Fractal

Αήρ λικνίζει

Γράφει ο Στάθης Κομνηνός [1] // *

 

ar_1

 

 

Κυκλοτερές περί γαίαν ελίσσεται αλλότριον φως

 

Αδιάφορο, άχρηστο, καταγέλαστο και πολλαχώς πορνικά εμπορεύσιμο, υπό τους πλέον ατσαλάκωτους και απαστράπτοντες βρυχηθμούς, από νεόκοπους όσο και πανάρχαιους εμπορομανείς βαρβάρους των αισθήσεων, μογγόλους των μυστικών φωνών, βανδάλους του μουσικού αέρα..

 

Αλλότριον φως

Αισθητό γύρω από οποιοδήποτε…«αντικείμενο» αντιλαμβάνεται η αισθητηριακή εμπειρία. Εξοστρακισμένο αδυσώπητα και κυκλοτερώς από την επίσημη συναναστροφή ρυτιδωμένων προσώπων και αποχαυνωμένων, απ’ τις βαρβαρικές μασέλες τους, κοινωνιών. Όμως το όρος, ένα γυαλί, το λιθάρι στα μάτια της Ποίησης δεν είναι μόνα, μοναχιασμένα, απλώς ορατά. Αοράτως και αισθητά συμπαρασύρουν, συνομιλούν, φέρουν και συνουσιάζονται με την ολότητα των όντων. Είναι –με, συνείναι (mitsein), με άπασα την κτίση.

 

Ελίσσεται

Ορίζοντας ακατανίκητα, ωστόσο, τον κόσμο.

Ποίηση

Αλλότριον Φως

Κυκλοτερές

 

ar_2Αν υπάρχει άθλος που να διασώζει ακέραιη την αξιοπρέπεια του ανθρωπίνου προσώπου, που να νοηματοδοτεί την εμφάνισή του στον κόσμο, άλλος δεν είναι από την γιγαντομαχία ψηλάφησης, οικείωσης, δεξίωσης του Αρρήτου. Πώς ; Μέσω του Αέρα. Μέσω του αεροτομημένου ρητού. Της αγείωτης λέξης ή της γειωμένης ρηματικής αναμόρφωσης του κόσμου. Τουτέστιν, μέσω της Ποίησης. Υπό οιανδήποτε μορφή αυτή προσλαμβάνει. Έτσι οικούμε τον κόσμο,ποιητικώς. Dichterisch. Γιατί Oίκος είναι ο στίχος, بيت όπως οι άραβες τον ονομάζουν (η λέξη μπάϊτ σημαίνει τον Οίκο αλλά και τον στίχο στα αραβικά) ! Στίχος που στοχεύει στο Σώμα. Που υπάρχει κι άγραφος. Που εξ-ίσταται της φύσης του, ώστε να τη ζήσει μεθυστικά, ως μακάριος προδότης, στην εγκατάλειψή της. Που ζει εναερίως και επί γαίης με συμπαγή, άκρως ρεαλιστικό, ψηλαφητό αέρα, σαν ατσάλι. Που ανασαίνει τον θετικισμό του αναπόδεικτου και όμως πλέον βέβαιου, του άδειου και ιδού πεπλησμένου, του άλαλου κόμπου και γέγονεν ιδού ευ λαλέουσα παγά !

 

 

Ποίηση

περί γαίαν

φως

 

Μ’ αυτό γεννηθήκαμε και μ’ αυτό θα κλείσουμε τα μάτια κατεβαίνοντας στο χώμα. Αναπόφευκτα. Αναπόδραστα. Ελεητικά. Αξιολύπητοι λιποτάκτες της καθ’ ημέραν ενήλικης  ομο–λογίας ή ξανακερδισμένης παιδικότητας «ουκ επ’ άρτω μόνο ζήσεται άνθρωπος» !…

 

Ιερόν

Αν πια σημαίνει κάτι αυτή η λέξη… Αν σηματοδοτείται μ’ αυτήν κάτι, τότε άλλο δεν είναι από μια υπέρκαλλη, κεκαρμένη στην ανεστιότητα στάση του ανθρώπου, ώστε αθλητικά (=ευτόλμως και εχεφρόνως απεκδυτικά του Εγώ) να εστιάσει (να παράσχει δείπνο αλλά και εστία δηλαδή…), να δεξιωθεί, το Αχώρητο.

Ιερόν και λαοί εθισμένοι  σ’ αυτό. Έλληνες, άραβες, εβραίοι, βαβυλώνιοι, αραμαίοι… Υπάρχουν, υπήρξαν… Υπάρχουν. Όχι ακριβώς. Υπάρχει κάποιος πια ή μερικοί solitaires… Ένας קֹהֶלֶת (=εκκλησιαστής), κάποιοςשלמה   (=Σολομώντας, ειρηνοποιός) του הַשִּׁירִים  שִׁיר (Άσματος ασμάτων), κάποιος محمود (=Μαχμούντ, τουτέστιν είς εν δόξη..), ένας Βασίλης (δηλαδή μια βάσις λαού…). Οδυσσείς όλοι τους. Κάποιοι, που αναιρούν το προσφιλές νεοβαρβαρικό των εκσυγχρονιστών του πρωτόγονου : «επ’ άρτω μόνον επ’ άρτω και χρηματιστηρίω» !

