Ο προδότης και ληστής που είχε γίνει ήδη θρύλος (Μέρος Γ’)

του Τάκη Κατσιμάρδου //

Με τον Τζαβέλα και το Λέοντα.

Την Τρίτη 19 Ιουνίου 1945 οι περισσότερες εφημερίδες της Αθήνας με πανομοιότυπο σχεδόν τρόπο ενημερώνουν : «Έξω της Άρτης και παρά την θέσιν Μεσούντα τμήματα της Εθνοφυλακής ενεπλάκησαν με την συμμορίαν του Άρη Βελουχιώτη. Μετά πολύωρον μάχην η συμμορία διελύθη, ενώ αυτός ούτος ο Βελουχιώτης μετά του καπετάν Τζαβέλλα εφονεύθησαν. Επίσης εφονεύθησαν έτεροι τέσσαρες… Συνελήφθη ο εγκληματίας Σωτήριος Δράκος, μέλος της συμμορίας … Η συμπλοκή εγένετο την 3ην απογευματινήν του Σαββάτου (16 Ιουνίου) …»

Σύμφωνα με το επίσημο έγγραφο του στρατιωτικού διοικητή Λάρισας συνταγματάρχη Μουκανάκη «αι κεφαλαί των Αρη και Τζαβέλλα εξετέθησαν εις κοινήν θέαν εις την πλατείαν της πόλεως Τρικκάλων…”

Ο σύνδεσμός του Λέων βρισκόταν πάντα στο πλευρό του Άρη.

Την πληροφορία αντλούσαν από τις αναφορές ης διοίκησης Εθνοφυλακής (δηλ. του στρατού) και των τοπικών αρχών. Οι επίσημες ανακοινώσεις έγιναν με καθυστέρηση και δόθηκαν στη δημοσιότητα μόνο όταν τα κεφάλια του πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ και του πρωτοπαλίκαρό του κρέμονταν στο φανοστάτη της πλατείας των Τρικάλων.

Ο αντικομουνιστικός «Ασύρματος» διανθίζει την είδηση πανηγυρίζοντας: «Ο τρομοκρατικός και απαίσιος εφιάλτης διελύθη. Το τέρας που συμβόλιζε περισσότερο από κάθε τι άλλο τους “απελευθερωτικούς αγώνες” του EAM πλήρωσε επί τέλους. Γύρω απ’ το στημένο κεφάλι πανηγυρίζουν σήμερα το λυτρωμό και την εκδίκηση»

Στο ίδιο μήκος κύματος και το φιλοβασιλικό «Εμπρός», που προσθέτει :

«Η ελληνική ύπαιθρος αναπνέει. Ένας διαβόητος κακούργος, τον οποίον η κομμουνιστική προπαγάνδα είχεν ηρωποιήσει, ο περίφημος Άρης Βελουχιώτης – Θανάσης Κλάρας ήτο το πραγματικόν του όνομα – έπαυσεν από του παρελθόντος Σαββάτου να υπάρχη…

Η εξόντωσις του Βελουχιώτη και της συμμορίας του επετεύθχη μετά λυσσώδη καταδίωξιν και αλλεπαλλήλους συμπλοκάς προς αυτήν τμημάτων των 118 και 206 ταγμάτων της Εθνοφυλακής, βοηθουμένων και από εθνικόφρονας χωρικούς…

Η αποφασιστική μάχη με την συμμορίαν …ήρχισεν το Σάββατον το απόγευμα εις τας 4 και συνεχίσθη μέχρι της δύσεως του ηλίου. Τότε ο Βελουχιώτης, ο οποίος μετεκινείτο συνεχώς, μετεκινείται να διαφύγη προς Αγραφα, όταν δε είδε τας διόδους κεκλεισμένας από εθνοφύλακας, οι οποίοι ήρχισαν αμέσως την επίθεσιν εναντίον του, ηναγκάσθη να δόση την μάχην με αποτέλεσμα να φονευθή ο ίδιος και να εξοντωθή η συμμορία του.

