Fractal
Home / ΙΣΤΟΡΙΑ / ΑΦΙΕΡΩΜΑ: 70 χρόνια από την απελευθέρωση της Αθήνας
10/10/2014, 5:08 μμ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: 70 χρόνια από την απελευθέρωση της Αθήνας

Γράφει ο Τάκης Κατσιμάρδος //

 

Οι Γερμανοί ναζί «διασώζουν» την Αθήνα που κινδύνευε από τους ίδιους!

 

Γερμανός στρατιώτης φεύγει από την Ακρόπολη παίρνοντας μαζί του τον αγκυλωτό σταυρό.

Γερμανός στρατιώτης φεύγει από την Ακρόπολη παίρνοντας μαζί του τον αγκυλωτό σταυρό.

 

Οι φήμες και η πραγματικότητα για την καταστροφή των βασικών υποδομών της Αττικής κατά την αποχώρηση των κατακτητών από την πρωτεύουσα.

Το σύμβολο του κακού κατεβαίνει από τη Ακρόπολη στις 12 Οκτωβρίου 1944

Το σύμβολο του κακού κατεβαίνει από τη Ακρόπολη στις 12 Οκτωβρίου 1944

Εβδομήντα χρόνια συμπληρώνονται από τότε που η Αθήνα ελευθερώθηκε από το τους Γερμανούς ναζί. Ύστερα από 1264 μέρες κατοχής για την Αθήνα, το πρωί της Πέμπτης 12 Οκτωβρίου 1944, ο τελευταίος στρατιωτικός διοικητής των ναζί στην Ελλάδα στρατηγός Χ. Φέλμυ, δίνει μια κατεξοχήν «θεατρική παράσταση» . Αποδίδει τιμές στον Άγνωστο Στρατιώτη! Η περιγραφή των σκηνών από την οπτική των κατακτητών είναι εύγλωττη: «Μια γερμανική τιμητική συνοδεία από την Κηφισιά (εκεί συγκεντρώνονταν οι αποχωρούντες ναζί) ήρθε και έλαβε θέση μπροστά στα ανάκτορα. Παρουσία του δημάρχου της Αθήνας (κατοχικός δήμαρχος ήταν ο Αγγ. Γεωργάτος) έγινε η συμβολική παράδοση των κλειδιών της πόλης, Κατατέθηκε στεφάνι στο μνημείο του άγνωστου στρατιώτη, για να δηλωθεί πως οι Γερμανοί δεν είχαν πατήσει τη χώρα ως εχθροί της Ελλάδας…» (Ρ. Χάμπε: «Η διάσωση της Αθήνας τον Οκτώβριο του 1944»).

 

«Ανοχύρωτη πόλη»

Το τυπικό χρονολογικό ιστορικό της αποχώρησης έχει ξεκινήσει την προηγούμενη νύχτα: «Ο γερμανός στρατηγός Φέλμυ κάλεσε το Δήμαρχο της Αθήνας Γεωργάτο στο Ψυχικό (έδρα του διοικητή των ναζί) τη νύχτα της Τετάρτη (11 Οκτωβρίου) , του γνωστοποίησε ότι οι γερμανοί θα φύγουν και εξέδωσε το παρακάτω έγγραφο: “Ο Γερμανικός στρατός κήρυξε την πόλη των Αθηνών ανοχύρωτη. Εννοείται ότι τα γερμανικά στρατεύματα θα αποχωρήσουν από την πόλη. Το μέτρο αυτό γίνεται με την προσδοκία ότι θα ισχύσει και για τον εχθρό ”.

Όλη η Αθήνα στους δρόμους πανηγυρίζει

Όλη η Αθήνα στους δρόμους πανηγυρίζει.

Η είδηση διαδόθηκε στην πόλη από τις πρωινές ώρες και οι καμπάνες άρχισαν να χτυπούν χαρμόσυνα. Στις 9 και 45 κατέβηκε η γερμανική σημαία από την Ακρόπολη…» (Ριζοσπάστης 13 Οκτωβρίου).

