Fractal
Home / ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ / Αντόνιο ΣεντΈλία (1888-1916)
28/12/2016, 11:13 πμ

Αντόνιο ΣεντΈλία (1888-1916)

Γράφει ο Απόστολος Θηβαίος // *

 

 

 

 

“Ένα γκριζομάλλικο,

Μπλαζέ παιδί

ετούτος ο αιώνας

” Μπόρχες

“Έξι Προβλήματα για τον Δον Ισίδρο Παρόδι”

 

Antonio_Sant'EliaiARCHITECTURE: ANTONIO SANT’ELIA

By PAUL GOLDBERGER

Published: February 21, 1986

Αντόνιο ΣεντΈλία

Ο Α. Σεντ Ελία είχε δίχως αμφιβολία μια σύντομη πορεία. Γεννημένος το 1888 ξεκίνησε την πορεία του σαν κατασκευαστής το 1907 και σκοτώθηκε το 1916 σ’ ένα απ’ τα αποτρόπαια μέτωπα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το αρχιτεκτονικό του έργο παρέμεινε ανολοκλήρωτο, ωστόσο η επίδρασή του υπήρξε αποφασιστική για τις επόμενες γενιές. Ο Σεντ Ελία άφησε το σημάδι του στη ζωγραφική. Στη σύντομη αλλά παραγωγική του πορεία δημιούργησε τους όρους και έθεσε τις βάσεις για τη μοντέρνα αρχιτεκτονική, όπως η τελευταία διατυπώνει τις καινοτόμες προτάσεις της και καθορίζει το ρεύμα του ιταλικού φουτουρισμού. Τα ζωγραφικά του έργα, διαμορφωμένα σε ποικίλες κλίμακες χαρακτηρίζονται από δύναμη και δόξα. Προικισμένα μ’ αυτό το εξαίσιο μείγμα παραχωρούν στον επίκαιρο μελετητή μια διάφανη εικόνα της καταιγιστικής δύναμης με την οποία ο φουτουρισμός επηρεάζει και εντάσσεται στην παγκόσμια, καλλιτεχνική και επιστημονική σκέψη. Εμβληματικά κτίρια που εκτείνονται σε εκατοντάδες μέτρα ύψος, γέφυρες και πυργίσκοι που χάνονται στην ατμόσφαιρα συνιστούν μερικές μόνο απ΄τις προτάσεις που διατύπωσε ο Σεντ Ελία. Ο σπουδαίος αρχιτέκτονας διατηρεί σήμερα μια αξιοθαύμαστη φήμη στους κόλπους της ακαδημαϊκής κοινότητας, ακόμη και αν ελάχιστα από τα έργα του έχουν συμπεριληφθεί στις σχετικές μελέτες. Η κοινή γνώμη σε ένα μεγάλο βαθμό αγνοεί την επιρροή του. Με άξονα το σημαντικό του έργο ο Σεντ Ελία φιλοξενείται σήμερα στις εκθέσεις των πλέον πρωτοποριακών σχεδίων, όπως το Union Cooper. Πάνω από ογδόντα, εμβληματικά έργα, πολλά εκ των οποίων δεν έχουν εκτεθεί στο εξωτερικό περιλαμβάνονται στις ολοένα και αυξανόμενες εκθέσεις γύρω απ’ τα προπαρασκευαστικά κινήματα που οδήγησαν στη δημιουργική έξαρση του φουτουρισμού. Κλασσικές επιρροές μα και δείγματα της οπτικής του Σεντ Ελία αποτυπώνονται ξεκάθαρα στα έργα του. Ανάμεσά τους η “Νέα Πόλη” (“New City”) του 1914 όπου και εικονογραφείται μια απ΄τις εκδοχές του μέλλοντος. Κτίρια που καταλαμβάνουν μεγάλες επιφάνειες, γέφυρες και αψίδες διαμορφώνουν το οικιστικό μοντέλο. Είναι στ’ αλήθεια δύσκολο, να μην συσχετίσει κανείς ένα τέτοιο έργο με τη φιλμογραφία της εποχής, όπως το σπουδαίο φιλμ του Lang “Metropolis”. Ο Ελία προκύπτει διαρκώς μέσα από την διαχρονική εικονογραφία των αμερικανικών μεγαλουπόλεων με τους ολοένα και πιο διευρυμένους ορίζοντες. Οι κάθετες πόλεις του δικού μας Ξενάκη εκτυλίσσονται στο έργο του, μοιάζουν πιθανές. Όψεις που εντάσσονται στη σύγχρονη, αρχιτεκτονική ματιά. Να τι χαρακτηρίζει το έργο αυτού του σημαντικού αρχιτέκτονα και οραματιστή που επιβιώνει στο κτίριο Ilinois Center του Χέλμουτ

