Οι ευλαβείς πιστοί της ανυπακοής
Γράφει η Ελένη Γκίκα //
«Αιρετικοί» του Λεονάρδο Παδούρα. Μετάφραση: Κώστας Αθανασίου. Εκδ. «Καστανιώτη», σελ. 788
«Το αληθινό ιερό ήταν η ζωή, κι εκείνος βρισκόταν εκεί, να αγωνίζεται γι’ αυτήν, για να την κάνει καλύτερη. Γιατί στα τριάντα του, ο Ντανιέλ Καμίνσκι, μπορούσε να θεωρηθεί ειδικός στις απώλειες: είχε χάσει, όχι μία, αλλά δυο πατρίδες, αυτή όπου γεννήθηκε κι εκείνη που τον είχε υιοθετήσει’ μια οικογένεια’ την πολωνική γλώσσα και τα γίντις’ έναν Θεό και μαζί μ’ αυτόν, μια πίστη και τη δέσμευση σε μια παράδοση που στηριζόταν σε αυτή την πίστη και στον Νόμο της’ είχε χάσει μια ζωή που του άρεσε και μια επίκτητη κουλτούρα’ είχε απολέσει τους καλύτερους αλλά και τους χειρότερους φίλους του…» Με κεντρικό ήρωα και συνδετικό κρίκο τριών παράλληλων αφηγήσεων που αναφέρονται σε κομβικά σημεία τριών αιώνων, τον κουβανοπολωνοεβραίο Ντάνιελ Καμίνσκι και με αρχή μια μαύρη ιστορική σελίδα συλλογικής ενοχής, τον διωγμό των εβραίων από τους ναζί κατά τον β’ παγκόσμιο πόλεμο, ο κουβανός συγγραφέας και δημοσιογράφος ξαναδιαβάζει τον κόσμο. Ξεκινώντας από την Κούβα το 1939 και το πλοίο Σεντ Λούις όπου, με πάνω εννιακόσιους εβραίους που προσπαθούσαν να διαφύγουν από τη ναζιστική Γερμανία, ψάχνει ματαίως λιμάνι. Επιστρέφοντας στο Άμστερνταμ του 17ου αιώνα όπου επιτυχώς ένας νεαρός Εβραίος μαθητεύει δίπλα στον Ρέμπραντ αψηφώντας όλους τους νόμους και τους κανόνες της θρησκείας του και της εποχής. Για να καταλήξει στη σύγχρονη Κούβα στο τέλος της ουτοπίας, με τον Μάριο Κόντε, παλιό αστυνομικό και άλετρ έγκο του να πουλάει πια παλιά βιβλία αποτελώντας χαρακτηριστικό ανθρώπινο δείγμα μιας «κρυμμένης γενιάς» και να αναζητά σε μια ομάδα νεαρών ίμο, την χαμένη Τζούντιθ- Ιουντίθ, τον χαμένο πίνακα με τον εβραίο Χριστό του Ρέμπραντ, τον χαμένο εαυτό του και το νόημα της ζωής. Την καινούργια ουτοπία, όπως την αναζήτησαν με κίνδυνο της ζωής τους, ένας Ελίας ζωγραφίζοντας κόντρα στους νόμους τον 17ο αιώνα, ένας Ντάνιελ απαρνούμενος ό,τι αποτελούσε την παλιά του ταυτότητα για να επιζήσει, μια Τζούντιθ στην Κούβα του 21ου αιώνα που ανήκει στους ίμο, απαρνούμενη το σώμα για να βρει τον αναστημένο Θεό και την δική της ψυχή.
«Όλα αυτά σε μια χώρα που επέβαλε την αθεϊα και στο τέλος έδρεψε τη δυσπιστία αλλά και την αγωνία για άλλες παραμυθίες, από εκείνες που η πραγματικότητα δεν πρόσφερε στους ανθρώπους».
Ένα πολυεπίπεδο ιστορικό, φιλοσοφικό, θεοσοφικό και κοινωνικό μυθιστόρημα με το μεγάλο ζητούμενο να είναι τα όρια της ελευθερίας και το αν υπάρχει και πόσο – μέσα στα πλαίσια της κοινωνίας και της εποχής- ελεύθερη επιλογή.