Το πτώμα του Βελουχιώτη έφερεν πολλά τραύματα, εξ ων το ένα επί της καρδίας, το οποίον ήτο και το θανατηφόρον. Οταν οι στρατιώται έφθασαν εις τας τελευταίας θέσεις των συμμοριτών εύρον τον Βελουχίωτην νεκρόν πλέοντα εις λίμνην αίματος και πλησίον του νεκρούς επίσης τους πλέον πιστούς συντρόφους του…»

Συγκρατημένη η φιλελεύθερη «Ελευθερία», που σπεύδει να στείλει και απεσταλμένο της στην περιοχή: « Η εξόντωσις της συμμορίας επετεύχθη κατόπιν πολυημέρων προσπαθειών αποτέλεσμα των οποίων υπήρξεν η απομόνωσις και περίσφυγξις αυτής εις την ορεινή περιοχήν Ξηροκάμπου….

Το απόγευμα του Σαββάτου οπότε η κύκλωσις είχεν επιτευθεί ήρχισε γενική κατ΄ αυτής επίθεσις. Ο Βελουχιώτης διαπιστώσας ότι όλαι αι οδοί αποχωρήσεως είχον αποκοπή, επεχείρησεν άμα τη ελεύσει του σκότους, διαφυγήν, κατατμήσας τους συντρόφους του, ανερχομένους εις 70-80, εις μικράς ομάδας. Ο ίδιος επικεφαλής 15 συμμοριτών απεπειράθη δια τινος ατραπού ν΄ αποχωρήση, αλλά εμπεσών εις ενέδραν εφονεύθη ο ίδιος και εξ (6) εκ των συντρόφων του…»

Αποστασιοποιημένος είναι ανταποκριτής του Ηνωμένου Αμερικανικού Τύπου στην Αθήνα: «Ο 40ετής Άρης Βελουχιώτης, ο οποίος πρώτος εσχημάτισε συμμορίας ατάκτων εναντίον των Ιταλών των Γερμανών κατά τας αρχάς του 194, εφονεύθη προ τριημέρου ως κοινός ληστής εις μάχην μετά του τακτικού στρατού. Η κεφαλή του μετεφέρθη εις την πόλιν των Τρικάλων, όπου εξετέθη εις δημόσιαν θέαν…

Ο Βελουχιώτης, πρώην αρχηγός εις τον στρατόν του ΕΛΑΣ και διαπρεπεστάτη μορφή αυτού, επεκηρύχθη τον παρελθόντα Μάρτιον όταν ηρνήθη να αφοπλισθή επί τη βάσει της συμφωνίας της Βάρκιζας. Εσχημάτισε μίαν συμμορίνα εξ 65 ανδρών, κατεδιώκετο δε υπό των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων αι οποίαι περικύκλωσαν την συμμορίαν του την παρελθούσαν Παρασκευήν παρά το χωρίον Ξηρόκαμπος… Μετά πολύωρον μάχην, ο Βελουχιώτης και οι κυριώτεροι των ανδρών του εφονεύθησαν…»

Δημοσιεύματα της εποχής για τον Άρη.

Τη μέρα, που γίνεται γνωστό το «τετέλεσται», το όργανα της ΚΕ του ΚΚΕ, περιγράφει αποστασιοποιημένα το γεγονός από το πρόσωπο του Αρη: «Πληροφορίες από τα Τρίκαλα αναφέρουν ότι στην εκστρατεία εναντίον του Άρη Βελουχιώτη πήραν μέρος τμήματα του αγγλικού στρατού, πολλοί λόχοι εθνοφυλακής και όλες οι συμμορίες των ληστάρχων και των διαφόρων μοναρχικών που λυμαίνονται την ύπαιθρο. Για να μην συλληφθεί αιχμάλωτος αυτοκτόνησε με χειροβομβίδα της οποίας επροκάλεσε την έκρηξη. Με την ίδια χειροβομβίδα σκοτώθηκε και ο Τζαβέλλας. Τα κεφάλια του Βελουχιώτη και του Τζαβέλλα τα έκοψαν με μαχαίρια και τα μετέφεραν στα Τρίκαλα, όπου τα κρέμασαν στους φανοστάτες της κεντρικής πλατείας…»

Αυτή θα είναι και η πρώτη πηγή, που μιλά για αυτοκτονία.