Από το ίδιο ρεπορτάζ για την «Αθήνα που γιορτάζει» πληροφορούμαστε ότι «στον Άγνωστο Στρατιώτη ο λαός με λύσσα ποδοπάτησε τα στεφάνια που είχαν το θράσος να καταθέσουν πριν φύγουν οι Ούννοι. Στη θέση τους τοποθετήθηκαν σωροί από στεφάνια με ταινίες του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Αμέσως ύστερα, ενώ οι εκδηλώσεις του λαού της Αθήνας έπαιρναν αφάνταστη έκταση η Τριμελής Κυβερνητική Επιτροπή από τους υπουργούς Ζεύγο , Τσάτσο, Μανουηλίδη εγκαταστάθηκε στα παληά ανάκτορα και άρχισε να εκδίδη διαταγές. Οι υπουργοί αποθεώθηκαν από το λαό.»

Για το ίδιο γεγονός υπάρχει άλλη μια δημοσιογραφική περιγραφή, λίγο διαφορετική: «Η πρωτεύουσα εκηρύχθη χθες ανοχύρωτος πόλις και οι Γερμανοί δηλώνουν ότι την εγκαταλείπουν πλέον. Δεν τους ευχόμεθα καλόν κατευόδιον… Ο επί κεφαλής αξιωματικός προχωρήσας κατέθεσεν επί του τάφου στέφανον με ταινίες κόκκινες, οι οποίες δεν έφεραν τα σήματα του αγκυλωτού σταυρού. Οι συγκεντρωμένες στην πλατεία χιλιάδες λαού, που ευρίσκοντο την ώραν εκείνην γονατισμένες, μόλις αντελήφθησαν τους Γερμανούς, έφυγαν με περιφρόνησιν χωρίς όμως να προβούν εις ουδεμίαν εκδήλωσιν…(Δημοκρατική Σημαία, επίσημο όργανο του ΕΔΕΣ)

Υπάρχουν εκατοντάδες , αν όχι χιλιάδες μαρτυρίες για κείνες τις ώρες μ΄ ένα κοινό παρανομαστή. Η αποχώρηση των Γερμανών συνειδητοποιείται απ΄ όλους το μεσημέρι. Πριν καλά-καλά αποχωρήσουν και οι τελευταίοι κατακτητές από το κέντρο της πόλης ξεκινά το μαζικό παραλήρημα ενθουσιασμού. Κατά τις ΕΑΜογενείς περιγραφές τουλάχιστον 300000 πολίτες οργανωμένοι στο ΕΑΜ πήραν μέρος στην παρέλαση της νίκης.

 

Ερείπια επί ερειπίων

Η αποχώρηση των κατακτητών θα ολοκληρωθεί την επόμενη μέρα 13 Οκτωβρίου. Ακόμη κι εκείνες τις τελευταίως οι ναζί σκορπίζουν την καταστροφή. Η εφημερίδα Ελευθερία γράφει οργισμένα την επόμενη μέρα:

«Καθ’ όλην τη νύκτα της Πέμπτης προς Παρασκευήν εμαίνοντο τα κακούργα ένστικτα των ούνων. Από του πολυπαθούς Πειραιώς μέχρι του Περάματος τίποτε δεν έμεινεν όρθιο. Τίποτε. Η καταστροφή είναι απερίγραπτος και είναι η μεγαλυτέρα απ’ όσας επέφεραν οι Βάρβαροι εις τον τόπον αυτόν… Συντρίμματα μόχθου εκατό ετών ηπλώθησαν εις του Βασιλειάδου, εις τα “σιλό”, εις τα κρηπιδώματα, εις τας αποθήκας “Σελλ” και της “Σοκοπελ” – παντού. Πόσον μεγάλη είναι η καταστροφή και πόσον δίκαια η λύσσα μας και πόσον κολοσσιαίον το αίτημά μας διά μία ολοκληρωτικήν εκδίκησιν μόνον αν αναλογισθή κανείς ότι ο Πειραιεύς ως λιμήν δεν υφίσταται, ότι η οικονομίαν της Χώρας, ο επισιτισμός μας, η ευημερία της Αύριον υπέστησαν τεράστιον πλήγμα υπολογιζόμενα εις εκατομμύρια χρυσών λιρών -αυτά τα οποία γενεαί και γενεαί Ελλήνων εμαζεύαμε δεκάραν δεκάραν- θα ημπορέσει να εννοήσει» (http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=64&dc=14&db=10&da=1944) Για την ιστορία στο Κερατσίνι την τελευταία στιγμή διασώθηκε, χάρη στη Μάχη της Ηλεκτρικής» που έδωσε ο ΕΛΑΣ το εργοστάσιο παραγωγής ρεύματος.

