ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ – Συνέντευξη με την Αργυρώ Μαντόγλου
Επιμέλεια- Συνεντεύξεις: Πέρσα Κουμούτση //
Πώς ορίζεται το μετάφρασμα από τους ίδιους τους μεταφραστές; Πότε πετυχαίνει και πότε αποτυγχάνει να μεταφέρει αυτούσιο το έργο ενός συγγραφέα, τη φιλοσοφία του, τα υπόγεια όσο και φανερά μηνύματα του; Και πόσο δύσκολο είναι να αναμετρηθεί κανείς με το έργο ενός δημιουργού που έχει ξεπεράσει τα στενά σύνορα του τόπου του; Στα αλήθεια, τι απαιτείται από τον μεταφραστή, ώστε να είναι σε θέση να μεταφέρει επιτυχώς στη γλώσσα του ένα κείμενο χωρίς να προδώσει το πρωτότυπο έργο; Αλλά κυρίως, σε ποιο βαθμό ο μεταφραστής μετέχει ουσιωδώς σε αυτό;
Στο πλαίσιο του αφιερώματος που ετοιμάσαμε, ρωτήσαμε καταξιωμένους μεταφραστές και είχαν τη ευγενική καλοσύνη να μας καταθέσουν τις απόψεις τους. Στο σημερινό τεύχος δημοσιεύουμε τις απόψεις της διακεκριμένης συγγραφέως και μεταφράστριας Αργυρώς Μαντόγλου. Την ευχαριστούμε θερμά.
Αργυρώ Μαντόγλου: «Νομίζω πως είναι θέμα γλώσσας. Όταν το οπλοστάσιο του μεταφραστή δεν είναι ανάλογο του κειμένου, αναπόφευκτα δυσχεραίνει και “φτωχαίνει” την απόδοσή του».
-Πώς ορίζετε το μετάφρασμα;
Εξαρτάται από το βιβλίο. Όταν πρόκειται για κλασικό έργο, είναι, πέρα από όλα τα άλλα και μια απόπειρα ερμηνείας του. Το ίδιο ισχύει και για τα πιο απαιτητικά βιβλία, αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως δεν πρέπει να διατηρηθούν οι αμφισημίες και τα πιο “σκοτεινά” σημεία του.
-Άραγε οι μεταφραστές ενδίδουν ποτέ στον πειρασμό να υποκύψουν σε μια «υπερερμηνεία», σε μια δηλαδή εξεζητημένη απόδοση του αρχικού κειμένου, όταν νιώθουν πώς αυτό αποκλίνει από τα δική τους πρότυπα/ αισθητική/φιλοσοφία;
Προσπαθώ να αποφεύγω την όποια “υπερερμηνεία”, δηλαδή πάντα κρατάω την απαραίτητη απόσταση από το κείμενο. Μέλημά μου είναι να το υπηρετώ και όχι να το προσαρμόζω στις δικές μου εμμονές.
– Πότε το μετάφρασμα φτωχαίνει/ μειώνει το έργο και πότε το αναδεικνύει;
Νομίζω πως είναι θέμα γλώσσας. Όταν το οπλοστάσιο του μεταφραστή δεν είναι ανάλογο του κειμένου, αναπόφευκτα δυσχεραίνει και “φτωχαίνει” την απόδοσή του.
-Πώς θα περιγράφατε τη σχέση συγγραφέα-μεταφραστή;
Αδελφική. Ο μεταφραστής θέλει να προβάλλει και να στηρίξει με κάθε τρόπο το πρωτότυπο έργο, αλλά αυτό δεν τον καθιστά επ’ ουδενί τυφλό στις τυχόν ευκολίες, παραλείψεις και στις λανθασμένες επιλογές του συγγραφέα.
-Είστε υπέρ της πιστής μετάφρασης ή της απόδοσης ενός κειμένου; Ποια η διαφορά;
Είμαι υπέρ της όσο το δυνατόν πιστής απόδοσης. Μερικές φορές αυτό είναι αδύνατον, οπότε οφείλω να λειτουργήσω “δημιουργικά”, δηλαδή να επινοήσω τη φράση ή τη λέξη εκείνη που πλησιάζει περισσότερο το πνεύμα του έργου.
