«Η Αρχαιολόγος». Η αληθινή ιστορία μιας γυναίκας και ο αγώνας της ενάντια στο χρόνο.
της Άντας Δαλιάκα //
Στις κοιλάδες και τις πεδινές ζώνες του Αλιάκμονα υπάρχουν σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα που χρονολογούνται από τα προϊστορικά χρόνια. Η Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη, συνταξιοδοτημένη τέως προϊσταμένη της Λ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων στον νομό Κοζάνης-Γρεβενών και υπεύθυνη με το έργο της για το Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής, έδωσε πριν από περίπου δύο χρόνια μία άνιση μάχη με τον χρόνο, καθώς ο μεγάλος αρχαιολογικός χώρος (450 στρέμματα) στο Λογγά της Ελάτης επρόκειτο να μετατραπεί σε λίμνη απο το φράγμα Ιλαρίωνα της ΔΕΗ κι εκείνη έπρεπε να διασώσει (με χρηματοδότηση της ΔΕΗ) ό,τι ήταν εφικτό σε ελάχιστο διάστημα, αφού το σωστικό έργο άργησε να ξεκινήσει λόγω γραφειοκρατικών και άλλων κωλυμάτων. Το ντοκιμαντέρ “Η αρχαιολόγος” του Κίμωνα Τσακίρη, που βγήκε την προηγούμενη Πέμπτη στις αίθουσες, λίγο μετά την πρεμιέρα του στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, καταγράφει αυτήν ακριβώς την προσπάθεια σαν μία μονομαχία ανάμεσα σε μία γυναίκα και τον χρόνο αλλά και το “μετά”. Τη βύθιση της περιοχής.
Τραγική ηρωίδα; “Όπως και οι περισσότεροι που προσπαθούν να κάνουν ορθολογικά τη δουλειά τους”, απαντά ο σκηνοθέτης. “Δεν θεωρώ ότι είναι Δον Κιχώτης. Ότι πήγε να τα βάλει με τους ανεμόμυλους. Η ταινία λέει ότι η ανάπτυξη πρέπει να γίνεται για να κάνει καλό στη χώρα αλλά με βάση ένα πρόγραμμα. Να μη γίνεται σπασμωδικά. Από τη στιγμή που έχεις πάρει την απόφαση, θα πρέπει να αφήσεις και τον χρόνο στους υπόλοιπους να κάνουν τη δουλειά τους, να κάνουν ανασκαφές, να κόψουν τα δέντρα. Δεν καταλαβαίνω γιατί η ανάπτυξη γίνεται τόσο ανατσούμπαλα και γίνεται σαν να είναι εχθροί οι διάφοροι εμπλεκόμενοι”, προσθέτει ο Κίμωνας Τσακίρης και διευκρινίζει: “Δεν ήθελα ένα ντοκιμαντέρ ενάντια στην ανάπτυξη αλλά κάτι που να δείχνει ότι αυτή πρέπει να γίνεται ορθολογικά λαμβάνοντας υπόψη και την κοινωνία και το περιβάλλον και τις επόμενες γενιές”.
Σε αχανείς εκτάσεις που η Ελλάδα θυμίζει Φαρ Ουέστ, με εγκαταλελειμμένες από τους κατοίκους “νεκροπόλεις” λόγω έργων, η κυρία Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη, που τώρα πια προσφέρει στην περιοχή ως εθελόντρια, μοιάζει να παλεύει ενάντια στη λήθη να περισώσει μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς ενώ γύρω της μία ομάδα ντόπιων τη στηρίζει με επιμονή. Το ντοκιμαντέρ του Κίμωνα Τσακίρη λειτουργεί σε πολλά επίπεδα, κυριολεκτικά και μεταφορικά, σαν ένα παράθυρο της ελληνικής κοινωνίας όπου χωράνε οι απόψεις όλων (συμπεριλαμβανομένων των κατοίκων που πιέζονται να φύγουν από τις εστίες τους και των ανθρώπων της ΔΕΗ). “Θεωρώ ότι με αυτό το ντοκιμαντέρ ολοκληρώνεται ένας κύκλος”, μας λέει ο σκηνοθέτης, που μετρά δέκα χρόνια πορείας στον χώρο με ταινίες τεκμηρίωσης που καταγράφουν όψεις της ελληνικής επαρχίας πριν και κατά τη διάρκεια της κρίσης (“Sugartown – Οι γαμπροί” το 2006, “Sugartown – Η επόμενη μέρα” το 2009, “Μήτσιγκαν – Ομορφιές & δυσκολίες” το 2013). “Στην κρίση, ψάξαμε εξαιρέσεις ανθρώπων που μέσα σ’ αυτό το μπάχαλο προσπάθησαν να κάνουν κάτι με τη ζωή τους. Έτσι προέκυψε ο “Μήτσιγκαν”, ένας αγρότης που ασχολήθηκε με τον πολιτισμό για να φτάσουμε στην “Αρχαιολόγο” που σχολιάζει τη διαδρομή από τη συλλογική ευθύνη στην προσωπική. Δεν κρίνουμε πια πώς λειτουργεί η κοινωνία αλλά βρίσκουμε ανθρώπους που δεν είναι “ο ένας” αλλά είναι όλοι αυτοί που αυτά τα χρόνια έκαναν τη δουλειά τους από το πόστο τους στην αφάνεια”.