Γιαν και αλλού, μεταφέροντας τις αντηχήσεις όσων διατύπωσε ο Σαντ΄Ελία στο σύντομο και ξεχωριστό του έργο. Marriott και Ηυyat Regency αποτελούν μερικούς απ’ τους χώρους που στεγάζουν με τη σειρά τους το ζωγραφικό του έργο, εξίσου σημαντικό με τις αρχιτεκτονικές προτάσεις. Ωστόσο, εκείνο που σήμερα προσδίδει στο έργο του Ιταλού δημιουργού μια προστιθέμενη αξία είναι ακριβώς το γεγονός πως αρθρώνει έναν προφητικό λόγο, επίκαιρο όσο ποτέ στο σημερινό διάλογο που κηρύσσεται για τις κοσμοπόλεις του νέου αιώνα. Ο Σαντ΄Ελία αποκαλύπτει μια εκδοχή του μοντερνισμού, μιας παγκόσμιας τάσης που έμελε να διαμορφώσει τους όρους της ζωής και της τεχνολογίας του 20ου αιώνα. Ο Ελία εργάστηκε με υλικά το όνειρο και την αθωότητα μιας ολόκληρης εποχής. Ο δικός του μοντερνισμός δεν υπήρξε τραχύς ή παγωμένος, δεν βασίστηκε στους όρους και τις συνθήκες του εμπορίου. Ακόμη περισσότερο δεν συμβιβάστηκε με την προκρούστεια λογική της παγκόσμιας οικονομίας. Ανανεωτικός, σύντομος και εξόχως ενεργητικός ο μοντερνισμός του Ελία φιλοδοξούσε ν’ αλλάξει την κοινωνία. Στο όραμα του, χρόνια πριν τη διαμόρφωση του βυθισμένου κόσμου της δικής μας εποχής υπήρξε με την εφήμερη παρουσία του, ακριβής. Οι κατευθύνσεις του σύμπαντός του ήταν χαραγμένες. Η καθαρότητα του οράματός του αποτέλεσε μια εντυπωσιακή κατάθεση πίστης σε αυτό που συνιστά στόχευση της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Το σφρίγος και ο παλμός του έργου του ανέδειξαν τον Ελία στη σπουδαία μορφή, αποδίδοντάς του τις τιμές που δεν έλαβε εν ζωή. Πολλά από τα έργα του, όπως το “Lighthouse Tower” του 1913 αποτελούν δυνατά δείγματα του μοντερνισμού που αφήνει το αποτύπωμά του πέρα από κάθε τέχνη ή επιστημονική πολεμική. Οι δραματικές προοπτικές του μοντερνισμού που σήμερα καθορίζουν την όψη του κόσμου ενυπάρχουν έναν αιώνα πριν στο έργο του Ιταλού δημιουργού. Ο Σεντ Ελία σήμερα αγιοποιείται, όχι για την πρακτική εφαρμογή των προτάσεών του που απέχει ίσως απ΄το εφικτό, αλλά κυρίως λόγω της οπτικής του που στο τέλος αυτής της 2ης δεκαετίας του 21ου αιώνα προκύπτει ξανά ως απάντηση στις απαιτήσεις του σύγχρονου κόσμου μας.

 

Antonio_Sant'Elia.1

 

“The New York Times”, άρθρο του 1986 […Η πιο αξιοθαύμαστη αντίθεση ανάμεσα στον παλιό και σ’ εκείνον τον κόσμο που ξεπηδά μέσα από τον αιώνα μας καθορίζεται από όλα όσα πρωτύτερα δεν υπήρξαν. Στις ζωές μας έχουν κιόλας εισβάλλει στοιχεία των οποίων την πιθανότητα της ύπαρξης οι αρχαίοι δεν είχαν καν υποπτευθεί. Τα μείγματα των υλικών έχουν μορφοποιηθεί, νέες, πνευματικές δυνάμεις αναδείχτηκαν με χιλιάδες πιστούς. Πριν απ’ όλα το νέο ιδανικό της ομορφιάς, σ’ εμβρυακό ακόμη επίπεδο και άκρως σκοτεινό, ικανό εντούτοις να ερεθίσει τις ευαίσθητες χορδές της μάζας, προσδίδοντας στο μέλλον την απαράμιλλη γοητεία του. Χάσαμε κάθε σύνδεση με το μνημειώδες, το επιβλητικό, το στατικό. Πλουτίσαμε την ευαισθησία μας με μια γεύση από φως και πρακτική χρησιμότητα. Ζήτω το εφήμερο και το ευμετάβλητο. Νιώθουμε πια πως πάψαμε ν’ αποτελούμε τις μορφές των καθεδρικών και των αρχαίων μαυσωλείων. Γίναμε οι άνθρωποι των μεγάλων ξενοδοχείων, των σιδηρόδρομων, των γιγαντιαίων δρόμων, των κολοσιαίων λιμανιών, των κατάμεστων αγορών και των αψίδων. Άνθρωποι των επιδιορθώσεων και της καθαρότητας…]

 

(απόσπασμα από το μανιφέστο του Σεντ Ελία που αποτέλεσε μέρος του κηρύγματός του φουτουρισμού) Antonio Sant’Elia Lacerba 2, № 15August 1, 1914

 

 

* Ο Απόστολος Θηβαίος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Απασχολείται στον τραπεζικό τομέα. Κείμενά του δημοσιεύονται σε ηλεκτρονικά και έντυπα περιοδικά. Γυρεύει εναγωνίως κάτι απ’ τη φωνή του.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top