Fractal

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: 70 χρόνια από της απελευθέρωση της Αθήνας (Β΄ μέρος)

Γράφει ο Τάκης Κατσιμάρδος //

 

«Ανοχύρωτη πόλη» η Αθήνα, αλλά …υπό προϋποθέσεις

 

Μια σπάνια φωτογραφία από βρετανικό αεροπλάνο λίγο πριν η πλατεία Συντάγματος  κατακλυσθεί από τα πλήθη στις 12 Οκτωβρίου.

Μια σπάνια φωτογραφία από βρετανικό αεροπλάνο λίγο πριν η πλατεία Συντάγματος κατακλυσθεί από τα πλήθη στις 12 Οκτωβρίου.

 

Αλήθειες και ύστερες κατασκευές για τη διάσωση των βασικών υποδομών της Αττικής που είχαν υπονομεύσει με εκρηκτικά οι Γερμανοί κατακτητές

 

Καθώς τα γερμανικά στρατεύματα αρχίζουν να συμπτύσσονται από το νότο προς βορρά της Ελλάδας , οργιάζουν στην Αθήνα οι φήμες για επικείμενες τρομακτικές καταστροφές. Οι Γερμανοί θ΄ ανατινάζουν τις εγκαταστάσεις Κοινής Ωφέλειας. Ακόμη και το φράγμα στη λίμνη του Μαραθώνα!

Ο κίνδυνος χρησιμοποιείται από τη διοίκηση των ναζί στη χώρα σαν διαπραγματευτικό χαρτί, ώστε ν΄ αποχωρήσουν από την πρωτεύουσα οι δυνάμεις τους συντεταγμένες και χωρίς απώλειες . Στο στόχο αυτό υποτάσσονται όλα εκείνη την περίοδο.

Ο Χ. Φέλμυ (1888- 1965)

Ο Χ. Φέλμυ (1888- 1965)

Στις 20 Σεπτεμβρίου 1944 ο στρατηγός Χ. Φέλμυ, διοικητής των κατοχικών στρατευμάτων, είναι με τον τρόπο του δημοσίως αποκαλυπτικός. Διαψεύδει, με ανακοινώσεις του στη μοναδική ημερήσια αθηναϊκή εφημερίδα («Ηνωμένος Τύπος»), αλλά και με προκηρύξεις , τα φημολογούμενα περί «ανατινάξεων και καταστροφών».

Αξίζει να παρατεθεί ολόκληρο το δυσεύρετο ντοκουμέντο:

 

«… Ο Γερμανικός Στρατός ούτε σχεδιάζει, ούτε προπαρασκευάζει ανατινάξεις ή καταστροφάς εις την περιοχήν της πρωτευούσης, δια των οποίων θα εξετίθετο εις κίνδυνον η ιδιοκτησία ή η ζωή των κατοίκων. Παρά ταύτα όμως εξακολουθούν να διαδίδονται παρόμοιαι φήμαι και σκόπιμαι ψευδείς ειδήσεις με την πρόθεσιν να εξερεθίζεται ο πληθυσμός εναντίον της Δυνάμεως Κατοχής και να παρασύρεται εις απερισκέπτους ενεργείας. Ούτω διατυπούται ο ανόητος ισχυρισμός ότι η λίμνη του Μαραθώνος πρόκειται να ανατιναχθή υπό των Γερμανών. Διαβεβαιώ ακόμη μίαν φοράν ότι άπασαι αι τοιαύτης φύσεως διαδόσεις είναι αναληθείς και ότι εμφορούνται από κακής πίστεως. Τα γερμανικά στρατεύματα δεν αποσκοπούν να εγκαταλείψουν ούτε τώρα βεβαίως την σύμφωνον προς το Διενές Δίκαιον και φιλικήν έναντι του ελληινικού λαού ανέκαθεν επιδειχθείσαν στάσιν των και να ρίψουν την χώραν εις την φρίκην και τας καταστροφάς του πολέμου. Απαραίτητος προ¨ϋπόθεσις προς τούτο, είναι φυσικά ότι ο πληθυσμός δεν θα λάβη εχθρικήν στάσιν. Ουδείς Αθηναίος, όστις επιδεικνύει ήσυχον και σώφρονα διαγωγήν, πρέπει να φοβήται δια την πόλιν του ή να γίνεται περίφροντις δια την ζωήν και την περιουσίαν του».

