«Αναμνήσεις με πολλά κουκούτσια»
Του Νίκου Τσούλια //
Γιώργος Χαριτωνίδης «Αναμνήσεις με πολλά κουκούτσια» Μυθιστόρημα, Εκδόσεις «Κέδρος»
Σε μια περίοδο όπου «μοναδικά» προβλήματα καθίστανται τα οικονομικά, υπάρχει δυνατότητα να αναλογιστούμε βαριές εκκρεμότητες του παρελθόντος,
του παρελθόντος που είναι διαρκώς παρόν, εκκρεμότητες που σε όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης αρκετοί έλεγαν ότι «δεν πουλάνε, γι’ αυτό μην αναφερόμαστε σ’ αυτά»; Το βιβλίο «Αναμνήσεις με πολλά κουκούτσια» είναι μια πρόκληση, μια πρόκληση αυτογνωσίας, προσωπικής και συλλογικής.
1974: Το χουντικό πραξικόπημα στην Κύπρο κατά του Μακαρίου προκαλεί τη σύγχρονη εθνική συμφορά και τον ακρωτηριασμό της Μεγαλοννήσου.
Ο Γ. Χαριτωνίδης πολέμησε, περπάτησε στα βήματα της ιστορίας, συνάντησε το θάνατο αρκετές φορές, πιάστηκε αιχμάλωτος. Αιχμάλωτοι Κύπριοι μεταφέρονται στην Τουρκία σε συνθήκες απόλυτης βαρβαρότητας. Μια πορεία, ένας εφιάλτης.
«Μόλις σουρούπωνε, μας έκλειναν την πόρτα και μέναμε στα σκοτεινά. Υπήρχε ένας μικρός φεγγίτης. Τον κοιτούσα μέχρι να με πάρει ο ύπνος. Η άχνα φωτός ήταν για μένα ο ομφάλιος λώρος που με ένωνε με το σύμπαν και με τροφοδοτούσε με ελπίδα. Από το μικρό φεγγίτη φαινόντουσαν το βράδυ δύο τρία άστρα. Έβγαινα από το μικρό πλαίσιο με τη σκέψη και ταξίδευα παντού, ακόμα και μέχρι τα άστρα, και το μυαλό μου γέμιζε σκέψεις για το σύμπαν, τη ζωή, το θάνατο, και τη φοβερή εξάρτηση της ψυχής από το σώμα».
1974: Ο πόλεμος μαίνεται στο μαρτυρικό νησί που αιώνες παλεύει για τη δική του πορεία στην ελευθερία και στην ανεξαρτησία. Ο αιχμάλωτος ελευθερώνει το είναι του μέσα από την απόλυτη ελευθερία της σκέψης.
«Το πρωί, μόλις ξυπνούσα, έστρεφα το βλέμμα το βλέμμα στο ίδιο σημείο. Φαινόντουσαν οι άκρες δύο κυπαρισσιών και ένα – δυο σπουργίτια που καθόντουσαν πάνω ή πετούσαν από τη μια άκρη στην άλλη. Καθώς κοίταζα μέρα και νύχτα από τον μικρό εκείνο φεγγίτη, μερικοί στίχοι σχηματίστηκαν στο νου μου:
Απ’ τον μικρό φεγγίτη μετρούμε
Δυο τρία άστρα,
Δυο άκρες κυπαρισσιών,
Δυο τρία σπουργίτια.
Πότε θα δούμε όλα τα αστέρια;
Πότε θα μετρήσουμε όλα τα δένδρα;
Πότε θα γίνουμε σπουργίτια;».
Γιώργος Χαριτωνίδης
1974 – 2010: Κύπρος, πληγή αιμάσσουσα πάνω από τρεις δεκαετίες, η μνήμη καλείται να κρατήσει τη συνείδηση μακριά από την αδιαφορία και την υποταγή. Η ιστορία δεν είναι η αφήγηση του παρελθόντος, είναι κυρίως η διεκδίκηση του μέλλοντός μας. Και η ιστορία σ’ αυτή τη γωνιά της Γης είναι αμείλικτη. Δεν υποτάσσεται στους βιασμούς της βαρβαρότητας ούτε στη συγκυριακή μικροκλίμακα των τελευταίων δεκαετιών. Ο Γ. Χαριτωνίδης έχει σημαία του το περίφημο «δεν ξεχνώ» που όλοι κολλήσαμε κάποτε στο πέτο μας και καμαρώναμε.
