Επετειακό μικρό αφιέρωμα στον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό
Επιμέλεια – Επιλογή: Ελένη Χωρεάνθη //
Κώστα Χωρεάνθη: Σταυρός του Γένους – Κοσμάς ο Αιτωλός *
(Αποσπάσματα από το ορατόριο)
Βαρύ το βλέφαρο της νύχτας
πάνω στην καρατομημένην ερημιά
των σκλάβων, κλείνει και πετρώνει.
Μες στις χλομές ρυτίδες θρόμβοι αιμάτου,
αστερισμοί στης αγωνίας τον ουρανό,
κι η χώρα με τη χαμηλή πνοή
της δουλοσύνης ανασαίνει.
Πέπλος τυλίγει την καρδιά σφιχτός και δεν σημαίνει·
κι ανάσταση του ανθρώπου ο νους, κι αντίλαλος του κόσμου,
βόσκει τη γύμνια του αγκαθιού, της πίκρας το χορτάρι.
Της Ρωμιοσύνης ο καημός με τα βουνά στοιχειώνει.
……………………………………………
Δούλος ανάξιος του Θεού…
Άλλο από τούτο που φορώ δεν έχω ράσο,
άλλα από τούτα που μιλώ δεν έχω λόγια,
κι άλλη από τούτη την πικρή πατρίδα μου δεν έχω.
Πικρή φτωχή πατρίδα σε θωρώ
γυμνή και σιωπηλή, γιομάτος δάκρυ.
……………………………………
Και τούτη τη γυμνή πατρίδα μας
με τη δική σας την αγάπη ντύσετέ την·
κανένας άλλος μην προσμένετε
αγάπη να της δείξει έξω από μας.
Γι’ αυτήν μονάχα μίσος θε να θρέψουν.
…………………………
Αλύγιστος κι ακούραστος τη γη
μέτρησεν όλη της Ελλάδας,
απ’ το λιοπύρι της καρδιάς στην παγωνιά του μίσους·
έσμιξε με την κλεφτουριά,
μαρτύρων αλμυρά κλωνάρια,
μ’ αίμα του ήλιου ραντισμένα.
Σταυρό το σώμα του άπλωσε
στις τέσσερις γωνιές της Ρωμιοσύνης.
Κι οι σκλάβοι ορθοί στηρίξανε τη γη,
άγρυπνο μάτι όλη η Ελλάδα,
από το δέντρο της χαράς στη δρόσο της ειρήνης·
σμίξανε με την κλεφτουριά,
μαρτύρων άχραντο κλωνάρι,
μ’ αίμα του ήλιου ραντισμένο.
……………………………………….
Έτοιμος είμαι το αίμα μου, κλωνί του μαρτυρίου,
να δώσω για τη λευτεριά της ακριβής πατρίδας.
Σταγόνες θα ραντίσουνε τη μαύρη δουλοσύνη,
κι η Ρωμιοσύνη, ένα κορμί, κρυφά θ’ ανατριχιάσει.
………………………………
Τη λευτεριά, σπίθα φωτιάς, κρύβουμε στην καρδιά μας,
κάτω απ’ τη στάχτη του καημού που σκέπασε το Γένος.
Είμαστε η γης που δέχεται της διδαχής το σπόρο,
στου αύριο τον ήλιο ζωντανά κλωνάρια να πετάξει.
……………………………………….
Τα σκοτεινά θα νικηθούνε τα θεριά,
μεγάλος ο λαός θα γίνει,
σαν απλωθεί πάνω σε τούτη την πικρή στεριά
φωτισμός, ισότητα, λευτεριά, δικαιοσύνη. **
Απολυτίκιο (Ήχος γ’)
Θείας πίστεως διδασκαλία,
κατεκόσμησας την Εκκλησίαν,
ζηλωτής των Αποστόλων γενόμενος
και κατασπείρας τα θεία διδάγματα,
μαρτυρικώς τον αγώνα ετέλεσας.
Κοσμά ένδοξε,
Χριστόν τον Θεόν ικέτευε,
δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.
* Σταυρός του Γένους –Κοσμάς ο Αιτωλός, Εκδόσεις Α. Καραβία 1980 Α’,
Εριφύλη Β΄ έκδοση, Αθήνα 1996
** Στις 23 Αυγούστου 1979, με τη συμπλήρωση 200 χρόνων από τη γέννηση του Αγίου, στο Θέρμο Τριχωνίδας ανεβάστηκε το Ορατόριο «Σταυρός του Γένους Κοσμάς ο Αιτωλός» σε μορφή λαϊκής όπερας:
Ποίηση: Κώστας Χωρεάνθης
Μουσική: Σωκράτης Βενάρδος
Σκηνοθεσία: Γιώργος Μεσσάλας
Σκηνικά και κουστούμια Κλ. ΚΛώνης.
Αφηγητές: Χρήστος Πάρλας, Γιώργος Μεσσάλας, Νικήτας Τσακίρογλου
Στο ρόλο του Εβραίου: Θόδωρος Δημήτριεφ
Στο ρόλο του Αγίου Κοσμά: Ο πατήρ Χρήστος Κυριακόπουλος
Και εκατονταμελής χορωδία ιεροψαλτών και ορχήστρα
Σημείωση: Ο Κοσμάς ο Αιτωλός (1714 – 24 Αυγούστου 1779), γνωστός και ως Πατροκοσμάς, ήταν Ελληνορθόδοξος μοναχός. Το κατά κόσμον όνομά του ήταν Κώνστας, ενώ το επώνυμό του παραμένει άγνωστο. Το 1961 ανακηρύχθηκε άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και εορτάζεται στις 24 Αυγούστου.
(Φωτό: Από τη μεγαλειώδη παράσταση στο Λυκαβηττό, 4/9/1979)