Ο λαϊκός συγκλονισμός, αλλά και οι έξαλλοι αντιΕΑΜικοί πανηγυρισμοί και τα γλέντια γύρω από τα κομμένα κεφάλια, προκαλούν και το πρώτο θετικό σχόλιο του ΚΚΕ, που παρατίθεται χωριστά από την είδηση του θανάτου: «Ο τόσο τραγικός θάνατος του Άρη Βελουχιώτη προκαλεί θλίψη ανάμεσα στους πραγματικούς πατριώτες και αγωνιστές της εθνικής ιδέας. Γιατί ανεξάρτητα από τη θέση που πήρε μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, θέση που αντικειμενικά εξυπηρετούσε την αντίδραση, δεν μπορεί και δεν επιτρέπεται να ξεχνάει κανείς ότι ήταν ένας από τους πρωτοπόρους του αγώνα της αντίστασης, από τους πρωταθλητές για την οργάνωση του αντάρτικου κινήματος….».

Πιο κοντά στα λαϊκά αισθήματα βρίσκεται η «Ελεύθερη Ελλάδα», εφημερίδα του ΕΑΜ:

«Ο Άρης σκοτώθηκε μετά πολύωρη συμπλοκή. Το λαϊκό δημοκρατικό κίνημα αποκήρυξε έναν απείθαρχο οπαδό του, αλλά ο δοσιλογισμός εκρέμασε το κεφάλι ενός εθνικού αγωνιστή »

Λίγες μέρες μετά θα κάνει ένα ακόμη βήμα, σ΄ αντίθεση με την επίσημη κομματική γραμμή: «Το θλιβερό τέλος του Άρη στάθηκε ένα σύμβολο αυτού του αγώνα, γιατί ο ρόλος του … στάθηκε εξαιρετικός, αναμφισβήτητος. Μέσα σ΄ αυτή τη σκληρή, την ανελέητη πάλη για την Ελλάδα, ο Άρης υψώθηκε και λατρεύτηκε. Έγινε θρύλος του μαχόμενου έθνους…»

Αυτοί ήταν οι μοναδικοί δημόσιοι έπαινοι προς τον μυθικό πλέον Άρη.

Σχέδιο του Μεγαλίδη με το κομμένο κεφάλι του Άρη.

Η μοιραία συγκυρία

Ο «Ριζοσπάστης», κατά μια τραγική συγκυρία, θα είναι εκείνος, που την ίδια την ημέρα της αυτοκτονίας (16 Ιουνίου) θα δημοσιεύσει τη γνωστή αποκήρυξή του Άρη από το ΚΚΕ:

“Το Π.Γ. ενέκρινε τη δημοσίευση στο «Ριζοσπάστη» της απόφασης της 11ης ολομελείας της Κ.Ε. για τον Άρη Βελουχιώτη (Θανάση Κλάρα ή Μιζέρια). Ο Κλάρας αφού μια φορά πρόδωσε και αποκήρυξε το ΚΚΕ γιατί λύγισε, ξαναζήτησε τον καιρό του απελευθερωτικού αγώνα να ξαναγοράσει μα το αίμα του την προδοσία του εκείνη που την αναγνώρισε και καταδίκασε.

Το ΚΚΕ του έδωσε την δυνατότητα αυτή. Σήμερα όμως σε μια δύσκολη και κρίσιμη στιγμή, από δειλία και φόβο, παρά τις υποσχέσεις που στα λόγια έδειξε, απειθαρχεί πάλι, ξαναπροδίδει το ΚΚΕ με την τυχοδιωκτική και ύποπτη δράση του που μονάχα τον εχθρό ωφελεί.

Στο ΚΚΕ δεν έχει θέση κανένας οσοδήποτε ψηλά και αν στέκεται και οσοδήποτε μεγάλος και αν είναι, όταν οι πράξεις του δεν συμβιβάζονται με το κοινό συμφέρον και όταν παραβιάζεται η δημοκρατική εσωκομματική πειθαρχία».