 

ar_3Ιστορία 

Πέρα από το διφορούμενο ή μη της 26ης Σούρας الشعراء (Οι Ποιητές) του Κοράν (=Αναγνώσματος), που από μόνη της η αναφορά σ’αυτούς καταδεικνύει την κεντρική θέση στην αραβική κοινωνία του ποιητικώς διαμεσολαβούντος στη μετοχή του Είναι, την κοινωνιοκεντρική λειτουργία του, οι σημιτικοί λαοί ανεξαιρέτως και με ιδιαίτερο τρόπο οι άραβες, δηλώνουν ηχηρά παρόντες στη μυσταγωγία της Ποίησης, γραπτής κι άγραφης. Μαρτυρούν για τον απροϋπόθετο εθισμό τους στο ποιητικό φαινόμενο και σ’ ό,τι αυτό επαγγέλεται. Διαχρονικά. Πριν, στον καιρό της جاهلية (τζαχιλίγια= άγνοια), στον καιρό της άγνοιας και της πλάνης (πριν την έλευση του Κοράν δηλαδή, στην εποχή της ειδωλολατρίας…) όπου οσφραινόταν τον κόσμο ο Ζουχάϊρ, κατά τηνالقدر ليلة (=νύχτα της Ισχύος, δηλαδή της κορανικής Αποκάλυψης) και της μεγάλης ιδρυματικής προσταγής اقرا (=Ανάγνωθι), αλλά και μετά την εμφάνιση του Ισλάμ ίσαμε τις μέρες μας. Ως απόδειξη υψηλής αισθήσεως της σημασίας του υπαρκτικού γεγονότος. Ατμό-σφαιρα χρειάζεται η αποκάλυψη… Η θεολογία του Κοράν ηχεί ποιητικά. Η μουσικότητα του ήχου της δεν γινόταν παρά να γεννήσει σουφικούς χορούς και περσικές εκστάσεις, Τζελαλεντίν Ρουμι. Ο ποιητής είναι ιερός  στην Ανατολή, απαραίτητος σύνδεσμος  για να συσταθεί κοινωνία, όπως για μας κάποτε (ή ανομολόγητα και με ψήγμα ντροπής στις μέρες μας…) ο ραψωδός (!…راو, =(περιεσκεμμένος…) αφηγητής, ράουι αραβιστί, που ριζικά σχετίζεται με την رواء δηλαδή ομορφιά, χάρη) κι ο αοιδός, γιατί ενδέχεται να επιτελεί διαμεσολάβηση με το Ασχημάτιστο και το Σιωπηλό, ενσαρκώνοντάς το σε προσωδιακά μέτρα με ονόματα, ήχους, χρώματα : ουαφίρ, καμίλ, χαφίφ, μπασίτ, ταουίλ κ.τ.λ. Όμοια καθημερινός κι απαραίτητος τεχνίτης για να στηθεί και να σταθεί η ζωή, να στεγασθεί κάπου το Άστεγον.

Ένας αέρας, που ποτέ δεν θα μάθεις τις οδούς του, κινεί τα βλέφαρα, λικνίζει το ρυθμό σου και με τα δάχτυλά του γλείφει πεισματικά τις ακαταστασίες σου.

 

ar_4Γλώσσα ως μήτρα – Γλώσσα συγκεκριμένη θέαση

Και η αρχή πούθε αρχίζει ; Έχει δεξιά κι αριστερά, αριστερά και δεξιά ή, άλλοτε, πάνω–κάτω ή ακόμη μαιάνδρους και αμφίπλευρες κινήσεις ; Το τέλος πού τελειώνει ; Το τέλος αρχίζει ; Η αρχή τελειώνει ; Το τέλος ολοκληρώνει ή η αρχή ; Η αρχή αρχίζει συγκοπτόμενα – για το αραβικό μας παράδειγμα – και το τέλος τελειώνει ολοκληρωμένα, σε πλήρωση, μεγαλεπήβολα, μεγαλουργικά και με πλήρη εξάρτηση ;

Στην αρχή το τέλος ; Κατά κόσμον, κοινότοπο. Κατά παιδί, ουδόλως. Στο τέλος η αρχή μου ; Κατά κόσμον, καταγέλαστο σε τελειωμένη ειρωνεία. Κατά μανία απόλυτης ποιητικής ελπίδας, πασιφανές.