Κινδύνευσαν, όμως, και όλες σχεδόν οι βασικές υποδομές της Αττικής. Τις μέρες, που προηγήθηκαν φαίνεται ότι ήταν υπαρκτός ο κίνδυνος να καταστραφεί ό, τι είχε απομείνει.

 

Βασανιστικό ερώτημα

Ενώ οι Γερμανοί κατακτητές σχεδιάζουν να εγκαταλείψουν την Αθήνα και η Ελλάδα είναι έτοιμη να πανηγυρίσει την απελευθέρωσή της μια τρομακτική φήμη πλανιέται πάνω από την ελληνική πρωτεύουσα.

Θ΄ ανατινάξουν οι ναζί την Αθήνα; Το βασανιστικό ερώτημα είναι υπαρκτό από τις αρχές Σεπτεμβρίου 1944, όταν αρχίζουν να υλοποιούνται τα σχέδια των ναζί για απαγκίστρωση από το ελλαδικό έδαφος. Τον Οκτώβριο οι φήμες εντείνονται .

Δεν έμεινε κανένας στο σπίτι του τη μεγάλη μέρα.

Δεν έμεινε κανένας στο σπίτι του τη μεγάλη μέρα.

Για πολλούς και διάφορους λόγους αυτοί οι κίνδυνοι , σ΄ αντίθεση με τις παρόμοιες περιπτώσεις της Ρώμης ή του Παρισιού, που πήραν μυθοπλαστικές διαστάσεις, δεν έχουν απασχολήσει αρκετά. Στο φόντο της τρομερής πραγματικότητας του Δεκεμβρίου και όσων ακολούθησαν έμοιαζαν με «λεπτομέρειες» εκείνες τις μέρες, αλλά και τα αμέσως επόμενα χρόνια. Τα ίδια γεγονότα δεν διευκρινίστηκαν επαρκώς ούτε κατά τα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια, όταν άρχισαν να καταγράφονται πιθανές και απίθανες διηγήσεις πρωταγωνιστών, με ή χωρίς εισαγωγικά. Ακόμη και σήμερα, μετά τη δημοσίευση των περισσότερων αρχείων για τη γερμανική κατοχή και την Εθνική Αντίσταση (γερμανικά, βρετανικά και εν μέρει ελληνικά) παραμένουν αδιευκρίνιστες βασικές πτυχές.

Επίσημα γραπτά κρατικά ντοκουμέντα δεν έχουν βρεθεί και η έρευνα περιορίζεται στην καταγραφή «σεναρίων», που βασίζονται σε προσωπικές μαρτυρίες. Ο ιστορικός πυρήνας όλων, όμως, είναι πως για αρκετές βδομάδες, ως και τις ώρες της αποχώρησης των τελευταίων Γερμανών (12-13 Οκτωβρίου) από την Αττική, η Αθήνα απειλήθηκε να μετατραπεί σε ερειπιώνα. Το αδιαμφισβήτητα γεγονότα είναι ότι:

-υπήρχε σχετική διαταγή του Χίτλερ. Σύμφωνα με αυτή με την αποχώρηση θα καταστρέφονταν «όλες οι ζωτικές εγκαταστάσεις»
-εκπονήθηκαν από τις δυνάμεις κατοχής στην Αθήνα συγκεκριμένα σχέδια για ανατινάξεις
-υπονομεύτηκαν μ΄ εκρηκτικά βασικές υποδομές για την ελληνική πρωτεύουσα
-επιτεύχθηκε μια «άτυπη συμφωνία» μεταξύ της ηγεσίας των κατακτητών, Άγγλων, ελληνικής κυβέρνησης του Καίρου και «εγκρίτων προσωπικοτήτων» στην Αθήνα , ώστε ουσιαστικά να κηρυχθεί η Αθήνα «ανοχύρωτη πόλη»…

 

>>> Διαβάστε τη συνέχεια στο Β΄ μέρος του αφιερώματος >>>

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top