Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Μια άγνωστη πτυχή της γερμανικής κατοχής
03/08/2016, 12:34 μμ

Μια άγνωστη πτυχή της γερμανικής κατοχής

Γράφει ο Reader’s digest //

 

aggΙζαμπέλα Παλάσκα «Άγγελος ή δαίμονας», εκδ. Α.Α. Λιβάνη

 

Το συγκεκριμένο βιβλίο που κυκλοφόρησε πριν από μερικά χρόνια (το 2013) και κατάφερε να δημιουργήσει μεγάλο θόρυβο με αφορμή το θέμα του. Γραμμένο από την κόρη του Ιωάννη Βουλπιώτη, τον οποίο συνόδευαν για πολλά χρόνια, κατηγορίες δωσιλογισμού στην Γερμανική κατοχή ήταν βέβαιο ότι θα δημιουργούσε ποικίλες όσες αντιδράσεις. Συνήθως, τέτοια βιβλία ανεξάρτητα της κριτικής ή αναγνωστικής προσέγγισης φροντίζω να τα διαβάζω καιρό αργότερα ώστε να μην υπάρχει η παραμικρή επίδραση από την όποια υποδοχή. Το ίδιο έκανα και με το συγκεκριμένο που ήταν για αρκετούς μήνες στη ‘’στοίβα’’ των αδιάβαστων ή υπό ανάγνωση βιβλίων που όλοι οι τακτικοί αναγνώστες διαθέτουμε.

Η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για ένα παράξενο βιβλίο που δύσκολα κάποιος μπορεί να προσεγγίσει με ένα τρόπο. Το δεδομένο ότι είναι γραμμένο από την κόρη του Ιωάννη Βουλπιώτη, την Ιζαμπέλα Παλάσκα κάνει πολύ περίεργη την όλη υπόθεση. Ο Βουλπιώτης, όπως περιγράφεται και στο βιβλίο είναι ο άνθρωπος που είχε την ιδέα της δημιουργίας των περιβόητων Ταγμάτων Ασφαλείας για την αντιμετώπιση των κομμουνιστών που κέρδιζαν έδαφος λίγο πριν το τέλος της Γερμανικής κατοχής. Ήταν συνομιλητής επιφανών Γερμανών της εποχής όπως ο ναύαρχος Κανάρης αλλά και όλου του ελληνικού πολιτικού φάσματος. Η Παλάσκα είναι ξεκάθαρο ότι βρίσκεται σε μια εξαιρετικά αμήχανη θέση αφού 13-14 χρόνια μετά το θάνατο του πατέρα της επέλεξε να δώσει με τη μορφή ενός ιστορικού μυθιστορήματος στη δημοσιότητα τα αρχεία του. Σε καμία περίπτωση δεν επιχειρεί να φτιάξει μια αγιογραφία που να ‘’αθωώνει’’ τον Βουλπιώτη αλλά από την άλλη του προσφέρει σε όλο το βιβλίο πολλές δικαιολογίες για τη στάση του και τον περιγράφει ως μια ξεχωριστή προσωπικότητα: Μορφωμένος, πετυχημένος και διορατικός επιχειρηματίας (με άξονα πάντοτε όπως γράφει αυτό στο οποίο πίστευε αληθινά, το κέρδος και το χρήμα), μεγαλοαστό, μπον βιβέρ, λάτρη της καλής ζωής και των ωραίων γυναικών, ταξιδεμένο για τα δεδομένα της εποχής.