Στο τέλος η αρχή μου – η ολοκληρία του Είναι μου, της Μορφής μου, της φαινομενολογικής μου α–λήθειας –, εκεί  ολοκληρώνομαι έχοντας διανύσει όλα τα σχεσιακά στάδια της προσωπικής μου εξέλιξης ; Εκεί λάμπω ολόκληρος, σώος, ακολόβωτος, πλήρης ως ص  ك  م   ق   ش   ي  ب (αραβικά) ή ܔ  ܫ ܣ ܦ  ܜ  ܗ  ܩ ܨ (αραμαϊκά/συριακά) ή ש ג  א  ף ל ד  ץ ת  מ ס (εβραϊκά) φερ’ ειπείν ;

Εδώ, στο χώρο μιας ιδιαιτερότητας του φωτός, στην τομή της ομίχλης και του σταχτιού προς δυσμάς (ας θυμηθούμε το σοκ του Ντίκου Βυζάντιου στο φως του Παρισιού) με το ανεξιλέωτο υπαλληλικό κίτρινο προς ανατολάς, απαιτείται, καθώς κυλά τού λόγου το ποτάμι, να γίνει οπωσδήποτε μια επισταθμία, να σταματήσει πρόσκαιρα η ροή, να μπει μια τελεία ώστε η άδεια να δοθεί και να επιτραπεί η έναρξη  με κεφαλαίο Α  Λ  Μ  Σ  Δ  Ζ φερ’ειπείν. Τέλος για να αρχίσει κάτι. Ωστόσο, και στην αρχή του το ποτάμι, μη έχοντας τίποτα πίσω του, ίσως ούτε και μια πηγή, κεφαλαία  ξεκινά ως Ε  Γ  Ν  Η. Αρχή ηγεμονική, επιβλητική (από το μέγεθός της και μόνο) Α  Χ  Ω, (λες και πρεσβεύει τη στατικότητα του Είναι, ένα οντολογικό θεμέλιο του γίγνεσθαι των όντων), επιβάλλει την παρουσία της στην μετέπειτα εξέλιξη της λέξης, των γραμμάτων, του λεκτικού γίγνεσθαι Α  γαπώ , ας πούμε.

 

ar_5

 

Εξηγώ : Στην αραβική δεν υπάρχουν κεφαλαία. Ή μάλλον υπάρχουν με άλλη ονοματολογία. Υπάρχουν γράμματα με ολοκληρωμένη  μορφή (άραγε πού να παραπέμπει η ουδέποτε τυχαία ονοματολογία που θεμελιώνουν οι διάφορες παραδόσεις; Πού το… «κεφαλαίο» ; Πού η …«ολοκληρωμένη μορφή» ;…). Στην αρχή και τη μέση  μιας λέξεως χάνεις το 50% του γράμματος συνήθως, άλλοτε περισσότερο, όμως δεν υπάρχει περίπτωση να μην τελειώσεις  με την ολοκληρωμένη  του μορφή, να μην βάλεις αυτοκρατορικά το… «κεφαλαίο» στο τέλος  της λέξης. Το ίδιο στην επόμενη και στην επόμενη, έτσι που να τελειώσεις  με μια ηγεμονική μορφή γράμματος («κεφαλαίου» δηλονότι), όπως ξεπήδησε για πρώτη φορά από τον πηλό της γλώσσας.

 

Η γλώσσα, τα γλωσσικά σημαίνοντα, τα φωνήματα, τα «αυθαίρετα» σύμβολα του αλφαβήτου, απεικονίζουν τις παραπάνω ερω –τη–ματι–κές (φιλοσοφικά) αγωνίες ; Το γλωσσικά κατατεθειμένο αποθεματικό σύνολης  της ανθρώπινης εμπειρίας, ολόκληρη η ανθρώπινη Βαβέλ (=πύλη Θεού), μπορεί συνουσιαζόμενο, αλλά και ταυτόχρονα διατηρώντας την αυτοτέλειά του, δηλαδή κάθε γλώσσα χωριστά (= κάθε πολύτιμη και αναντικατάστατη θέαση του Είναι), να οδηγήσει σε μια οντολογική  διαύγαση ; Ιδού :

Το σημαινόμενο σημαίνεται παρατακτικά ; Δηλαδή ως Α  +γ+α+π+ω, σε αντίθεση προς το κολλητιλίκι της σχεσιακής απεικόνισής του ως احب (=αγαπώ), ή محب (=ο αγαπών), ή αν προτιμάτε το αμετακίνητα συγκεκριμένο المحب (=ο Αγαπών). Η παρατακτικότητα διατηρεί ή υποστηρίζει αυτοτέλεια και ατομικότητα ; Οι φύσεις (των φωνημάτων…), ας πούμε, παραμένουν ακοινώνητες συνυπάρχοντας  Ε  +ρ+ω+τ+α+ς ; Το άθροισμα (επιλεκτικό ή μη, ασχέτως) των φύσεων οδηγεί στην άρθρωση ονόματος του Είναι ;

 