Η αποκήρυξη, φυσικά, συμπτωματικά δόθηκε στη δημοσιότητα την 16η Ιουνίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι:

-Ο ίδιος ο Ν. Ζαχαριάδης εμφανίζεται “αποστασιοποιημένος”. Την απόφαση έλαβε η Ολομέλεια πριν επανέλθει ο ίδιος στην Αθήνα…

-Η Ολομέλεια του Απριλίου πήρε μεν καταδικαστική απόφαση, αλλά συγκεκριμένο κείμενο γραπτό δεν υπάρχει. Διατυπώνεται η υπόθεση ότι οι “αθλιότητες” γράφονται εκ των υστέρων. Ηταν ¨κατασκεύασμα του Ιουνίου “.

Τα κεφάλια στο φανοστάτη της κεντρικής πλατείας των Τρικάλων.

Τέσσερις και μια μέρες νωρίτερα

Είχε προηγηθεί ανάλογο δημοσίευμα στις 12 Ιουνίου με τίτλο «Το ΚΚΕ καταγγέλλει ανοιχτά τον Άρη Βελουχιώτη” : ” Ο σ. Ζαχαριάδης μας ανακοίνωσε ότι η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ αφού συζήτησε πάνω σε εκθέσεις που ήρθαν από διάφορες κομματικές οργανώσεις, αποφάσισε να καταγγείλει ανοικτά την ύποπτη και τυχοδιωκτική δράση του Άρη Βελουχιώτη (Θανάση Κλάρα ή Μιζέρια).

Ο Βελουχιώτης και ύστερα από τη σύναψη της συμφωνίας της Βάρκιζας συνέχισε τη δράση του. Η δράση αυτή, που μονάχα την αντίδραση μπορούσε να εξυπηρετήσει γιατί της έδινε όπλα να χτυπά το ΚΚΕ να παραβιάζει την συνθήκη της Βάρκιζας και να δικαιολογεί τα εγκλήματα της. Δεν επιτρέπετε καμία καθυστέρηση για την ανοιχτή καταγγελία του Άρη Βελουχιώτη. Όπως είναι γνωστό ο Βελουχιώτης (Θανάσης Κλάρας) στο καιρό της δικτατορίας του Μεταξά είχε πιαστεί και είχε κάνει δήλωση μετανοίας και αποκήρυξης του ΚΚΕ».

Είναι ασαφές αν πρόκειται για κάποια νέα καταδικαστική απόφαση ή όχι. Πάντως ο “Ρ” θα επανέλθει στο θέμα την 15η Ιουνίου και με άλλες αθλιότητες. Επειδή το δημοσίευμα αυτό συνήθως αγνοείται, ενώ τ΄ άλλα δυο είναι πολύ γνωστά, αξίζει ν΄ αναφερθεί:

“Η αντίδραση θορυβεί γύρω από το ζήτημα της διαγραφής του Αρη Βελουχιώτη και ανέλαβε την υπεράσπισή του. Μάταια, όμως, θορυβεί. Ο Θανάσης Κλάρας ή Αρης Βελουχιώτης πιάστηκε στις αρχές της δικτατορίας Γλίξμπουργκ – Μεταξά και φυλακίστηκε στις φυλακές της Αίγινας. Οταν μεταφέρθηκε στις φυλακές της Κέρκυρας υπέγραψε δήλωση μετανοίας δείχνοντας έτσι πολύ λιγότερη ψυχική αντοχή και από απλά μέλη του ΚΚΕ ή εξωκομματικούς εργάτες, που αρνούνται να υποταχθούν στο εθνοκτόνο καθεστώς του Μανιαδάκη. Μετά την εθνική υποδούλωση πλησίασε ξανά το Κόμμα, έκανε αυτοκριτική για τη δήλωση και υποσχέθηκε να δείξει στην πράξη ότι διορθώθηκε. Του δόθηκε αυτή η δυνατότητα και χρησιμοποιήθηκε μαζί με άλλους για το ξεκίνημα του αντάρτικου αγώνα στη Ρούμελη. Μετά τη συμφωνία, όπως γράψαμε ήδη (στις 12 Ιουνίου) συνεχίζει τη δράση που μόνο την αντίδραση εξυπηρετεί και ξέχασε την υπόσχεση, που είχε δόσει στο Κόμμα όταν το 1942 ζήτησε να χρησιμοποιηθεί, καθώς και τις υποχρεώσεις που έχουν τα μέλη και τα στελέχη του ΚΚΕ.

