Μια σκοτεινή βουτιά στο υποσυνείδητο

Γράφει ο Γιώργος Τζιτζικάκης // *

«Αείπολη» του Κλάιβ Μπάρκερ, Μετάφραση: Γωγώ Αρβανίτη, εκδόσεις Bell, σελ. 696

Σε μια βουνοκορφή της γραφικής Αείπολης στέκει ανοιχτή μια μυστική πύλη. Είναι το πέρασμα που οδηγεί στις ακτές της Oνειροθάλασσας, σε αυτό που κάποιοι αποκαλούν  Ουσία και που η ύπαρξή της θα συνταράξει τις ζωές και τις μοίρες των ανθρώπων μιας ολόκληρης πόλης.

Η Τέλσα Μπόμπεκ ξέρει τι είδους όντα καραδοκούν στις μακρινές ακτές της Ουσίας και πρέπει να λύσει τα μυστήρια που κουβαλάει το παρελθόν της Αείπολης. Η Φοίβη Κομπ αναζητά τον χαμένο εραστή της και δε θα διστάσει να περάσει μέσω της πύλης στην αλλόκοτη πραγματικότητα της άλλης μεριάς, ενός κόσμου γεμάτου πρωτόγνωρες αισθήσεις και εικόνες ασύλληπτες για τον ανθρώπινο νου. Ο Χάρι ντ’ Αμούρ ακολουθεί τα ίχνη του Απόλυτου Κακού σε ολόκληρη την Αμερική και θα το εντοπίσει να σκορπίζει φρίκη στους δρόμους της Αείπολης· εκεί θα δώσει την τελική μάχη μαζί του.

Σαγηνευτική, τρομακτική και φορτισμένη με διάχυτο ερωτισμό, η «Αείπολη» αποτελεί μια ιστορία που μιλάει για τους ανομολόγητους πόθους της ανθρώπινης καρδιάς. Για τον έρωτα, την ελπίδα, τη μάχη, την κατανόηση, τους φόβους, τις αγωνίες και φυσικά τις σκοτεινές δυνάμεις που τα απειλούν ή τα τρέφουν.

Θα έλεγε κανείς πως μερικά ονόματα δε χρειάζονται συστάσεις αλλά ας πούμε μερικά πράγματα για τον Μπάρκερ, ξεκινώντας με μια προφανή παραδοχή: Αν θελήσουμε να συντάξουμε μια λίστα συγγραφέων που στοιχειώνουν τα όνειρά μας, τότε από μέσα της δεν πρέπει να λείπει το όνομα Κλάιβ Μπάρκερ.

Είναι γεννημένος το 1952 στο Λίβερπουλ (αλλά σίγουρα προέρχεται από κάποια άλλη ζωή/διάσταση!). Σήμερα ζει στο Μπέβερλι Χιλς με τον σύντροφό του (ανοιχτά ομοφυλόφιλος από το 1990), αποστρέφεται τον αμερικάνικο τρόπο ζωής και δεν είναι το κοινωνικότερο πλάσμα του κόσμου όπως υποστηρίζει ο ίδιος. Δεν έχει καλή σχέση με τον διαδίκτυο, τους υπολογιστές, δεν έχει καν γραφομηχανή και προτιμά να γράφει στο χέρι. Είναι συγγραφέας των έργων «Τα Βιβλία Του Αίματος», «Υφαντόκοσμος», «Τα Ευαγγέλια Της Κολάσεως», «Το Καταραμένο Παιχνίδι», «Ιμάτζικα» , «Άμπαρατ», «Τα Μυστικά της Βαβυλώνας», «Το Αρχαίο Μυστήριο», «Το Μεγάλο Μυστικό Θέαμα», «Αείπολη»  και άλλων, ενώ δικαίως θεωρείται ένας από τους κορυφαίους μυθιστοριογράφους τρόμου και φαντασίας (ο ίδιος προτιμά να χαρακτηρίζει το ύφος του ως dark fantasy). Το 1985 του απονεμήθηκε το World Fantasy Award, όμως πέρα από τη συγγραφή, είναι ζωγράφος  –έργα του εκτίθενται τακτικά στο Λος Άντζελες και τη Νέα Υόρκη–, εικονογράφος, σεναριογράφος, σκηνοθέτης και παραγωγός του θεάτρου και του κινηματογράφου. Έχει σκηνοθετήσει μεταξύ άλλων τις ταινίες «Nightbreed», «Lord Of Illusions», «Hellraiser» (long live Pinhead –We ‘ll tear your soul apart!) και άλλες. Φημίζεται πως διατηρεί συνεχώς ένα σημειωματάριο δίπλα στο κρεβάτι του μέσα στο οποίο καταγράφει τις ιδέες, τα σκίτσα που ξεπηδούν από τη φαντασία του, τα γλαφυρά όνειρα και τους εφιάλτες του.