 

Ο Χ. Φέλμυ στη δίκη της Νυρεμβέργης

Ο Χ. Φέλμυ στη δίκη της Νυρεμβέργης

Αφήνοντας κατά μέρος ασχολίαστη την επίκληση περί διεθνούς δικαίου (ο Φέλμυ, ανάμεσα στ΄ άλλα εγκλήματα πολέμου, ήταν και ο τυπικά υπεύθυνος για το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων) η ουσία είναι ότι «καθησυχάζει» , αλλά με μια προυπόθεση : «ο πληθυσμός δεν θα λάβει εχθρικήν έναντι του Γερμανικού Στρατού στάσιν» . Έτσι , στην ουσία απευθύνει δημόσια τον εκβιασμό : Δεν τινάζουμε στον αέρα την Αθήνα, αν δεν δεχθούμε επιθέσεις …

Στο παρασκήνιο ο ίδιος, μέσω του ελληνομαθούς Γερμανού αξιωματούχου Ρ. Χάμπε, ο οποίος έχει αναλάβει «ειδική αποστολή» για το θέμα αυτό, διατυπώνει την ίδια περίπου πρόταση προς τον αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό, τον αρχηγό των Φιλελευθέρων Θ. Σοφούλη κ.α. Πραγματοποιούνται και σχετικές επαφές.

Απευθύνεται, μέσω των ίδιων και άλλων «μεσαζόντων» τόσο στους Άγγλους, όσο και στην ελληνική κυβέρνηση του Καίρου. Παραλλήλως, προτίθεται να βρει «δίαυλο» και προς την ηγεσία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Αν και το τελευταίο είναι μάταιο , δεν συμβαίνει το ίδιο με τις άλλες περιπτώσεις.

Οι επαφές εκείνες έχουν αποκαλυφθεί με λεπτομέρειες από τον ίδιο τον αρχαιολόγο και «φιλέλληνα» Χάμπε μεταπολεμικά .

Το εξώφυλλο της ελληνικής έκδοσης

Το εξώφυλλο της ελληνικής έκδοσης

Το 1955 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Η διάσωση της Αθήνας τον Οκτώβριο του 1944», με τη γερμανική οπτική των γεγονότων. Είχε δημοσιευθεί τότε ελληνική μετάφραση σε συνέχειες στην εφημερίδα «Αθηναϊκή» (16 Μαίου – 1 Ιουνίου 1955), προκαλώντας αντιδράσεις . Κυκλοφόρησε πολύ αργότερα σε ξεχωριστή έκδοση (1994) από τις εκδόσεις «Πορεία» (ολόκληρο το βιβλίο σε μορφή pdf με ελληνικό πρόλογο και μερικές από τις αντιδράσεις που προκάλεσε υπάρχει στη διεύθυνση http://greg61.gr/History/Roland_Hampe-Athens_1944.pdf)

 

Οι αποκαλύψεις του Ρ. Χάμπε

Ο Ρ. Χάμπε δεν είναι τυχαίο πρόσωπο και τα όσα υποστηρίζει έχουν συνέπεια και συνοχή. Προπολεμικά ήταν μέλος της γερμανικής αρχαιολογικής σχολής στην Ελλάδα. Μετά τον πόλεμο θα κάνει σημαντική ακαδημαϊκή καριέρα στη Χαϊδελβέργη και ως καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας είναι συγγραφέας αρκετών βιβλίων.