«Αυτό το κοριτσάκι ζητάει απεγνωσμένα να πιστέψει, αλλά δεν θέλει να πιστέψει σαν τους άλλους, επειδή απορρίπτει το καθιερωμένο, κι έτσι επινοεί την δική της πίστη: της αρέσει η ιδέα ότι ο Θεός πέθανε, αλλά πιστεύει στην μετενσάρκωση, περιφρονεί το σώμα αλλά προσπαθεί να σώσει την ψυχή της, επιτίθεται με όλους τους τρόπους που μπορεί, είναι λεσβία, αν και παραμένει παρθένα, δεν αντέχει το πόσο κάλπης είναι ο πατέρας της και ταυτόχρονα είναι φίλη με δύο Ιταλούς που βρομάνε από μακριά σαν βόθρος… και όλα αυτά για να μην είναι ίδια με τους άλλους ή μάλλον για να είναι διαφορετική από τους άλλους, επειδή έχει κουραστεί από το παραμύθι ότι όλοι είμαστε ίδιοι, όταν αυτό που βλέπει εκείνη είναι ότι δεν είμαστε καθόλου ίδιοι».
Με αφήγηση ρεαλιστική θα προσεγγίσει ο Παδούρα το μέγιστο φιλοσοφικό πρόβλημα, επιχειρώντας και κατορθώνοντας να σχηματίσει τις τοιχογραφίες δυο πόλεων, δυο ηπείρων, ανασταίνοντας δυο εποχές. Αναδεικνύοντας την σχέση των πάντων, την συνέχεια της ιστορίας παρά τις απίστευτες δυσκολίες, τους διωγμούς και την οδύσσεια των ανθρώπων, αποκαλύπτοντας τον τρόπο που σχηματίζεται η αλυσίδα που αποτελεί την ανθρώπινη μοίρα παρά τις όποιες εξεγέρσεις, θυσίες και ανυπακοές.
Μια οικογενειακή σάγκα σκορπισμένη στα τέσσερα σημεία του κόσμου και ένας παλαιοβιβλιοπώλης ντεντέκτιβ (που είναι και δεν είναι και ντεντέκτιβ και παλαιοβιβλιοπώλης) που μιλά για την Ιστορία και για τις ιστορίες, για την ιερότητα της Τέχνης και την διαχρονία της, για την Ελευθερία, το Χρέος, το μάταιο και τις ενοχές. Για τους ξεπουλημένους της κάθε εποχής και για τους ανυπάκουους και γενναίους της: «Κάτι πολύ γαμημένο συμβαίνει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας. Και κατ’ εσέ, αυτό το είπε ο Σαίξπηρ». Με τη φιλία να λάμπει σε όλην αυτή την διαφθορά και με την Τέχνη να κάνει την διαφορά: «Γιατί τα πάντα βρίσκονται στα μάτια» ή μάλλον στον τρόπο θέασης του κόσμου, στη ματιά. Επειδή «κάθε δέσμευση είναι βάρος –και- δίχως ελευθερία δεν υπάρχει τέχνη». Γι’ αυτό και «το μυστήριο, το κατάλαβε εκείνη τη στιγμή, λεγόταν δύναμη: η δύναμη της Δημιουργίας, η ώθηση της υπερβατικότητας, η ισχύς της ομορφιάς που καμία εξουσία δεν θα μπορούσε να νικήσει».
Το αποτέλεσμα, αυτό το διαρκές θαύμα που αποτελεί ο άνθρωπος και αυτή καθ’ εαυτή η ζωή: «Ελίας, αυτή πράγματι πρέπει να είναι μια από εκείνες τις κοσμικές συμπτώσεις που σου έλεγε ο πατέρας σου…» κατέληξε ο Κόντε και πρόσθεσε: «Βλέπεις πως είναι πιο εύκολο να πιστέψει κανείς ότι ο Θεός υπάρχει;» Η αλυσίδα που συνεχίζεται κι ας υποκύπτουν οι κρίκοι σε πιέσεις, σε αντίξοες καταστάσεις, η ανυπέρβλητη ανθρώπινη δύναμη κόντρα σε όλους τους νόμους και σ’ όλες τις εποχές. Οι ηττημένοι επιζώντες του Λεονάρδο Παδούρα, τελικά, είναι οι μόνοι αληθινά νικητές. Ένα μεγάλο βιβλίο (κατ’ ουσίαν διότι έτσι ή αλλιώς είναι και 800 σελίδες).