Εδώ και κάμποσα χρόνια, αρκετός κόσμος περίμενε την από καιρό εξαντλημένη «Αείπολη». Μετράει ήδη είκοσι δύο χρόνια από την πρώτη της έκδοση (εκείνη όπου το εξώφυλλο έφερε ένα σχίσμα που κεραυνοβολεί μια λίμνη, επιθυμώντας να αποτυπώσει τον διαχωρισμό των δύο κόσμων) και να που φέτος η Bell, παράλληλα με το εξαιρετικό «Ιμάτζικα» που εκδόθηκε λίγο καιρό πριν από τις εκδόσεις, αφουγκράζεται και ικανοποιεί τους αναγνώστες προχωρώντας και στην επανέκδοση της «Αείπολης». Σε αυτή την τρίτη έκδοση ανανεώθηκε αλλά διατηρήθηκε ο εμβληματικός κοχλίας που κοσμούσε το εξώφυλλο της δεύτερης (και είναι σε άμεση συνάρτηση με την ιστορία), και έτσι μας έρχεται η «Αείπολη», επιχειρώντας να συστηθεί σε μια νέα στρατιά αναγνωστών φέρνοντας στα χέρια τους τη σκοτεινή και φαντασιακή συγγραφική φύση του Κλάιβ Μπάρκερ. Μετά το «Μεγάλο Μυστικό Θέαμα» (το πρώτο έπος του Μπάρκερ για την Τέχνη –το υπέρτατο στοιχείο αναζήτησης που συστήνει την ύπαρξη και την ουσία κάθε κόσμου κατά την ιστορία) έρχεται η «Αείπολη» για να μας παρασύρει σε ένα αέναο ταξίδι ανάμεσα σε πολλαπλούς ονειρικούς κόσμους.

«Δάκρυα –ή, πιο σωστά, μνήμες δακρύων– κύλησαν από την ανάμνηση των ματιών του κι έκανε σιωπηρά έναν όρκο: ακόμη κι αν έπρεπε να  ξεπουληθεί στο Διάβολο για ν’ αποκτήσει τα μέσα, θα εκδικούνταν κάποτε το κτήνος που του είχε στερήσει τη ζωή. Και η εκδίκησή του θα ήταν αργή. Θα έκανε το κάθαρμα να υποφέρει τόσο πολύ, που ούτε ο θρήνος από ένα εκατομμύριο τριανταφυλλιές δε θα έφτανε να σκεπάσει τα ουρλιαχτά του».

Clive Barker

Μην τρομάζετε από τις επτακόσιες σελίδες της! Το βιβλίο αποτελεί ένα άρτια δομημένο έπος και όσο θα το διαβάζετε θα εξελίσσεται γοργά από ένα ακίνδυνο ρυάκι που θα σας παρασύρει σε έναν ορμητικό ποταμό δράσης χωρίς να σας επιτρέπει να κλείσετε εύκολα το βιβλίο. Πλήθος πρωταγωνιστών παρελαύνουν και συστήνουν μια επική περιπέτεια μέσα από χωροχρόνους, παράλληλες διαστάσεις, πνευματικές υποστάσεις σε εναλλαγές σωμάτων, επικοινωνία με χαμένες ψυχές, φωνές και εκδικήσεις νεκρών που συνεχίζουν να υπάρχουν ακόμη και μετά τον θάνατό τους. Μέσα στην «Αείπολη» θα συναντήσετε ήρωες που βρίθουν από πάθη και αρχέγονα ένστικτα, μαύρο χιούμορ, αισιοδοξία, ματαίωση και παρά τα όποια «ψυχικά ταξίδια» τους, δεν παύουν να είναι καθημερινοί άνθρωποι, πέτσινοι, με νεύρα, δύναμη, φόβους, άγχη και ελπίδες. Ένα βιβλίο, ομολογουμένως για ένα πιο dark κοινό, αν όμως δεν έχετε διαβάσει καθόλου Μπάρκερ, με την «Αείπολη» μπορείτε να κάνετε μια εξαιρετική αρχή καθώς ο λόγος της είναι πολύ ποιητικός, αβίαστα μεθυστικός και σε αρκετά σημεία υιοθετεί ένα παραμυθένιο μοτίβο, λες και κάποιος σου διηγείται μια ιστορία που περιπλέκει πολιτισμούς, πραγματικές ζωές και χαμένους θρύλους λαών.