Εκτός από τα γενικά γνωστά κίνητρα της «απενεχοποίησης» έχει και προσωπικά. Επιθυμεί ν΄ αναδείξει το θετικό ρόλο του στη «σωτηρία» της αθηναϊκής κληρονομιάς.

Από το βιβλίο του προκύπτει σαφώς ότι παίχτηκε ένα πολύπλοκο παιχνίδι, με πολλούς παίχτες και διαφορετικούς στόχους:

1) Ο Φέλμυ, σαν καλός στρατηγός, όταν η Αθήνα είναι πια πεδίο στρατιωτικών επιχειρήσεων κι όχι κράτος υπό κατοχή, επιδιώκει πριν απ΄ όλα ν΄ αποχωρήσουν τα στρατεύματά του άνευ απωλειών. Χωρίς, φυσικά, να «συνθηκολογήσει άνευ όρων», όπως είναι η γενική συμμαχική κατεύθυνση στις περιπτώσεις αυτές. Εκτός από την ανατίναξη της Αθήνας, το δεύτερο «ατού», που προβάλλει στους άμεσους ή έμμεσους συνομιλητές του, είναι η πρόκληση χάους σε περίπτωση συγκρούσεων. Αυτό θα το εκμεταλλευτούν οι δυνάμεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ για να «καταλάβουν την εξουσία»…
2) Οι Άγγλοι, που κοιτάζουν την επόμενη μέρα , έχουν κύριο στόχο όχι το χτύπημα και την εξόντωση των ναζί, αλλά την ομαλή ανάληψη της εξουσίας από την κυβέρνηση του Καίρου. Δηλ. από τους ίδιους, αφού αυτή την ελέγχουν , παρά τη συμμετοχή υπουργών της Αριστεράς. Το κύριο γι΄ αυτούς είναι μια «αλλαγή φρουράς», κατά τη γερμανική ορολογία των ημερών, κι όχι η απελευθέρωση της Αθήνας νωρίτερα ή αργότερα και η εξουδετέρωση όσο γίνεται μεγαλύτερων γερμανικών δυνάμεων, όπως επιτάσσουν τα συμμαχικά καθήκοντα, καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται.
3) Ηγέτες των παλιών αστικών δυνάμεων και προσωπικότητες της εποχής στην κατεχόμενη Αθήνα (Δαμασκηνός, Σοφούλης, Καφαντάρης, Πάγκαλος κ.α), διπλοί πράκτορες ή δοσίλογοι (Εβερτ, Ράλλης, Τσιρονίκος κ.α) έχουν τους δικούς τους προσωπικούς λόγους για να «διαπραγματεύονται». Κοινός παρανομαστής είναι κάποια «εθνική αναβάπτιση» στην …κολυμβήθρα της σωτηρίας της Αθήνας για μετακατοχική χρήση.

 

Σπηλιωτόπουλος, Ζεύγος, Τσάτσος στην ελέυθερη Αθήνα

Σπηλιωτόπουλος, Ζεύγος, Τσάτσος στην ελέυθερη Αθήνα

Το αφήγημα του Χρ. Ζαλοκώστα

Μια αναλυτική περιγραφή για την υπονόμευση της Αθήνας έχει δώσει ο Χρ. Ζαλοκώστας. Ηταν τότε πολιτικός σύνδεσμος του συμμαχικού στρατιωτικού διοικητή Αθήνας Σπηλιωτόπουλου (είχε οριστεί μετά τη συμφωνία της Καζέρτας το Σεπτέμβριος 1944 και την υπαγωγή όλων των ελληνικών αντιστασιακών δυνάμεων υπό τον Σκόμπυ, παρά το βεβαρημένο δοσίλογο παρελθόν και τις αντιρρήσεις του ΕΑΜ) και ήταν ένας από τους διαπραγματευτές με τους ναζί.