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ -
Παραμύθια από ζάχαρη, μέλι και ποίηση
16/04/2024, 9:05 μμ -
Ψυχολογικά περάσματα προς τη βιολογική ολοκλήρωση
16/04/2024, 9:00 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Δύο ποιήματα
Του Στρατή Παρέλη // * Του θέρους τα κοντέρ και η Δευτέρα η ριζική… Σμίγουν μέσα στην χούφτα μου ο ύπνος και το καθαρό νερό, Η νύχτα φανερώνει πούθε έρχομαι, Περπατώ δρόμους και δρόμους Πολίτης
Περισσότερα -
Δεδικασμένες ζωές
Γράφει η Ελένη Γκίκα // Camilla Lackberg «Η μάγισσα», Μετάφραση: Γρηγόρης Κονδύλης, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 848 «Θ’ ακολουθούσαν μήνες ελευθερίας. Ανάπαυλας. Το παράλογο ήταν πως ήξερε ότι και ο Τζέιμς ένιωθε ακριβώς έτσι. Ήταν αιχμάλωτοι σε μια φυλακή
Περισσότερα -
Ποίηση: “Σπουδή στα μαθηματικά της Απώλειας”
Της Μαίρης Πέστροβα // Απλά μαθηματικά. Ένας άνθρωπος μείον ένα πιάτο λιγότερο ένα πιρούνι περισσευούμενο. Ένας άνθρωπος μείον μια γκριμάτσα λιγότερη μια καρέκλα περισσευούμενη. Ένας άνθρωπος μείον ένα μαξιλάρι ορφανό δυο παντόφλες σκόρπιες.
Περισσότερα -
«Ένας οδηγός πίστης και αισιοδοξίας»
Γράφει η Εύα Μ. Μαθιουδάκη // “ΤΑΛΑΙ-ΠΟΡΕΙΕΣ” της Κυριακής Πιττακή, Εκδόσεις Πηγή, 2023 Το βιβλίο Ταλαι-πορείες της Κύπριας παιδαγωγού και λογοτέχνιδας Κυριακής Πιττακή, όπως αναφέρεται και στον υπότιτλο αφορά στην «εγκάρδια εξομολόγηση μιας γυναίκας με καρκίνο». Η Κυριακή
Περισσότερα -
To Θέατρο των Φτωχών
Επιμέλεια: Γρηγόρης Χαλιακόπουλος // * Το «Θέατρο Κνωσός» με το νέο έτος ξαφνιάζει ευχάριστα τους φίλους του πολιτισμού. Θέτει σε άμεση εφαρμογή, ένα πρωτότυπο, ρηξικέλευθο και ανατρεπτικό εγχείρημα, με στόχο να αναβαθμίσει τα πολιτισμικά δρώμενα της χώρας μας. Ο
Περισσότερα -
✔ Τηλέμαχος Κώτσιας: «Τα σύνορα, όπως και να βαλθούν, κάποιον θα αδικήσουν, η ατυχία έπεσε σε μας»
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα // «Στα χρόνια της δικτατορίας ίσχυε εκείνο που είχε πει ο Στάλιν, ότι στη Σοβιετική Ένωση ήταν όλοι ευτυχισμένοι, εκείνοι που δεν ήταν εκτελέστηκαν. Μας μάθαιναν ότι ζούσαμε ευτυχισμένοι στο σοσιαλισμό και το πιστεύαμε.
Περισσότερα -
Διήγημα: «Επόμενος σταθμός»
Της Νιόβης Ιωάννου // * Βρίσκομαι μήνες σ’ αυτό το βαγόνι. Όρθια. Μπροστά από μια θέση κενή. Σα να γνωρίζω τον προορισμό μου. Σα να κοντεύω να φτάσω. Η θέση στο παράθυρο άδεια. “Επόμενος σταθμός…” Οι σκέψεις μου
Περισσότερα