 

ar_6

Εν προκειμένω, στο αραβικό αλλά και στο συριακό/αραμαϊκό, φερ’ειπείν, παράδειγμα, με άλλα λόγια στη σημιτική θέαση των όντων που υποδεικνύει και συγκεκριμένη γλωσσική στάση  απέναντί τους, το σημαινόμενο σημαίνεται υποτακτικά, δηλαδή σχεσιακά, αλληλένδετα, ως αρμός, κοινωνικά, διατηρώντας στη σχέση υπόλειμμα της ατομικότητάς του, (διασώζοντας μέρος της, όχι δηλ. ب  + ح + م αλλά محب), καθώς η τελευταία εισχωρεί συνουσιακά, υποτασσόμενη στη σχέση, στο χώρο του άλλου  κι εκεί, εγκολπούμενη το Εσύ ή τα Εσείς (των έτερων φωνημάτων…) αρθρώνει, συστήνει εαυτόν και τον κόσμο ;

 

Ο λόγος, …τυφλός Τειρεσίας ή Απόλλων ολόφωτος ; Στην περίπτωση των σημιτών (υπό ορισμένες προϋποθέσεις, το αυτό ισχύει και για μεγάλο φάσμα των ανατολικών γλωσσών, όπως στα ρωσικά λόγου χάριν) ισχύει το δεύτερο !… Χωρίς να βλέπω, χωρίς ουδεμία αισθητηριακή  ή άλλη ενίσχυση και υποστήριξη αντιλαμβάνομαι το γένος, γνωρίζω το πρόσωπο… Η αορασία εδώ είναι μεστή γνώσης  άνετης (ένας ΑΠΟΛΛΩΝ εντός του ΤΕΙΡΕΣΙΑ απολύτως πληρωματικά !…). Αντίθετα, στη μεθόριο της κόχης μας (Ελλάδα…), στη εδώ μεριά του Κόσμου, εδώ που βρίσκεται το σημείο τομής, χωνευτηρίου, διήθησης ακόμη, απαιτείται η θέαση του προσώπου (Τειρεσίας που θεάται ; !…), η οφθαλμική μετοχή του Άλλου, ή έστω μια σαφής δηλωτικότητα περί αυτού,  για να προκύψει «έγνω»’ δηλαδή γνώση, σαφέστατη αντίληψη, αλλιώς αορασία καλύπτει το παν. Έτσι : «Μιλά». «Ποιός ; ». Αόρατον  για μας αν δεν διευκρινισθεί. Εκεί, στη σημιτική θέαση : «Μιλάει» ( يتكالم ). «Ποιός ; » (=من , άχρηστη σημιτικά ερώτηση, καθώς ΗΔΗ ο ρηματικός τύπος το έχει δηλώσει σαφέστατα). «Μα, δεν άκουσες ; » (= تسمع لم ). Σαφέστατα «αυτός»  (=هو ), καθώς η σημιτική θέαση διατηρεί, πανσθενώς, δύο ρηματικούς τύπους (αρσενικού και θηλυκού γένους) για το β΄ και γ΄ πρόσωπο ενικού και πληθυντικού, για να μην αναφέρω και το δυικό αριθμό. Και η (γλωσσική υπό τον ορίζοντα της φιλοσοφίας/ψυχολογίας…) απορία : πρόκειται (αναφορικά με το σημιτικό παράδειγμα) για έναν πόθο αναζήτησης της ευκρίνειας, του σαφούς, του αδιαμφισβήτητου, των καθαρών πλαισίων (ΑΠΟΛΛΩΝ) ή ένα φόβο ελευθερίας, έναν κραταιό δισταγμό μπροστά στη διακινδύνευση του αμφίσημου (που υποδηλώνει το ελληνικό «γλωσσικό» παράδειγμα του.. ΤΕΙΡΕΣΙΑ) ;

 

ar_7

 

Φθέγγεσθαι τον κόσμο, λαλείν το υπάρχειν

Με κραυγές, επιφωνήματα ή διαυγείς, κρυστάλλινους σφαιροειδείς ήχους α  ε  υ  ω  συστήνω τον κόσμο και τον εαυτό μου ή με μυστικοπαθείς οφιοειδείς

συριγμούς-ψιθυρισμούς συμφωνικών συμπλεγμάτων فتح (φ–τ–χ) صدق (σ–ντ–κ), ܡܫܩܐ (μ–σ–κ) ܚܫܒ (χ–σ–β), ברע (μπ–ρ–α[=σύμφωνο]) דבר (ντ–μπ–ρ), κατά τους ομοειδείς (σημιτικά) εθισμούς της μεσανατολικής μας γειτονιάς ; Ο Λόγος ( كلام =Καλάμ) – πρωτόκτιστο όν (…) στο Ισλάμ – το… Ρήμα, αρχίζει να υφίσταται, να αρθρώνεται με ένα  σύμπλεγμα τριών (!) συμφώνων, όπως σαφώς διαφαίνεται από τα παραπάνω τριαδικά συμφωνικά συμπλέγματα  – όλα ρηματικές ρίζες απ’ όπου ξεπηδούν πλήθος σημασίες ουσιαστικών και άλλων μερών του λόγου.