Σύμφωνα με τα όσα ο ίδιος γράφει ο υποστράτηγος Σισμάνα (διοικητής των Ες-Ες μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου) «απεφάσισε να εκτελέση κατά γράμμα την διαταγή του Χίτλερ να αμυνθή μέχρις εσχάτων μέσα στην πρωτεύουσα και άρχισε οχυρώσεις μεγάλης εκτάσεως, ετοποθέτησε 80 τόννους δυναμίτη στο φράγμα του Μαραθώνα και πυροβολικό μέσα σε 5 τούνελ του Λυκαβηττού…»

Το δίχτυ των υπονομεύσεων περιλάμβανε «την Τηλεφωνική Εταιρεία, τους στρατώνες, την Ηλεκτρική Εταιρεία, τις Αποβάθρες του Πειραιώς, τους σταθμούς, τα γεφύρια, τα Τελωνεία, το εργοτάξιο των ΣΕΚ…»

Άλλες πηγές μιλούν και για άλλα σημαντικά κτίρια, τις στρατιωτικές αποθήκες στο Ρουφ, το κτίριο του Ραδιοφωνικού σταθμού, κεντρικά ξενοδοχεία κλπ

Κατά την εκτίμηση του Ζαλοκώστα «εάν αυτό το πρόγραμμα το πραγματοποιούσαν τα Ες-Ες αι Αθήναι δεν θα μπορούσαν να κατοικηθούν…»

Σύμφωνα με την (απλοϊκά υστερόβουλη ) εκδοχή του, ύστερα από προτάσεις του ίδιου και του Σπηλιωτόπουλου, μέσω του κατοχικής κυβέρνησης, «ο Φέλμυ έλαβε διαταγή από το Βελιγράδι , όπου έδρευε ο Φον Βάιξ, αρχιστράτηγος ΝΑ Ευρώπης, κατόπιν συνεννοήσεως με το στρατηγείο του Φύρερ, εφόσον δεν θα παρενοχλούσαν οι Αθηναίοι την αναχώρησί του να μην προέβαινε σε καταστροφές». Στο πλαίσιο αυτής της εκδοχής δάφνες διεκδίκησε ο τελευταίος «αντιπρόεδρος» της κυβέρνηση των δοσίλογων Ε. Τσιρονίκος. Ακόμη και ο κουίσλιγκ πρωθυπουργός Ράλλης (κατασκεύασαν μάλιστα και σχετική αλληλογραφία!)…

 

«Μεσάζοντες» και υποψήφιοι σωτήρες

Αλλά και ο Δαμασκηνός διεκδίκησε , επίσης, κομμάτι της «δόξας». Αυτός ήταν, που υποσχέθηκε στο Φέλμυ να επέμβει «ώστε τα υποχωρούντα στρατεύματα να μη κτυπηθούν» και έτσι ο τελευταίος υποσχέθηκε «ότι δεν θα προβεί εις καμμίαν καταστροφήν ειμή προκαλούμενος από επίθεσιν»…

Ακόμη απλοϊκότερη είναι η κατορθωματολογία του αρχηγού της κατοχικής αστυνομίας Γ. Ντάκου. Οχι οι άλλοι, αλλά αυτός έσωσε την Αθήνα κάνοντας προφορική συμφωνία με τον Φέλμυ, ώστε να μην τον χτυπήσουν οι Αθηναίοι κι αυτός ν΄ αφήσει ήσυχη την Αθήνα! Αλλά και ο Ν. Ζέρβας διεκδίκησε για λογαριασμό του τη σωτηρία της Αθήνας. Ο ΕΔΕΣ αποκάλυψε τα σχέδια ανατίναξης της Αθήνας και χάρη στις πληροφορίες και τις ενέργειές του (επαφή με Γερμανούς) αποσοβήθηκε ο κίνδυνος…

(Το λογοτέχνημα «Χρονικό της Σκλαβιάς» του Χρ. Ζαλοκώστα, με όσα σχετικά παραθέτει για τη διάσωση της Αθήνας, είναι προσβάσιμο διαδικτυακά https://www.scribd.com/doc/35975273/)