«Θυμάμαι έντονα τα όνειρα που έβλεπα, γιατί είχαν το χαρακτηριστικό να είναι διαμετρικά αντίθετα απ’ αυτό που λέμε εφιάλτης. Ευχάριστα όνειρα, γεμάτα ευτυχία. Πώς λέμε, όταν ξυπνάμε από εφιάλτη, ‘ευτυχώς ήταν όνειρο’ και ανακουφιζόμαστε; Το αντίθετο μου συνέβαινε καθώς ξυπνούσα στην εφιαλτική πραγματικότητα της φυλακής μετά το όνειρο που έβλεπα τη νύχτα: ‘Δυστυχώς ήταν όνειρο’, και αισθανόμουνα βαθιά θλίψη. Έβλεπα ότι κολυμπούσα στη θάλασσα του χωριού μου. Ήταν τόσο ζωντανή η απόλαυση! Περπατούσα ανάμεσα στις ανθισμένες λεμονιές του περβολιού μας στη Λάπηθο κι ένιωθα τη μυρωδιά του ανθού στα ρουθούνια μου».
Υφιστάμεθα τον όλεθρο του πολέμου διαρκώς από το 1974 και εδώθε στην Κύπρο. Γιατί η κατοχή της Κύπρου σημαίνει κάθε μέρα, κάθε ώρα, διαρκώς και αδιαλείπτως, πόλεμο ! Αλλά οι χαλαρές από τον καταναλωτισμό και τον την τηλεοπτική αποχαύνωση συνειδήσεις μας δεν το νοιώθουν. Κοντά σε αυτά και η γνωστή παρακμιακή θεώρηση, που προβάλλεται συγκαλυμμένα, ότι «μας έχει κουράσει η Κύπρος». Ευτυχώς, όμως, που η Ιστορία και η ζωή δεν προσδιορίζονται από τους κουρασμένους.
Γιατί, αν η δικαιοσύνη και η ελευθερία είναι θεμελιακά στοιχεία του πολιτισμού μας, ο αγώνας για να τα υπερασπιστούμε είναι ο μοναδικός τρόπος λειτουργίας μας ως υποκειμένων της ιστορικότητάς μας, ως δρώντων προσώπων των υπαρξιακών αγωνιών μας. Γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο, τα σχολεία μας θα πρέπει να συζητήσουν στις πολιτιστικές δραστηριότητές τους αυτές τις «μικρές ιστορίες», τις σύγχρονες ιστορίες που έχουν παιδαγωγικό και ανθρωπιστικό αξιακό χαρακτήρα. Γιατί πολύ φοβάμαι ότι οι περισσότεροι Έλληνες θα αντιληφθούν τα «σημερινά» δρώμενα της Κύπρου στο μέλλον ως γεγονότα του παρελθόντος (!) και θα απορούν για το «πότε» και το «πώς» συνέβησαν.
«Τα σύνορά μας είναι στην Κερύνεια» λένε οι Κύπριοι πρόσφυγες. Και αυτό δεν μπορεί να είναι μόνο μια συμβολική έκφραση, αλλά δοκιμασία για κάθε Ελληνική ψυχή, δοκιμασία συνείδησης και ελευθερίας. Γιατί η ελευθερία και το δίκαιο είναι αυτά που καθορίζουν τελικά την πορεία της Ιστορίας.
Τόσα και τόσα εύπεπτα βιβλία σέρνουν το χορό των ευπώλητων. Ανάλαφρα, κάτι σαν «Βίπερ», έτσι για να περνάει η ώρα… Είμαστε τώρα για στεναχώριες, για επώδυνες μνήμες, για αναστοχασμούς; Ο Γ. Χαριτωνίδης μας λέει τον πόνο του, τους φόβους της αιχμαλωσίας, το φτερούγισμα της ψυχής του για την ελευθερία, τις επινοήσεις του για να ξεγελάσει την πείνα του.
«Πολύ διακριτικά μάζευα τα κουκούτσια που οι άλλοι έφτυναν. Τα έβαζα στην τσέπη, πήγαινα στην τουαλέτα, τα έπλενα, και σαν πασατέμπο τα έτρωγα ένα – ένα, πάλι με τρόπο, ώστε να μη με βλέπουν οι άλλοι».
