Fractal

Από τον Χίτλερ στον Κάστρο, ένα σκοτεινό ταξίδι

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος // 

 

kerr-oi-nekroi-den-anastainontai«Αν οι νεκροί δεν ανασταίνονται» του Φίλιπ Κερ, μτφ: Γιώργος Μαραγκός, σελ. 600, Εκδ. Κέδρος

 

Ήταν η έκτη σειρά «περιπέτεια» (σ.σ.: ακολούθησαν κι άλλες) του Μπέρνι Γκούντερ, του εμβληματικού αστυνομικού που δημιούργησε ο Φίλιπ Κερ και αποτέλεσε την αιτία να εκτιναχθεί το συγγραφικό του ταπεραμέντο. Τίποτα δεν είναι τυχαίο: ο Μπέρνι δεν είναι ένας ακόμη σκληροτράχηλος αστυνομικός (από τους πολλούς του είδους), όπου κάτω από την απυρόβλητη κρούστα κυνισμού κρύβει μια ζεστή καρδιά. Δεν είναι μια ιερατική μορφή που κινείται μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας. Ούτε, απλώς, κάποιος που έχει μάθει να παίζει τη ζωή του κορώνα γράμματα, αλλά πάντα στο τέλος βρίσκεται με μια ευειδή γυναίκα στο πλάι του και κάμποσες γουλιές ουίσκι να του φλέγουν το λαρύγγι. Πολλά από αυτά τα στοιχεία ακολουθούν κι αυτόν, όμως, δεν είναι τα κυρίαρχα και δεν είναι τα μόνα.

Η μεγάλη σύλληψη του Κερ είναι ότι τοποθέτησε τον κεντρικό ήρωά του σε ένα συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο, ένα από τα πλέον ταραγμένα της παγκόσμιας ιστορίας: στα χρόνια όπου η χιτλερική λαίλαπα κατέκαψε την Ευρώπη. Από τη συγκεκριμένη περίοδο ως κεντρική αφετηρία, ο Κερ, πηγαινοφέρνει τον Γκούντερ μπρος και πίσω στο χρόνο δίχως όμως να αφήνει απέξω τα «μαύρα» χρόνια του ναζιστικού ολετήρα. Κάπως έτσι ο Μπέρνι Γκούντερ γίνεται ένα κράμα του Σαμ Σπέιντ και του Φίλιπ Μάρλοου με αρκετό, όμως, πολιτικό και ιστορικό επίχρισμα. Η δράση του δεν περιορίζεται μόνο στην εξεύρεση κάποιων στυγερών δολοφόνων, αλλά επεκτείνεται και στις σχέσεις οργής που αναπτύσσει με τους ναζί τους οποίους και απεχθάνεται. Ως λάτρης της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, ο Μπέρνι, δέχεται τα επίχειρα της άρνησής του να υποταχθεί στο τέρας του φασισμού και εκδιώκεται από την περιβόητη Αστυνομία του Βερολίνου. Στο μυθιστόρημα «Αν οι νεκροί ανασταίνονται» τον βλέπουμε να διατηρεί μια ήκιστα τιμητική θέση, αυτή του ντετέκτιβ του ακριβού ξενοδοχείου Άντλον στο Βερολίνο. Βρισκόμαστε στο 1934 και ο Χίτλερ επιθυμεί η Γερμανία να αναλάβει τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων του 1936 με σκοπό να τους χρησιμοποιήσει ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ και να σβήσει από τη συλλογική εικόνα την κηλίδα του πογκρόμ που έχει εξαπολύσει κατά των Εβραίων. Μόνο που Ολυμπιακοί Αγώνες σημαίνουν έργα υποδομής (ναι, από τότε συνέβαινε αυτό), άρα και πολλά χρήματα, άρα και πολλά διαπλεκόμενα συμφέροντα που δεν περιλαμβάνουν μόνο γερμανούς εργοστασιάρχες (αρεστούς στο ναζιστικό καθεστώς), αλλά και αμερικανούς μαφιόζους οι οποίοι μόλις μυρίστηκαν «ψητό» έβαλαν στην άκρη το… πατριωτικό καθήκον. Δύο φόνοι (όχι άσχετοι με τα εν εξελίξει έργα υποδομής) θα εμπλέξουν άμεσα τον Γκούντερ, αλλά και την αμερικανίδα συγγραφέα και δημοσιογράφο Νορίν Χαραλαμπίδη. Η τελευταία δεν είναι τυχαία: είναι αριστερή, εκθαμβωτικά όμορφη και μυστηριώδης και φυσικά, συν τω χρόνω, θα συνάψει μια σφοδρή ερωτική σχέση με τον Μπέρνι. Εν μέσω ταραγμένων χρόνων, όμως, καμία σχέση δεν ευοδώνεται. Ο Μαξ Ρέλις, ο αμερικανοεβραίος μαφιόφος και ένοικος του Άντλον θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των πραγμάτων.