 

O Ρ. Χαμπε σε μεταπολεμική φωτογραφία

O Ρ. Χάμπε σε μεταπολεμική φωτογραφία

Ένα βασικό συμπέρασμα

Η ερμηνεία του Χάμπε είναι πως η σωτηρία οφείλεται «από γερμανικής πλευράς προ πάντων στο υψηλό αίσθημα ευθύνης του στρατηγού Φέλμυ. Από ελληνικής στην οξυδερκή κρίση του Θ. Σοφούλη, καθώς και –μέχρις ενός σημείου στις ταχείες όσο και αποφασιστικές ενέργειες του αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού». Υποτίθεται ότι αυτοί απέσπασαν την υπόσχεση (από Άγγλους και ελληνικές αντιστασιακές δυνάμεις) ότι δεν θα ενοχληθούν οι Γερμανοί. Αν και δεν υπήρξε ανοιχτή συμφωνία…

Από τις διαπραγματεύσεις, που πραγματοποίησε ο Χάμπε, κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι Βρετανοί «στην πρόταση να κηρυχθεί η Αθήνα ανοχύρωτη πόλη» πρόβαλλαν «ανταπαιτήσεις απολύτως μη ρεαλιστικές». Έτσι, μια και «δεν υπήρχε απάντηση από βρετανικής πλευράς… ο στρατηγός Φέλμυ αποφάσισε να κηρύξει την πόλη της Αθήνας (εξαιρώντας τον Πειραιά) μονομερώς, με δική του ευθύνη, ανοχύρωτη πόλη. Το Γενικό Επιτελείο Στρατού, χορήγησε τη σχετική έγκριση… Στις 10 Οκτωβρίου έδωσε το χαρτί αυτό στον κ. Σοφούλη…» Την ίδια στιγμή του γνωστοποιούσε την απόφαση των Γερμανών για αποχώρηση από την Αθήνα στις 12 Οκτωβρίου.

Τα κεντρικά γεγονότα φαίνεται να διαδραματίζονται όπως περίπου περιλαμβάνονται στη διήγηση Χάμπε. Με συμπέρασμα, όμως ότι οι «καλοί» Γερμανοί έσωσαν την Αθήνα για να διασωθούν χωρίς απώλειες τα ναζιστικά στρατεύματα…

Στην πραγματικότητα φαίνεται να επήλθε μια κάποια «σιωπηρά συμφωνία» μεταξύ των δυνάμεων κατοχής και των Άγγλων. Αυτή την έννοια ,άλλωστε, είχε και η επίσημη «απόρριψη» της συμφωνίας από τη μεριά των Βρετανών , η κατ΄ επίφαση εμμονή τους στην «άνευ όρων παράδοση», με την παράλληλη διαβεβαίωση του Βρετανού αρχιστράτηγου Ουίλσον ότι οι δυνάμεις του θα εισέλθουν στην πόλη, μόλις εκκενωθεί από τους Γερμανούς! Συμφωνία μεν δεν προκύπτει , αλλά απαγορευτική διαταγή για αντιναζιστικές επιχειρήσεις στην Αθήνα (κυρίως από την πλευρά του ΕΛΑΣ) , βασικό προαπαιτούμενο των ναζί, υπήρξε.

 

Συμφωνία Λονδίνου-Βερολίνου

Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι έχει διατυπωθεί και μια διαφορετική άποψη. Αυτή βασίζεται σε αποκάλυψη του Αλ. Σπέερ , υπουργού Πολεμικής Βιομηχανίας του Χίτλερ, προς τον δημοσιογράφο Β. Μαθιόπουλο . Σε συνέντευξή του ο «μετανοημένος» μεταπολεμικά ναζί υποστήριζε: :

“Είμαι αυτήκοος μάρτυρας ενός γεγονότος, που μας είχε προκαλέσει πολύ μεγάλη εντύπωση το φθινόπωρο του 1944. Θυμάμαι συγκεκριμένα ότι ο στρατηγός Γιοντλ, αρχηγός του Γενικού (γερμανικού) Επιτελείου, ήρθε μια μέρα και μου ανέφερε ότι επήλθε συμφωνία σε υψηλό επίπεδο μεταξύ Αγγλίας και Γερμανίας, που αφορούσε την Ελλάδα.