“Η καρδιά της Ελλάδας χτυπάει πραγματικά στην περιφέρεια”, μας λέει για την απόφασή του να επιλέγει πρόσωπα εκτός αστικών κέντρων.”Εκεί μπορείς να δεις καθαρά τις τάσεις και τους χαρακτήρες των ανθρώπων. Στην πόλη αναμειγνύονται κι επειδή δεν έχουμε ένα αστικό τοπίο ξεκάθαρο – φέρουμε όλοι από τον τόπο καταγωγής μας διάφορα στοιχεία και νοοτροπίες – νομίζω ότι, όταν πας στην επαρχία, καταλαβαίνεις τι συμβαίνει. Καταλαβαίνεις γιατί οι άνθρωποι ψηφίζουν ακροδεξιά. Καταλαβαίνεις τη μοναξιά, τη σχέση που έχουν με την Ευρώπη, την ταυτότητά τους. Είναι ξεκάθαρα. Στην πόλη όλα γκριζάρουν”.
Ο Κίμων Τσακίρης γνώρισε την αρχαιολόγο αφού η ίδια επικοινώνησε με την εταιρεία παραγωγής Faliro House του Χρήστου Β. Κωνσταντακόπουλου ζητώντας μία κάμερα καταγραφής για τα ευρήματά της. Στη συνέχεια, προέκυψε ένα ντοκιμαντέρ γύρω από την ίδια χωρίς να είναι αρχαιολογικό. “Υπάρχουν κοινά ανάμεσα στον κινηματογράφο και την αρχαιολογία”, τονίζει ο δημιουργός. “Η αρχαιολογία λειτουργεί και σαν ντοκιμαντέρ με την έννοια ότι ασχολείσαι με την καταγραφή, προσπαθείς να διατηρήσεις ένα κομμάτι της μνήμης, του χρόνου, των ανθρώπων. Αυτό που λέει και η Γεωργία “είναι η ορατή πλευρά της Ιστορίας”. Κάποια έχεις διασώσει, κάποια όχι. Αλλά η ιστορία θα γραφτεί με αυτά τα ευρήματα. Σε ένα άλλο επίπεδο, νιώθω ότι κι εμείς καταγράφουμε τη δική μας οπτική πάνω στην ιστορία της χώρας μας. Εδώ είχαμε δύο έννοιες του χρόνου: τον χρόνο που τελειώνει και την προσπάθεια να έχουμε μία συνέχεια στον χρόνο με βάση τα ευρήματα και την ανάδειξη της ιστορίας”.
Η ΑΜΦΙΠΟΛΗ
Το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε σε πραγματικό χρόνο στη διάρκεια δύο χρόνων με το μοντάζ να γίνεται παράλληλα και τα τελευταία γυρίσματα τον Ιανουάριο του 2014. Παρά την επικαιρότητα της ανασκαφής της Αμφίπολης από τον περασμένο Αύγουστο ως και μετά τα Χριστούγεννα, οι συντελεστές της “Αρχαιολόγου” αποφάσισαν να αφήσουν τον χρόνο να κυλήσει. “Για εμάς ήταν συνειδητή η επιλογή να μην βγει τότε το ντοκιμαντέρ. Θα μπορούσαμε να το είχαμε πιέσει για να ολοκληρωθεί και να χρησιμοποιήσουμε επικοινωνιακά την Αμφίπολη”, λέει ο Κίμων Τσακίρης. “Όμως θα είχε ένα κόστος. Θα ήταν άδικο για την πρωταγωνίστρια. Άδικο για την ίδια την ταινία ως κινηματογραφικό έργο και θα έμπαινε ο καθένας σε μία συζήτηση γύρω από την Αμφίπολη. Η ταινία μιλάει για πολλά άλλα θέματα και κυρίως για την έννοια της προσωπικής ευθύνης, κάτι που δεν ξέρω αν υπήρχε στην Αμφίπολη γιατί δεν επικοινώνησαν αυτό το κομμάτι. Περιμέναμε όλοι να ακούσουμε κάτι που δεν είχε να κάνει με την ανασκαφή και την αρχαιολογία. Δεν ξέρω τι. Κάτι για να νιώσουμε περήφανοι;”
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
“Το Ναυάγιο”. Στις ξέρες της τηλεθέασης
23/04/2024, 8:22 μμ -
✩ «Normal People». Ψυχική υγεία και εγωισμός
16/04/2024, 8:11 μμ -
✩ Για την ταινία «Τοτέμ» | Η αγάπη, το ανάχωμα στη φθορά
16/04/2024, 8:10 μμ -
Φιλμικά υβρίδια & μεταγλώσσα στον μεταμοντέρνο κινηματογράφο.