«Αναμνήσεις με πολλά κουκούτσια», ένα οδοιπορικό στη φρίκη της κατοχής, ένα ταξίδι της μνήμης που δεν θέλει να σκεπαστεί από τη σκόνη του χρόνου και από την άμβλυνση της συνείδησης, ένα φτερούγισμα της ψυχής προς την ελευθερία, ένας ύμνος στην αυταξία της ζωής και της ελευθερίας…
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ο θάνατος ποτέ δεν βάζει τέλος
23/04/2024, 9:51 μμ -
Παρακείμενα: «Ωδή στην ηρωική παράδοση και ταυτόχρονα καταδίκη»
23/04/2024, 9:50 μμ -
Ο ‘δράκος’ κοιτούσε τη λίμνη
23/04/2024, 9:48 μμ -
Η αλχημιστική φαντασία της Μπουραζοπούλου
23/04/2024, 9:47 μμ -
Ο Δημήτρης Νόλλας συνεχίζει
23/04/2024, 9:45 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
✩ Νέες εκδόσεις: 12 καινούργια βιβλία
Επιμέλεια: Ελένη Γκίκα // Ελληνική πεζογραφία: Γιάννης Ξανθούλης «Ονειρεύτηκα τη Σανγκάη», εκδ. Διόπτρα, σελ. 400 Ένα απρόσμενο γράμμα από τη Γερμανία θα αναστατώσει τον Πετρόκαμπο. Το ξεχασμένο, όλο πέτρες και σκορπιούς, χωριό στην ενδοχώρα. Κάποτε
Περισσότερα -
Διήγημα: “Κράτα τον παππού ζωντανό”
Του Γιώργου Α. Μουτσινά // * “Κράτα τον παππού ζωντανό” Θυμάμαι πόσο μου είχε κοστίσει ο χαμός σου· σαν ψέμα μού φαινόταν να σε αντικρίσω μέσα στο κουτί, ν’ ακούσω τις καμπάνες, να δεχτώ συλλυπητήρια…
Περισσότερα -
Σμιλεύοντας λέξεις
Γράφει η Αγγελική Λάλου // «Ο μαραγκός», Κώστας Κουτρουμπάκης, εκδόσεις Ενύπνιο. Αν συμβουλευτούμε το λεξικό για τη σημασία του λήμματος «μαραγκός» θα διαβάσουμε: ο τεχνίτης που κατασκευάζει απλά, πρόχειρα έπιπλα ή άλλες ξύλινες κατασκευές. «Ο μαραγκός» ωστόσο του Κώστα
Περισσότερα -
Μια καινούργια φωνή
Γράφει ο Δημήτρης Καρύδας // Σπύρος Μαντζαβίνος «Μνηστηροφονία», εκδ. Καστανιώτη Ο Σπύρος Μαντζαβίνος είναι μια καινούργια λογοτεχνική φωνή που εμφανίσθηκε με μια μικρή συλλογή διηγημάτων υπό τον τίτλο ‘’Μνηστηροφονία’’ και τις εκδόσεις Καστανιώτη. Στα 24 του χρόνια ο
Περισσότερα -
Η Ηθική της Συμφιλίωσης
Γράφει ο Δημήτρης Περοδασκαλάκης // Δημήτρης Χατζηκωνσταντίνου, «Η Συμφιλίωση» Εκδ. Μεταίχμιο 2021 Ο Δημήτρης Χατζηκωνσταντίνου, με μακρά διαδρομή στη δημόσια εκπαίδευση και τη λογοτεχνική γραφή, ασκημένος πλέον και στη φόρμα του μυθιστορήματος, καταθέτει από τις εκδόσεις Μεταίχμιο το
Περισσότερα -
✩ Βιβλία για παιδιά: 12 καινούργια βιβλία
Επιμέλεια: Ελένη Γκίκα // Λίνα Μουσιώνη «Η πιο στρογγυλή λέξη του κόσμου», εικονογράφηση: Λίλα Καλογερή, εκδ. Ελληνοεκδοτική, σελ. 40 Η Χλόη ψάχνει να βρει την πιο στρογγυλή λέξη του κόσμου! Ρωτά και ξαναρωτά, γράφει, σχεδιάζει, ζωγραφίζει,
Περισσότερα -
11 ποιήματα του Μίροσλαβ Τόντοροβιτς
Μετάφραση- ανθολόγηση: Παναγιώτης Ασημόπουλος // * Ελλάδα, Τετράδιο Γ΄ Το ταξίδι έχει συμπαντική κατεύθυνση. Μίτσο Τσβίγετιτς[1] Στο ξέφωτο ανάμεσα στα λιόδεντρα Ίχνη μίας κάποτε ισχυρής πόλης – κράτους Πετρωμένη γαλήνη Των προϊόντων αιώνων Το τοπίο Σιωπή
Περισσότερα