 

Πόσα σύμφωνα να επιστρατεύσει κανείς خ  ح هه س ش ص ك ق ط ت ة ض د ظ ذ (=Χ3, Σ3, Τ3 κ.τ.λ [δηλαδή δικά μας χ,σ,τ, εις τριπλούν]) για να κορέσει το χρώμα των όντων ; Κι εκείνος, που μυημένος στη λιτότητα, στη Σαρακοστή του ενός (Κόσμου ;… ) «φωνήματος» κ λ μ τ δ χ σ (επί 1 πάντα), τάχα αγνοεί το ακόρεστο του χρώματος και παλιμπαιδίζει αφρόνως θεωρώντας πως το Απλό συνιστά κατεξοχήν ένδυμα Θεού ;

Η πρωτεϊκή φύση των γραμμάτων (μορφική διαφοροποίηση στην αρχή, μέση και τέλος της λέξης) που αφήνει, ωστόσο, ως άλλος κοντορεβιθούλης, σαφή διακριτικά και ταυτότητα, αρέσκεται στην ιερή (;!) αριθμολογία του 3 ως ορίου και πλαισίου του Υπαρκτού (…Αρχή– μέση–τέλος), στο σημιτικό υπόδειγμα. Αντίθετα, η αδιαφοροποίητη (πλην της ολότελα ειδικού χαρακτήρα Αρχής σε μια πρόταση…), ας πούμε, εμφάνιση ενός α στη γλώσσα μας, εντός  της λέξης, αντιστρατεύεται ριζικά το παραπάνω φυσικό τριλαμπές εκμαγείο, παράδειγμα, πρότυπο. Ένα γράμμα εξελίσσεται, ακμάζει και γηράσκει (ή και αντίστροφα ξεκινώντας από το ω και απολαμβάνοντας  το Α, جج  αραβιστί-ελληνιστί) ή παραμένει μια αναλλοίωτη οντότητα εντός των παθών και των παθήσεων της, με απ’ την αρχή ένα αμετάβλητο και εσχατολογικό φτασμένο, κεκτημένο, επιτυχημένο άφθαρτο τι ;

ar_8Στη μορφή των γραμμάτων της μέσης  κατάστασης, στο σημιτικό παράδειγμα, συμβαίνουν οι μεγάλες εκλείψεις, σε αντίθεση και σε διάκριση με ό,τι συμβαίνει στην αρχή και το τέλος. Είναι ο κατεξοχήν χώρος της αλλοίωσης, των παθών, της σχεσιακής αναστάτωσης, διακινδύνευσης και «αφανούς», ή καλύτερα κενωτικής, εμφάνειας στον τόπο του άλλου. Κάτι σαν την αυτοεκμηδένιση του ποιητή, το σβήσιμο της προσωπικότητάς του για να υπάρξει το ποίημα, για να συντελεσθεί, δανείζοντάς του ένα σώμα, μιαν ενσάρκωση ;

Σημιτικό παράδειγμα : Φειδωλότητα σε φωνήεντα, με μέτρο ίσως μια φοβία ή, καλύτερα, με μιαν ηδονικήν εγκόλπωση, λες και τρομάζουμε μην πετάξουν μακριά και μάς φύγουν. Οικούν ευδαιμονέστερα στα ενδότερα του λαιμού. Εν πάση περιπτώσει, δεν ζουν τελείως απροστάτευτα (ελληνικό υπόδειγμα), ξαμολημένα, άναρχα θά ’λεγε κανείς, αφημένα στα χέρια του ανέμου και το ρόχθο ή το βρυχηθμό της θάλασσας, όπως εκείνα της μυστηριώδους Πατρίδας, της Ομηρικής, επιφωνηματικά, διαυγούς εικόνας και κοινωνίας του Κόσμου. Γαιήοχος, ηεροειδής, θάλασσα, αιεί, ουρανός, αοιδός

Σεβασμός, δέος θα τολμούσαμε να πούμε, κατακλύζει τη σημιτική ψυχή μπροστά στα σύμφωνα, τα οποία άλλωστε καθορίζουν όλο το παιχνίδι και δηλώνουν, επιβάλλουν, αυτοκρατορικά την παντοκρατορία τους.

 