Η συμφωνία αυτή, πρωτοφανής μέχρι τότε και όπως γνωρίζω ΜΟΝΑΔΙΚΗ σε όλο τον Β` Παγκόσμιο Πόλεμο, αφορούσε – όπως, τουλάχιστον, μου είπε ο Γιοντλ – την εκκένωση της Ελλάδας από τα γερμανικά στρατεύματα χωρίς βρετανική ενόχληση. Η συμφωνία αυτή έγινε στη Λισαβόνα και το ποιος είχε την πρωτοβουλία δεν ξέρω, αλλά πιστεύω ότι δεν έγινε σε διπλωματικό επίπεδο, αλλά πολύ ψηλότερα, για να μην υπάρξουν ακριτομυθίες.

Η πληροφορία για το περίεργο αυτό “τζέντλεμαν αγκρίμεντ” μεταξύ Λονδίνου και Βερολίνου προκάλεσε σε όσους το έμαθαν κατάπληξη. Και, πράγματι, οι Άγγλοι την τήρησαν. Τα γερμανικά πολεμικά και μεταγωγικά σκάφη φορτώθηκαν στρατό από τα ελληνικά νησιά – που εκκένωσαν – πέρασαν, το φθινόπωρο του 1944, ανενόχλητα μπροστά από τα μάτια των Βρετανών και ανάμεσα από τα βρετανικά υποβρύχια στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο.

Το τίμημα της συμφωνίας, κατά τη γνώμη μου, ήταν να παραχωρήσουν οι Γερμανοί τη Θεσσαλονίκη στους Άγγλους αμαχητί και μ’ αυτόν το τρόπο η Ελλάδα να περιέλθει στο δυτικό στρατόπεδο. Και, βέβαια, ο Χίτλερ θα διατηρούσε ανέπαφες τις δικές του δυνάμεις, που κατείχαν το ελληνικό χώρο” (Από το βιβλίο του Β.Μαθιόπουλου .”Ο Δεκέμβριος του 1944» )

Βεβαίως, εδώ δεν γίνεται ρητά λόγος για την Αθήνα , αλλά οι «διαπραγματεύσεις» για την αποχώρηση των ναζί από την Αττική προσαποκτούν ένα άλλο βάθος. Σε συνδυασμό με τη δήλωση –μήνυμα του αρχιστράτηγου Ουίλσον.

Αυτή δεν είναι και η μοναδική διαφορετική προσέγγιση για τη «διάσωση της Αθήνας». Μια εκτενής, όσο και προβληματική αφήγηση , υπάρχει στο διαδίκτυο (http://aera2012.blogspot.gr/2013/10/1944.html) . Ουσιαστικά εκεί υποστηρίζεται ότι η Αθήνα σώθηκε περίπου από λάθος (!) Κηρύχτηκε ανοχύρωτη πάνω στη βιασύνη της υποχώρησης των Γερμανών…

 

«Διαχειριστής» το στρατηγείο

Ο Π. Σπηλιωτόπουλος (Αρατος) από την κατεχόμενη Αθήνα στέλνει αναφορά που απευθύνεται (25/9/1944) προς τον πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου : «Αντιπρόσωπος Γερμανού Διοικητού έσχε δίωρον επαφήν μετά ημετέρου αντιπροσώπου. Εσχάτως Γερμανοί είναι ευμενώς διατεθιμένοι αποφύγουν καταστροφήν Αθηνών …υπό κατατέρω όρους… Αποκλείουν προσγείωσιν αλεξιπτωτιστών προς της αναχωρήσεώς των… καθορίζουν ως όρον όπως τηρηθούν απολύτως μυστικαί αι διαπραγματεύσεις αύται… »
Η βρετανική απάντηση στην αναφορά οχτώ μετά είναι πως το θέμα «διαχειρίζεται συμμαχικόν στρατηγείον…»