Για τους λόγους αυτούς και ανεξάρτητα από τις υπηρεσίες του που προσέφερε στον αντάρτικο αγώνα το ΚΚΕ δεν δίστασε ούτε στιγμή και τον διέγραψε. Το γεγονός αυτό είναι κάτι πρωτοφανές για τους φαυλοκράτες της αντίδρασης. Ποτέ ελληνικό κόμμα δε μας συνήθισε με τέτοιου είδους πράξεις, όπως αυτή που έκανε χωρίς κανένα δισταγμό το Κόμμα. Κι αυτό πιστοποιεί για μια ακόμη φορά την ανώτερη πολιτική ηθική με την οποία είναι διαποτισμένο το ΚΚΕ.

Σήμερα η αντίδραση, που έβριζε χυδαία το Θανάση Κλάρα, όταν πάλαιβε για τα συμφέροντα του έθνους, ανέλαβε την υπεράσπισή του και είναι αφειδώλευτη σε επαίνους δείχνοντας έτσι τη συμπάθειά της προς κάθε τι αντιλαϊκό. Και μόνο το γεγονός αυτό είναι αρκετό για να αποδείξει πόσο το ΚΚΕ έχει δίκιο και πόσο βάζει πάνω απ΄όλα τα συμφέροντα του λαού . Χαμένος κόπος, λοιπόν, υστερικές κραυγές”

Ο Ζέρβας με τον Άρη μετά τον Γοργοπόταμο. Ο αρχηγός του ΕΔΕΣ έσπευσε πρώτος στα Τρίκαλα για να δει το κεφάλι, να εξακριβώσει το θάνατο και να γλεντήσει…

Η επίσημη κατασκευή

Για την ιστορία ας παρατεθεί τέλος η επίσημη εκδοχή για τα γεγονότα της 15ης – 16ης Ιουνίου. Την υπογράφει ο υποστράτηγος Χρυσανθακόπουλος από την Ανωτέρα Στρατιωτική Διοίκηση Ηπείρου

“… Η Συμμορία Βελουχιώτη κατερχομένη προς Ν. παραλλήλως του Αχελώου και πιθανώς πληροφορηθείσα ότι εκινούντο δυνάμεις εκ περιοχής Τρικάλων προς ΝΔ επεχείρησε να διαβή εις Ήπειρον. Πληροφορηθείσα όμως ότι διέτρεχε κίνδυνον εκ της επί των Τζουμέρκων δρώσης διλοχίας διέβη πάλιν τον ποταμόν εισελθούσα εις Θεσσαλίαν.

Εν τω μεταξύ ο νοτιότερον κινούμενος λόχος της Στρατιωτικής Διοικήσεως Τρικάλων πληροφορηθείς ότι η συμμορία είχε κατέλθη νοτιότερον του σημείου Νεράιδα έσχε την πρωτοβουλίαν να αφήση το καθορισθέν δρομολόγιον και να τεθή εις καταδίωξίν της, ενισχυθείσα πιθανώς και από εθνικόφρονας χωρικούς.

Ούτως η συμμορία επιχειρήσασα υπό την απειλήν του λόχου τούτου να διέλθη πάλιν προς Ήπειρον την 16ην Ιουνίου διά της παρά το χωρίον Μεσσόντα μικράς γεφύρας ευρέθη μεταξύ των πυρών του Λόχου Τρικάλων εις ον είχον ενταχθή και ομάδες Εδεσιτών της Θεσσαλίας και αφ’ ετέρου υπό τα πυρά τμήματος της διλοχίας Τζουμέρκων και μικράς ομάδος ενόπλων εθνικοφρόνων χωρικών υπό τον οπλαρχηγόν Βόιδαρον καί τινας άλλους και διελύθη φονευθέντων 4-5 εν οις ο Βελουχιώτης, ο υπαρχηγός του Τζαβέλας και πνιγέντων 4-5 εντός του ποταμού, συλληφθέντων δε και τινών αιχμαλώτων, εν οις μία γυνή και ο ως δήμιος της συμμορίας φερόμενος Δράκος…”