Η μουσική στο…«χρηστικό» εργαλείο, όπως αρέσκονται να μεταλαμβάνουν  μειωτικά τη Γλώσσα ; Η προσωδία στο σημιτικό παράδειγμα ; Παρούσα, παρούσα, παρούσα ηγεμονικά, αυτονόητα, αριστοκρατικά, παρόλο το σημιτικό δέος μπροστά στα σύμφωνα. Με παύσεις ειρήνης μετέωρης : σουκούν (= σαν μουσική παύση αξίας 8ου ή 16ου). Επιμηκυνόμενης απόλαυσης, μη απόλυσης του φθόγγου, κρύφιας παραμονής, διπλασιασμού της μακαριότητας : σάντα  (=σαν παρεστιγμένο 4ο ή 8ο). Μυστικής σύντμησης φθόγγων : μαντάχ, κάτι σαν ρωγμές στη γλώσσα, χάσματα, ώστε να επιτρέπεται ενδόξως η είσοδος στο ζωντανό, στο λάλον Παρόν (τη στιγμή της εκφοράς δηλονότι) για να γεμίζει με σώμα την παρτιτούρα της γραφής, της ξερής δηλαδή και συμβολικής απεικόνισης του σάλιου, των μυώνων της γλώσσας, του κυματισμού των χειλιών. Κρυμμένα γράμματα, κρυμμένα φωνήεντα, το κρύπτεσθαι ως παρότρυνση για ομιλητική  απόλαυση. Μακρά φωνήεντα, σαν τα μακάρια άλεφ  ا (άλφα) από κοιλίας, του τελευταίου π.χ. στίχου στην αλ-φάτιχα του Κοράν (= η εναρκτήρια σούρα του Κοράν). Άλλοτε, στην εβραϊκή σημιτική αδελφή, με λείανση των σκληρών, τετράγωνων πάντα, συμφώνων αφαιρώντας τις τελείες,  ως απάλυνση τραχύτητας (και σε συνάφεια με άλλο γράμμα), – όπως σ’ όλες τις σημιτικές γλώσσες αλλά και στις… ελληνικές ντοπιολαλιές, θυμηθείτε την κρητική διάλεκτο… – ενός π.χ. μπε σε βήτα, κάππα σε χι, πι σε φι ή παρομοίως στις αραβικές δημοτικές  ντοπιολαλιές θ σε σ, δ σε ζ.

Υπάρχει, παράλληλα, και η αφθονία του φαινομενικά ίδιου  (π.χ. καμάτς, πατάχ ως φωνηεντισμός της εβραϊκής που δηλώνουν α ). Δεν θα επεκταθώ. Τονίζω, όμως, πως όλα τα έχει ο μπαξές σε αργόσυρτες αριστοκρατικές πορείες μη μεταλλαγμένων ανθρωπίνων προσώπων.

 

Χρόνος

Πού βρίσκει κανείς Αριάδνης μίτο για μιαν έξοδο απ’ τον Λαβύρινθο ενός χρόνου ευθύγραμμου, ευκλείδειου θα έλεγε κανείς, χωρίς υποψία αλλά και διάθεση να υποψιασθεί έναν χρόνο σπειροειδή, ας πούμε, ή κάποτε αδιάστατα παροντικό ; Τελοσπάντων, από πού αρχίζει να οικοδομεί μια τάξη, μιαν ευκοσμία καλύτερα ; Από πού (αναφορικά με τον τόπο τής Γλώσσας και μόνο)  ξεκινά ένα ρήμα, ο λόγος ; Ποιά τα θεμέλιά του ;

 

Εμείς, οι κατοικούντες στη …μεθόριο (Ελλάδα), προτείνουμε : απαρεμφατικά. Εδώ, το Ρήμα εκκινεί από ένα χαμογελαστό, ως Τζοκόντα…, (άχρονο…) σκοτάδι που παίζει μ’ ένα φως αυγερινού, ίσα-ίσα για να κρύψει  περισσότερο. Η σημιτική θέαση προτείνει ο λόγος, το ρήμα, να θεμελιώνεται, να δομείται στο κτίζειν (bauen) και κτίζεσθαι  – κατά την εβραϊκή ονοματολογία μπινγιάν (=οικοδόμημα) – επί … σαφέστατου αορίστου ! Μάλιστα, η οίκηση και το κτίζειν προσλαμβάνει τόσο στενά πλαίσια, τόσο ασφυκτικά όρια για να προκύψει το αχώρητο λέγειν, ώστε ονοματολογικά… καλουπώνεται (καουάλιμπ = καλούπια), μπαίνει σε καλούπια, σμικρύνεται για να εμφανίσει ρηματική ευκοσμία, τάξη, συνθετότητα… Όλο το σημιτικό ρηματικό σύστημα βασίζεται σ’ αυτήν την αντίληψη, που, όπως αναφέραμε, ως ακρογωνιαίο λίθο της έχει ένα συμπαγές, σαφέστατο και αρσενικού γένους παρελθόν, στο τρίτο πρόσωπο ενικού του αορίστου. Εκεί, στο παρελθόν, οικοδομείται το ρήμα, ο λόγος, το λέγειν, ως απόλυτα διαυγές σημείο αναφοράς  των πάντων, παρόντων, μελλόντων, φωνών, διαθέσεων, μερών του λόγου κ.τ.λ. Έτσι, αν ψάχνεις (μια σημασία φερ’ ειπείν, μια λέξη σ’ ένα λεξικό, μιαν ετυμολογία…), υποχρεούσαι να καταφύγεις πίσω, μακριά, σε βάθος, απόμακρα από οποιαδήποτε παροντική μορφή και εξέλιξη, στο σαφές συμπαγές παρελθόν – άρριζος ουδείς, μοιάζει να κηρύσσουν οι σημιτικοί λαοί –, για να βρεις και να ταυτοποιήσεις την παροντική σου σχέση, την παροντική σου αναζήτηση, το παροντικό σου ενδιαφέρον. Δυστυχώς, αν φανείς αλαζών και υπεροπτικά αυτόνομος, χάθηκες άρριζος, ανέστιος…