Προχωρώντας στην ανάγνωση νομίζω ότι ο καλύτερος τρόπος προσέγγισης της ιστορίας είναι απλός: Αφήνοντας κατά μέρος την ‘’ετυμηγορία’’ ή το συμπέρασμα αν ο Βουλπιώτης ήταν τελικά ένας παρεξηγημένος πατριώτης ή ένας καραμπινάτος γερμανοτσοληάς της εποχής για τους ιστορικούς του μέλλοντος ας μείνουμε σε αυτό καθαυτό το βιβλίο. Έχει ορισμένα πλεονεκτήματα και ορισμένα κτυπητά μειονεκτήματα. Το πλεονέκτημα είναι ότι φωτίζει με εξαιρετικό τρόπο μια άγνωστη πτυχή της Γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα και τα πρόσωπα που έπαιξαν ρόλο σε αυτή. Είναι γεγονός ότι σπάνια είχαμε την ευκαιρία να δούμε αυτή την εποχή όχι από την πλευρά της αντίστασης αλλά από την πλευρά των βολεμένων μεγαλοαστών της εποχής, εκείνων που δεν πέθαιναν στον δρόμο από πείνα και δεν κινδύνευαν να στηθούν στα ‘’έντεκα μέτρα’’ του εκτελεστικού αποσπάσματος. Παράλληλα, από μόνο του το βιβλίο και ανεξάρτητα από την πρόθεση της Παλάσκα να αμβλύνει λίγο ή πολύ τις εντυπώσεις έχει ενδιαφέρον. Είναι η ιστορία του γαμπρού του Ζήμενς ο οποίος είχε ξεκινήσει πάνω από μισό αιώνα πριν την ιστορία με τις μίζες στην Ελλάδα! Σημειώστε, ότι ο Βουλπιώτης δικάστηκε ως δωσίλογος αλλά ουδέποτε καταδικάστηκε. Παράλληλα, είναι η ιστορία (βασισμένη όπως μας πληροφορεί η Παλάσκα στα προσωπικά του αρχεία) πολλών προσώπων που έπαιξαν καίριο ρόλο στην εποχή όπως οι Πλαστήρας, Μεταξάς, Ζέρβας κλπ.

 

Ιζαμπέλα Παλάσκα

Ιζαμπέλα Παλάσκα

 

Γράφτηκαν και ειπώθηκαν πολλά για την ‘’πολιτική σκοπιμότητα’’ ή λογική του συγκεκριμένου βιβλίου. Λογικό και αναμενόμενο. Προσωπικά, οι ενστάσεις μου έχουν να κάνουν με ένα άλλο επίπεδο. Η Παλάσκα δεν διαθέτει το χάρισμα της γραφής και παρότι ενισχύθηκε όπως μαθαίνουμε από ένα ιστορικό το αποτέλεσμα του βιβλίου λογοτεχνικά είναι πολύ φτωχό. Η αφήγηση είναι ελλειπτική αλλά με ένα τρόπο που καθιστά σε ορισμένες περιπτώσεις την ανάγνωση προβληματική εκτός αν κάποιος είναι εξπέρ και γνώστης όλων των προσώπων και της ιστορίας της συγκεκριμένης εποχής. Το πλέον κτυπητό παράδειγμα είναι η αναφορά σε μια συνάντηση Βουλπιώτη-Τσιγάντε. Μερικές σελίδες αργότερα με εντελώς ουδέτερο ύφος και δίνοντας περισσότερο βάρος στην ερωμένη (;) του Τσιγάντε η Παλάσκα απλά αναφέρει κάτι αόριστο για τον θάνατο του! Προφανώς, θεωρεί ότι όλοι οι αναγνώστες της γνωρίζουν ότι ο Τσιγάντες ήταν αντιστασιακός και έχασε τη ζωή του σε μια μάχη με τα Ιταλικά στρατεύματα κατοχής. Με την ίδια ταχύτητα η Παλάσκα εμφανίζει και εξαφανίζει πρόσωπα από τη ροή της αφήγησης της με ένα πολύ ουδέτερο και απρόσωπο ύφος γραφής λες και στην πραγματικότητα κάνει μια απλή καταγραφή περιστατικών όπως τα διάβασε ή τα ανάπλασε από τα ημερολόγια του αμφιλεγόμενου πατέρα της.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top