-Είναι εύκολο να συμμεριστεί ο μεταφραστής το πνεύμα, τη φιλοσοφία του δημιουργού, όταν απέχει πολύ από τη κουλτούρα του; Όταν δεν αντιλαμβάνεται επαρκώς το ‘πνευματικό , πολιτισμικό ‘περιβάλλον’ μέσα στο οποίο δημιουργείται το πρωτότυπο έργο;
Αυτή είναι η μεγαλύτερη μεταφραστική δυσκολία, η απόδοση του περιβάλλοντος και της ατμόσφαιρας, ειδικά όταν αυτή απέχει πολύ, είτε χρονικά, είτε γεωγραφικά και πολιτισμικά από το περιβάλλον του μεταφραστή. Σε αυτή την περίπτωση απαιτείται μια προεργασία: μελέτη της εποχής, των συνθηκών, της Ιστορίας, ίσως και άλλων έργων που αναφέρονται στην ίδια περίοδο. Σας ευχαριστώ
Η Αργυρώ Μαντόγλου σπούδασε Αγγλική Λογοτεχνία, Φιλοσοφία (BA), μεταπτυχιακές σπουδές στην Κριτική Θεωρία στο University of North London. Έχει εκδώσει ποιήματα και πεζά και ασχολείται συστηματικά με τη μετάφραση. Κείμενά της και κριτικά σημειώματα έχουν δημοσιευθεί σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες. Υπήρξε τακτικός συνεργάτης του ένθετου “Βιβλιοθήκη” της “Ελευθεροτυπίας” από το 1999, έχει, επίσης, δημοσιεύσει επισταμένως κριτικές και θεωρητικά άρθρα για θέματα λογοτεχνίας στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο. Έχει επίσης μεταφράσει έργα των Τζορτζ Έλιοτ, Βιρτζίνια Γουλφ, Χένρι Τζέιμς, Άντζελα Κάρτερ, Τζιν Ρις, Τζανέτ Γουίντερσον, Τζόις Κάρολ Οουτς, Άλι Ζμιθ, Ζέιντι Σμιθ, Πίτερ Κάρεϊ και άλλα σπουδαία ονόματα της σύγχρονης αγγλόφωνης πεζογραφίας. Έχει διδάξει δημιουργική γραφή στο ΕΚΕΒΙ (2010-11) και από το 2006 συντονίζει μια λέσχη ανάγνωσης στο “Πολυχώρο Μεταίχμιο” με τίτλο “Γυναικείες Συγγραφείς του 20ού αιώνα”. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, διατέλεσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου τα έτη 2007-2009 και μέλος της Επιτροπής για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνικής Μετάφρασης (2002-2006) και (2011-2012).
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
-
✔ Δημήτριος Μουζάκης: «Η ποίηση είναι ο Δούρειος Ίππος κάθε μάχης που κράτησε πολύ».
07/05/2024, 10:15 μμ -
-
-
ΘΕΜΑΤΑ
-
Ποίηση: “Η μυρωδιά της παραίτησης”
Γράφει η Τσαμπίκα Χατζηνικόλα // Οι άνθρωποι που έχουν ξεχάσει πώς είναι η ζωή, έχουν μια μυρωδιά ιδιαίτερη. Είναι αυτή της μοναξιάς που μοιάζει με κουκούλι κάμπιας και τους περιβάλλει. Είναι η κρούστα από πάγο στην
Περισσότερα -
✩ 55o τεύχος Fractal // Περιεχόμενα
ΒΙΒΛΙΟ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Κατερίνα Γώγου: Ερινύες που ποιήματα γίνονται [η τελευταία συνέντευξη] Γράφει η Ελένη Γκίκα ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Κατερίνα Γώγου «Η Κατερίνα έπαιζε με το θάνατο από παιδί…» [συνέντευξη στις Εικόνες] Γράφει η Ελένη Γκίκα ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Συνομιλώντας με τον ποιητή Γιώργο Χρονά: «Πιστεύω
Περισσότερα -
Διήγημα Fractal: “Το τραπέζι”
Της Κατερίνας Κανάκη Αξούγκα // Καλά φάγαμε, καλά ήπιαμε. Καλά την καταφέραμε τη ζωή μας ως εδώ. Μικροζημίες και μικροκέρδη συμψηφίστηκαν. Το θέμα είναι τώρα τι λες. Μανόλης Αναγνωστάκης Ναι, θα μαζευόμασταν και πάλι τα
Περισσότερα -
✩ «Πήρε τη ζωή της στα χέρια της» του Βασίλη Κατσικονούρη από το Κ.Θ.Β.Ε.
Γράφει ο Παύλος Λεμοντζής // Το έργο και η παράσταση Ο Βασίλης Κατσικονούρης είχε ήδη δείξει δείγμα του ταλέντου του με το “Καλιφόρνια ντρίμιν” (1ο κρατικό βραβείο θεατρικού έργου 2002, ανέβηκε στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού το 2004)
Περισσότερα -
Ποίημα απαντητικόν εις το του Κ. Καβάφη “Περιμένοντας τους Βαρβάρους”
Tου Νικηφόρου Βυζαντινού // [Ποίημα απαντητικόν εις το του Κ. Καβάφη “Περιμένοντας τους Βαρβάρους”] Ήρθαν Λίγη ντροπή δε σου ’μεινε και λίγη τσίπα να περιμένεις τους βαρβάρους να σε σώσουν την ύπαρξή σου έκρυψες σε τούτη
Περισσότερα -
Διήγημα Fractal: “Χωρίς φτερά”
Της Τζένης Μανάκη // Πόσο εύκολο είναι ένας νέος να φανταστεί τι ακριβώς είναι τα γεράματα; Αντιστέκομαι σθεναρά, αλλά πολλές φορές ο χρόνος με προσπερνάει πατώντας πάνω στα εύθρυπτα οστά μου, που κάποτε τα περιέβαλε η τρυφερή μυώδης
Περισσότερα -
Έξι ανέκδοτα ποιήματα του Πολυχρόνη Κουτσάκη
[από την ποιητική συλλογή «Η δεύτερη ευκαιρία»] Απορία Ας πούμε ότι έρχεται κοντά σας ένας τύπος ξερόλας απ’ αυτούς που γνωρίζουν τα πάντα πριν ακόμα συμβούν ένας τηλεοπτικός σταρ, για παράδειγμα ή ένας άγγελος -δεν είμαι
Περισσότερα