 

ar_9

 

Το μέλλον, παραδόξως κάποτε (αλλά όχι αναπάντεχα για τους συνομιλητές του Ομήρου…), στη βιβλική γλώσσα και γραμματική, συντασσόμενο μ’ έναν παρατακτικό σύνδεσμο (!), μ’ ένα απλό και, μετατρέπεται, ως μια πρόταση οντολογικής ερμηνευτικής του Χρόνου θά ’μπαινε κανείς στον πειρασμό να πει, σε… παρελθόν, σε ολόλαμπρο αόριστο !!! םיהולא  רמאיו (και θα πει/=είπε ο Θεός). Όσο για τους άραβες, ο ρηματικός ενεστώτας στη γλώσσα τους, μ’ ένα απλό αρνητικό μόριο μπροστά, χτυπά καμπάνα αορίστου…(!)

Όσο για το Είναι στο Παρόν, ούτε λόγος να γίνεται… Δεν υπάρχει !… Άραγε, είναι τόσο ισχυρό που αποσιωπάται (όπως, παρόμοια με το σημιτικό παράδειγμα, συμβαίνει και με το ρήμα быть στη Ρωσική…!) και… εν–νοείται (; !…) ή ανύπαρχτο ολωσδιόλου και μόνο παρελθοντικό ;… Μια κοσμοαντίληψη που παραμένει απαράλλαχτη στα ακκαδικά, συριακά/αραμαϊκά, εβραϊκά/αραμαϊκά, αραβικά κ.τ.λ.

 

 

 Μορφή – Σώμα κειμένου

Τα πάντα με πείθουν για μιαν εγγενή στη (σημιτική) γραφή ευελιξία, μια δυνατότητα να αποκτήσει εικαστική («αραβουργηματική» και όχι μόνον) διάσταση το κείμενο, αλλά και να υποδηλώσει κρυφά, μυστικά, μια συναισθηματικήν ένταση, μιαν έμφαση, όπου θεωρεί επιβεβλημένο ο ποιητής, λες και τεντώνει ή συμπιέζει τη λέξη και τη μορφική της παρουσίαση κατά την απόλυτη δημιουργική του βούληση. Άραγε, δεν αποδεικνύει τα παραπάνω αυτό το τραβηγμένο σ (σίγμα) στη λέξη بسم (=εν ονόματι)

ar_10

με την οποία αρχίζει κάθε κορανική σούρα, δίνοντας πάσα στην αραβική ποίηση να μεταχειρισθεί τέτοιες κειμενικές απεικονίσεις ; (Δεν απέχει διόλου, θαρρώ, από τη δική μας αντίληψη – μέχρι προσφάτως… – για την διακόσμηση των αντικειμένων : καριοφίλια, πάλες, υδρίες, κρατήρες, αρχιγράμματα, μικρογραφίες χειρογράφων κ.τ.λ., καθώς, χωρίς ομορφιά γεύεσαι αποκτηνωμένη πλαστική ζωή, μοιάζει όλα τούτα να κραυγάζουν).

 

ar_11

 

Στα καθ’ ημάς, μια τέτοια ανάγκη ή σκέψη γραφικής εικαστικότητας μοιάζει βασικά αδιάφορη. Ίσως διότι αποδέχεται, υποθέτω, μιαν ενδοκοσμική σύμβαση, έναν κοσμικό εγκλεισμό, το ισχυρόν δηλαδή της Ανάγκης  (να προκύψει κυρίως το γράφειν και μετά ή καθόλου το καλλιγραφείν) και υπερβαίνει αυτή την υποταγή στην αναγκαιότητα και τις ενδοκοσμικές συμβάσεις μέσω του καιρίου, δηλ. του Νοήματος, του Περιεχομένου, που βάζει σε δεύτερη μοίρα το ευπαρουσίαστό του, μέσω μιας τέχνης εσωτερικής αυθυπέρβασης καλλωπισμού των σημαινόντων για να προκύψουν αδέσμευτα τα σημαινόμενα, η οποία καταργεί ουσιαστικά εγκλεισμούς, περιορισμούς και ανάγκες. Φυσικά, υπάρχουν περαιτέρω σκέψεις και ερμηνευτικές προσεγγίσεις που, όμως, δεν θα εκθέσω εδώ. Το θέμα είναι να νιώθεις τις στάσεις, για να θυμηθούμε τον Καβάφη. Όλες τις στάσεις. Και να αγωνίζεσαι μέχρι θανάτου να διατηρήσεις την ύπαρξή τους.

