδείξει τους κανόνες του», «η δική μου τέχνη επαναφέρει με την τραγωδία το νόημα του αληθινού».
«Είναι ό,τι θα απομείνει από τον κόσμο μας- αρουραίοι και γκράφιτι». Σκοτεινός, θα δηλώσει στο τέλος, επειδή «η τέχνη δεν είναι προϊόν, αλλά δραστηριότητα. Μια βόλτα στο δρόμο είναι πιο συναρπαστική από οποιοδήποτε αριστούργημα», «όπως σου είπα προηγουμένως, το γκράφιτι είναι το αντάρτικο της τέχνης», επιμένει. Κι ο Ρεβέρτε το αποδεικνύει τόσο με έρευνα όσο και μυθοπλαστικά.
Βιβλία σχετικά με το γκράφιτι έχουν ήδη γραφτεί πολλά (Τοιχοδρομίες, Οι τοίχοι γράφουν ιστορία, Ραδιενεργά γκράφιτι, Η γλώσσα των τοίχων, Γκράφιτι από μετάξι, Σχέδια πόλης), αλλά ο Ρεβέρτε πλησιάζει μυθοπλαστικά την ίδια την κοσμοθεωρία. Τον επαναστατημένο κόσμο που την γεννά.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ο θάνατος ποτέ δεν βάζει τέλος
23/04/2024, 9:51 μμ -
Παρακείμενα: «Ωδή στην ηρωική παράδοση και ταυτόχρονα καταδίκη»
23/04/2024, 9:50 μμ -
Ο ‘δράκος’ κοιτούσε τη λίμνη
23/04/2024, 9:48 μμ -
Η αλχημιστική φαντασία της Μπουραζοπούλου
23/04/2024, 9:47 μμ -
Ο Δημήτρης Νόλλας συνεχίζει
23/04/2024, 9:45 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Διήγημα: “Διακομιδή”
Της Βίκης Γκέκινα // * Διακομιδή «Καλημέρα». «Καλημέρα, Έμι». «Τι έχουμε;» «Ένα περιστατικό. Άντρας, σαράντα έξι». «Ένα; Και πώς θα σκοτώσουμε την ώρα μας;» Ο Λουκάς γέλασε. Τον βοηθούσε το χιούμορ της ιατροδικαστή. «Ξέρουμε αιτία
Περισσότερα -
Μετατροπή Ύλης σε Νόημα
Γράφει ο Απόστολος Ζιώγας // Δημιουργία: ο καλύτερος τρόπος να απολαμβάνεις τη ζωή Καντ Η εμβληματική συλλογή επιστημονικής φαντασίας I, Robot του Isaac Asimov αφηγείται την ιστορία κάποιων androids. Τα ανδροειδή κυμαίνονται από
Περισσότερα -
Παράπλευρες απώλειες και ωφέλειες της πανδημίας
Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη // Η ιστορία του πλανήτη μας έχει καταγράψει πολλές επιδημίες και πανδημίες στις σελίδες της, και μάλιστα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και γεωγραφικές τοποθεσίες, με αναρίθμητα θύματα όλες ανεξαιρέτως τις φορές. Όμως δεν μπορούμε
Περισσότερα -
Κατερίνα Τζαβάρα: «Για τα παιδιά η βιωματική επαφή και ενασχόληση με την τέχνη δημιουργεί έναν μαγευτικό, πολύχρωμο κόσμο»
Συνέντευξη στην Αργυρώ Μουντάκη // Μια γιαγιά διαφορετική από τις περισσότερες – ή και όχι; – είναι η γιαγιά που εμπνεύστηκε η Κατερίνα Τζαβάρα, η πολυγραφότατη και πολυτάλαντη Θεσσαλονικιά συγγραφέας, που παρουσιάζουμε σήμερα στις Διαδρομές. «Το μαγικό καπέλο της
Περισσότερα -
Το τέλος της αθωότητας
Γράφει η Μαρία Λιάκου // John Fante «Το όργιο», Μια παιδική νουβέλα, Τίτλος πρωτοτύπου: The Orgy, από τη συλλογή West of Rome, Μετάφραση: Θάνος Σαμαρτζής, εκδόσεις ΔΩΜΑ Η νουβέλα ως λογοτεχνικό είδος βρισκόταν ανάμεσα στο διήγημα και στο μυθιστόρημα. Λειτούργησε ως
Περισσότερα -
Μην πετάξεις τίποτα!
Γράφει [και ζει] η Μαίρη Πετρούλια // Σήμερα Δευτέρα, λοιπόν, αποφάσισα να κάνω μια κολοκυθόσουπα, εχει φέρει ο φίλος Θανάσης μια μεγάλη κίτρινη κολοκύθα, την χώρισα στα τρία, άσε, λέω, κάτι θα κάνω και με τα υπόλοιπα δύο.
Περισσότερα -
Ποιητικό αφιέρωμα στην Αμαλία Φλέμινγκ
Από την Άννα Δεληγιάννη-Τσιουλπά // Αμαλία Κουτσούρη-Φλέμινγκ Ελληνίδα ιατρός και βουλευτής. Υπέροχη ψυχή! Έζησες τις μεγάλες ώρες ενός αιώνα που η θύμησή του, με ταράζει. Πολίτισσα ,τα βήματά σου, σε ταξίδεψαν στην Ευρώπη για ν’ αποδώσεις,
Περισσότερα