Όλη την κουστωδία την ξαναβρίσκουμε μπροστά μας είκοσι χρόνια μετά στην Κούβα. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει τελειώσει, τα κρίματα δεν έχουν σβηστεί και κάμποσοι ναζί έχουν βρει καταφύγιο στις χώρες της Λατινικής Αμερικής για να διαφύγουν τη σύλληψη. Κουβαλώντας τις ενοχές του και τα φαντάσματα του παρελθόντος και

έχοντας ένα ψεύτικο όνομα στην ταυτότητά του, ο Μπέρνι Γκούντερ, θα πάρει το δρόμο της εξορίας και θα φτάσει έως την Κούβα του δικτάτορα Μπατίστα και του εξεγερμένου νέου, Φιντέλ Κάστρο. Οι άνθρωποι του παρελθόντος, υπό άλλες ιδιότητες πλέον, έρχονται μπροστά του, συν όλος ο υπόκοσμος της Κούβας (των δικτατόρων συμπεριλαμβανομένων). Οι… σκελετοί βγαίνουν από τις ντουλάπες, ο Μπέρνι δεν ξέρει αν τελικά οι νεκροί δεν ανασταίνονται κι αν το κάνουν σε ποιο σώμα μετοικούν. Θα τα βρει όλα μπροστά του: την Νορίν και την κόρη της, τον Μαξ Ρέλις, τα παλαιά τραύματα και τα καινούργια σε μια Κούβα που ετοιμάζεται να αλλάξει και δεν το ξέρει, αν και το πιθανολογεί και ο πλέον αδαής. Ο Μπέρνι θα μπλεχτεί στα γρανάζια εγκλημάτων (νέων που όμως έχουν μια παλαιά πατίνα), θα προσπαθήσει να αναζωπυρώσει τη σχέση του με την Νορίν και φυσικά θα έχει την τελική «μάχη» με τον Ρέλις. Στο βάθος υπάρχει και η βαριά σκιά του Χέμινγουεϊ που εκείνα τα χρόνια διατηρούσε σπίτι στην Αβάνα (σε αυτό έχει εγκατασταθεί η Χαραλαμπίδη). Ένα λογοτεχνικό «παιχνίδι» που παίζει επιδέξια ο Κερ με τον αναγνώστη.

Αν θα λυτρωθεί ο Γκούντερ από όλα αυτά; Φευ, είναι καταδικασμένος να παίζει κρυφτό με τις Ερινύες του. Να μαζεύει σε κόμπο τα κρίματα που τον βαραίνουν, αν και κατά βάθος παραμένει πάντα ένας ακέραιος μπάτσος, ακραιφνής δημοκράτης (αν και σε αυτό το μυθιστόρημα εμφανίζεται άκρως αντικομουνιστής) και κατά βάθος ένας ρομαντικός με δορά κυνικού.

Philip Kerr

 

Σε αυτό το μυθιστόρημα, ο Κερ δείχνει να έχει πάρει μαθήματα από τους πατέρες του αμερικανικού νουάρ με αποτέλεσμα οι διάλογοι να είναι σπαρταριστοί και η δράση καταιγιστική. Από την άλλη, η ανάπλαση του ιστορικού πλαισίου είναι ακριβής (άλλη μια φορά) έως την τελευταία λεπτομέρεια. Ακόμη και αν κάποιος δεν ενδιαφέρεται για το αστυνομικό σκέλος της ιστορίας, οι παράπλευρες αναφορές στην εποχή θα τον καλύψουν απόλυτα. Δεν χωράει αμφιβολία: ο Φίλιπ Κερ είναι ένας δεξιοτέχνης του είδους. Ένας μετρ του νουάρ που ξέρει να σπάει τα κλισέ και τις ευκολίες του είδους.

Η εύστοχη και ακριβής μετάφραση ανήκει στον Γιώργο Μαραγκό.

 

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top