Τέλος, οφείλω να πω κλείνοντας, πως υφίσταται μια (νομιμοποιημένη !) μεταμόρφωση της γραφής, η οποία έχει να κάνει με το ολοζώντανο χέρι, το χέρι που τη γράφει στην καθημερινή ζωή, και όχι με την απεικόνιση μιας ιδεατής τελειότητας που οπωσδήποτε απεικονίζει η τυπογραφική της εμφάνιση. Σ’ όλες τις σημιτικές γλώσσες. Σε σημείο, μάλιστα, που η αλφάβητος να είναι εντελώς μεταμορφωμένη, ώστε να μοιάζει με άλλη γλώσσα…

 

ar_12

 

Έξοδος

 

Λέγειν

Ποιείν

ΕΙΝΑΙ

 

Η αίσθησή μου (όσο το δυνατόν επαϊουσα και όχι μόνον…), φερμένη από ταξίδι μακρινό ως μικρό δώρο στους φίλους.

Μακριά από απρόσωπες  εκθέσεις !

Ποίηση.

Άρα παραμονή, κύηση, γέννα στον Οίκο της : τη Γλώσσα. Η Γλώσσα μια Βαβέλ που μας ωθεί αναγκαστικά στη διάνοιξη, στην κοινωνία και συνεπώς στην αναθεώρηση του οικείου ή τον εμπλουτισμό του ή απλώς τον συμπαντικό εμπλουτισμό του εντός μας. Που αν περιφρονηθεί ή χαθεί ένα ελάχιστο κομματάκι της από το παγκόσμιο Σώμα, χάνεται για όλους ένα ειδικό μάτι που πλουτίζει τη συλλογική μας στάση έναντι του Μυστηρίου.

Ευλαβικά μετέχουμε στις γλώσσες.

 

 

* Ο Στάθης Κομνηνός σπούδασε κλασική φιλολογία και έχει εξειδίκευση στις σημιτικές γλώσσες (αραβικά, εβραϊκά, συριακά/αραμαϊκά). Παράλληλα, έκανε μουσικές σπουδές στη θεωρία, αρμονία και αντίστιξη, καθώς και στην ανατολική μουσική (ελληνική/βυζαντινή). Είναι ποιητής, μεταφραστής, αρθρογράφος, κριτικογράφος, θεατρικός συγγραφέας και ερευνητής. Έχει συμμετοχή σε πολλά συνέδρια, κυρίως σε ό,τι αφορά τη διερεύνηση των σχέσεων θετικών και ανθρωπιστικών επιστημών.Μεταφράζει από και προς 12 γλώσσες και έχει συνεργαστεί με πλήθος εκδοτικούς οίκους και έντυπα ή ηλεκτρονικά περιοδικά (Παπαδήμας, Δόμος, Παρουσία, Ακρίτας, Λιβάνης κλπ κι επίσης ΝΕΜΕΣΙΣ, Κουκούτσι, Πρωτάτον, Τόλμη, Φρέαρ, Διάστιχο, Βακχικόν, Litteraterra, Ηνιοχείν, Fractal κλπ).

 

 

______________________________________

[1] Το παρόν κείμενο αποτελεί υπαινικτική και πιθανόν αρκούντως κρυπτική παρουσίαση της αραβικής γλώσσας και της σχέσης των αράβων με την Ποίηση, υπό ένα γενικότερο, ωστόσο, πρίσμα. Κατά τούτο, είναι υπαινικτική και κρυπτική με τον τρόπο που, ίσως, είναι εν γένει και εκ φύσεως η Ποίηση. Παράλληλα, η παρουσίαση αυτή είναι, σε γενικές γραμμές, σχηματική και οπωσδήποτε απαιτείται ανάπτυξη των στοιχείων που την απαρτίζουν, πράγμα που ελπίζω να συμβεί με άλλη ευκαιρία. Επιχειρείται, μέσα από τη γλωσσολογία και τη φιλοσοφία, με υπόβαθρο και ορίζοντα, πάντα, την Ποίηση και την ίδια τη Γλώσσα, μια αλληλογνωριμία των δύο λαών και πολιτισμικών μεγεθών : ελλήνων και αράβων. Η συμμετοχή του αναγνώστη είναι προαπαιτούμενο για να «ξεκλειδώσει» το κείμενο τα μυστικά του. Με βάση αυτό, το κείμενο παρουσιάζεται δύσκολο και, πιθανώς, απαιτεί «δήλιον κολυμβητήν». Η εκ μέρους του αναγνώστη ερμηνευτική σχέση με σχεδόν κάθε λέξη του κειμένου είναι, πιστεύω, ικανή συνθήκη ώστε να μειωθεί αποφασιστικά η δυσκολία των έμμεσων αναφορών, υπαινιγμών και ποιητικής θέασης και να λάμψει το όποιο Νόημα κρύβει, σαφώς, το κείμενο. Είμαι βέβαιος ότι αν καταβληθεί ο ανάλογος αναγνωστικός κόπος και αν η ανάγνωση συντελεσθεί με τις απαραίτητες αναγνωστικές επισταθμίες, ανά κεφάλαιο του κειμένου, προς στοχασμό και περισυλλογή, ο αναγνώστης θα κερδίσει μια πλάτυνση των ορίων του κόσμου του.

 

Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top