Εν κατακλείδι, αυτό που συμβαίνει με τον Μπάρκερ είναι το εξής: ή θα τον λατρέψεις και θα καταθέσεις τα σέβη σου για την αχαλίνωτη φαντασία του, τα σκοτεινά ένστικτα που περιγράφει και ταράζουν ευαίσθητες και μύχιες χορδές σου ή κάτι δεν θα σου κάθεται καλά καθώς θα τον βρεις πορνογραφικό, ακραίο, ίσως ακόμη και too much για τα δικά σου δεδομένα. Γεγονός είναι πως διαβάζοντάς τον, εντυπωσιάζεσαι από την κινηματογραφική ροή, τη συνεχόμενη γέννα ιδεών και εικόνων, αναζητάς την επόμενη σελίδα και την ανάγνωσή σου συνοδεύει ένα χαμόγελο στις επιμέρους στομφώδεις ατάκες των ηρώων. Ουσιαστικά, η γραφή του συγγραφέα είναι διαποτισμένη με γνήσιο σουρεαλισμό (τόσο νωπό και χειροπιαστό όπως τον αποτυπώνουν και οι πίνακες του σκιαγραφώντας πολλά πλάσματα και σκηνές από βιβλία και ταινίες του), ενώ η πλοκή αναπτύσσεται μέσα στα πλαίσια της σύγχρονης πραγματικότητας ενός αστικού τοπίου. Ναι, μπορεί κατά στιγμές να ξεπετάγονται δαιμονικά πλάσματα που θυμίζουν σπλάτερ ταινίες, όμως εκείνο που υποβόσκει στα στοιχεία του τρόμου που διαχέουν αυτά τα πλάσματα, είναι πως κάνουν χρήση του μυαλού σου, των ονείρων, των ενστίκτων και των αναμνήσεών σου. Ο Μπάρκερ δεν γράφει μονάχα για αίμα και θάνατο αλλά στοιχίζει τη φαντασία του και μιλάει για την εξάλειψη του σκότους, ειδικότερα εκείνου του σκότους που κουβαλάει ο καθένας μέσα του, ενώ χειρίζεται με την ίδια άνεση το ονειρικό και το υπερφυσικό, όσο και τον ρόλο της σεξουαλικότητας μέσα στη ζωή και την ψυχή του καθενός. Υπήρξε ριζοσπαστικός από νωρίς αποτυπώνοντας μέσα στα έργα του κοντά τριάντα χρόνια πίσω έννοιες όπως το BDSM (έστω και κεκαλυμμένα ως μεταφυσικό ερωτισμό, αλλά σίγουρα το έκανε πριν μάθει ο πολύς κόσμος τη σημερινή politically correct σημασία του όρου), ενώ συχνά γίνεται δηκτικός και σαρκαστικός με τους κριτικούς περί Τέχνης, φορώντας τα λόγια και τις σκέψεις του σε ήρωές του. Εντέλει, σε μια προσωπική του μάχη με τη δημιουργία, διασπάει τα όρια πραγματικότητας και φαντασίας, συνδέει ωστόσο αυτές τις δύο όχθες με βάση την αναστάτωση που προκαλεί ένα έργο του και το κάνει βουτώντας στα σκοτεινά, στα βαθιά νερά του υποσυνειδήτου.

Μετά τριανταπέντε χρόνια πορείας, έχει κάνει τόσα πολλά και διαφορετικά πράγματα, όλα ωστόσο υπό το πρίσμα της Τέχνης και μιας δικής του προοπτικής για το σύνολο του κόσμου. Εξακολουθεί να κινείται στις σκιές και όχι στα φώτα, όντας προσγειωμένος, ταπεινός, δημιουργικός και πνευματώδης, δηλώνοντας πως όλες οι καλές ιστορίες τρόμου έχουν ήδη ειπωθεί και ότι κάθε νέα αποτελεί επαναδιήγηση μιας παλιάς (και το κάνει τη στιγμή που ο Στίβεν Κινγκ γενναιόδωρα έχει καταθέσει πως είδε το μέλλον των έργων τρόμου και έχει το όνομα του Κλάιβ Μπάρκερ!). Σβήστε λοιπόν τα φώτα σας, ρίξτε μονάχα μια δέσμη στις σελίδες της «Αείπολης» και ξεκινήστε να τη διαβάζετε βουτώντας στον μεθυστικό, cult κόσμο της για να δείτε πού θα σας βγάλει το ρυάκι.

Το βιβλίο κυλάει αβίαστα υπό τους ήχους του «Dummy» των Portishead. Κλείνοντας, μονάχα μια ερώτηση απευθυνόμενη στις εκδόσεις Bell: Μήπως ήρθε η ώρα να καλέσουμε τον συγγραφέα στη χώρα μας για μια γνωριμία και για να μας μιλήσει ο ίδιος για τη φύση του έργου και του κόσμου του; Αν ναι, δηλώνω παρών από τους πρώτους!

* Το τελευταίο μυθιστόρημα “Αντίο δεν είπα, ακόμη ζω”  του Γιώργου Τζιτζικάκη κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ωκεανίδα