09/04/2024, 8:05 μμ -
«Μέσα στη Μέρα». Με την κοφτερή αμεσότητα ενός χαϊκού
09/04/2024, 8:03 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Διήγημα: “Δεν το περίμενα”
Γράφει ο Λίνος Μαγαλιός // 29/12/2021 – Απευθύνεται σε άτομα άνω των 18 ετών Δεν το περίμενα Απ’ την αυπνία, την κούραση και τη ζάλη βλέπω τον καπνό απ’ το cigarillo
Περισσότερα -
Αφήγημα: “Μνήμες Σαμοθράκης”
Της Άννας Δεληγιάννη – Τσιουλπά // * Θυμάμαι. Θυμάσαι; Ανθίζαν, καρπίζαν τα δέντρα κι εσύ ανάμεσα στο στενό μονοπάτι έτρεχες τις Κυριακές να προλάβεις να χαρείς τα περβόλια. Στο δρόμο σου έβλεπες και τις λυγαριές ανθισμένες κι άπλωνες
Περισσότερα -
Ποίηση: “Aπεριόριστες ευθύνες”
Της Φωτεινής Βακιτσίδου // * Απεριόριστες ευθύνες Αυτό το πρωινό κατάπια τον ιδρώτα μου, και είδα ζωγραφιές που τις είχα ξεχάσει κρεμασμένες με μανταλάκια σε έναν κήπο. Αυτό το πρωινό έτρεξα προς έναν έρημο σταθμό
Περισσότερα -
Ποίηση: “To λυχνάρι του σώματος”
Του Πάνου Κοκκώνη // ΤΟ ΛΥΧΝΑΡΙ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Από τα πρώιμα χρόνια τής ανθρωπότητας όταν το ζώο όρμαγε στον άνθρωπο, αυτός, σαν τελευταία λύση για να σώσει τη ζωή του κάρφωνε τη ματιά του σε ένα συγκεκριμένο
Περισσότερα -
Ο αισθησιασμός της αφήγησης
Γράφει η Διώνη Δημητριάδου // «Οι τρεις γυναίκες της κάσμπας» του Πιέρ Λοτί σε μετάφραση του Φοίβου Ι. Πιομπίνου από τις εκδόσεις θίνες […] καταλάβαινα για μιαν ακόμη φορά τι τρελό και σπαρακτικό που είναι να σπαταλιέται κανείς
Περισσότερα -
Ποίηση: “Μαύρος χωρισμός”
Γράφει ο Νίκος Κουβίδης // Μαύρος χωρισμός Χαρταετός χωρίς κλωστή Σαν σύννεφο αφημένο Ήλιος που έδυσε πρωί Φεγγάρι ματωμένο Μέλι στα χείλη μου πικρό Και αγκάθια στο στεφάνι Μες στη ψυχή μου ο καημός Καινούργιο σπίτι
Περισσότερα -
Η ανάγκη ν’ αγαπηθείς
Γράφει η Χρύσα Μαστροδήμου // Βάσω Αρσενίου «Στα αζήτητα», εκδόσεις Γράφημα Στην πραγματικότητα, κάθε αναγνώστης είναι, καθώς διαβάζει, αναγνώστης του ίδιου του του εαυτού. Marcel Proust, 1871-1922, Γάλλος συγγραφέας ΑΡΣΕΝΙΟΥ ΒΑΣΩ: Σπούδασε παιδαγωγικά στο Π. Τ.Π. Θεσσαλίας. MSc:
Περισσότερα