 

Πανηγυρισμοί μετά μουσικής στους αθηναϊκούς δρόμους τη μέρα της απελευθέρωσης

Πανηγυρισμοί μετά μουσικής στους αθηναϊκούς δρόμους τη μέρα της απελευθέρωσης

Η βρετανική στάση

Ο αρχηγός των Συμμαχικών Δυνάμεων της Μεσογείου Μ. Ουίλσον προς τον αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό (τηλεγραφική απάντηση στο αίτημα του τελευταίου μετά τις προτάσεις των γερμανικών αρχών κατοχής):
«… Εις το παρελθόν οι Γερμανοί απέδειξαν άνευ εξαιρέσεως ότι είναι ανειλικρινείς…Οιαδήποτε συνεννόησις μετ΄ αυτών, εκτός της περιπτώσεως της άνευ όρων συνθηκολογήσεως, είναι αδύνατος. Ευθύς ως λάβω την είδησιν ότι αι Αθήναι εξεκενώθησαν από τον εχθρόν, αι δυνάμεις μου θα εισέλθουν εις την πόλιν. Οσον συντομώτερον λάβω την είδησιν αυτήν, τόσον περισότερον υπάρχουν ελπίδες να παρεμπδιστούν ταραχαί και καταστροφαί…»

 

Το κλασικό χαρακτικό του Α. Τάσσου για την απελευθέρωση της Αθήνας

Το κλασικό χαρακτικό του Α. Τάσσου για την απελευθέρωση της Αθήνας

 

 

«Απαγορεύεται» του Γ. Παπανδρέου

Διαταγή του Γ. Παπανδρέου προς τον «στρατιωτικό διοικητή Αθηνών Πειραιώς και περιοχής» Π. Σπηλιωτόπουλο και τους αρχηγούς του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ Στ. Σαράφη και Ν. Ζέρβα:
«Η ηγεσία του Αγώνος Απελευθερώσεως, καθ΄ αφορά Αθήνας, έχει αναληφθή κατά τρόπον άμεσον και εις ακέραιον υφ΄ ημών . Ουδεμία επιτρέπομεν επιθετικήν πρωτοβουλίαν εναντίον Γερμανών και Ταγμάτων Ασφαλείας και ουδεμίαν επίσης επαναστατικήν ενέργειαν προς κατάληψιν της εξουσίας (που κατείχαν οι γερμανικές και γερμανόφιλες δυνάμεις) άνευ ειδικής διαταγής μας… »

 

Άνδρες του ΕΛΑΣ μπροστά στο κτίριο της Ηλεκτρικής μετά τη διάσωση του εργοστασίου. Σ΄ αντίθεση με την Αθήνα ο Πειραιάς γνώρισε τη μανία των τελευταίων ναζί.

Άνδρες του ΕΛΑΣ μπροστά στο κτίριο της Ηλεκτρικής μετά τη διάσωση του εργοστασίου. Σ΄ αντίθεση με την Αθήνα ο Πειραιάς γνώρισε τη μανία των τελευταίων ναζί.

 

 

Δαμασκηνός προς δοσίλογο δήμαρχο

Ο αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός προς τον κατοχικό δήμαρχο της Αθήνας Γεωργάτο: «Εχω την τιμή να σας ανακοινώσω ότι ο Γερμανικός στρατός εκήρυξε τας Αθήνας ανοχύρωτον πόλιν. Η απομάκρυνσις των Γερμανικών στρατευμάτων από την περιοχήν της πόλεως ήρχισεν ήδη. Το μέτρον αυτό λαμβάνεται με την ελπίδα ότι θα εκτιμηθή…»

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top