Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Μόνο τα όνειρά μου συνεχίζουν
07/09/2016, 11:08 πμ

Μόνο τα όνειρά μου συνεχίζουν

Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //

 

mono-ta-oneira moyΜατσούο Μπασό «Μόνο τα όνειρά μου συνεχίζουν – 59 Χαϊκού», Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας, εκδ. Ερατώ, σελ. 98

 

‘Kάποτε σε ένα ταξίδι, ξαπλωμένος

κάτω από μιαν ανθισμένη κερασιά,

ένιωσα μέρος μιας θεατρικής παράστασης.”

 

 

Ένα μικρό αλλά καλαίσθητο και περιεκτικό βιβλίο με θέμα τον μεγαλύτερο ποιητή της ιαπωνίας Ματσούο Μπασό, στην πραγματικότητα Ματσούο Μουνεφούσα. Το επώνυμο ”Μπασό” προέκυψε ως εξής:

Όταν ένιωθε την ανάγκη για μοναξιά, αποτραβιόταν στο μπάσο-αν του, μια καλύβα φτιαγμένη από φύλλα μπανανιάς (μπάσο).

Θεωρείται ο πρώτος μεγάλος ποιητής των Χαϊκάι Ρένγκα και των Χαϊκού. Στα τέλη του 17ου αιώνα (ίσως γύρω στα 1680) εισηγήθηκε το ποιητικό είδος Χαϊκού (σύντομο ποίημα 15 στίχων), που θεωρείται η πιο χαρακτηριστική έκφραση του ιαπωνικού λυρισμού.

Ματσούο Μπασό

Ματσούο Μπασό

Στην αρχή συναντάμε μια σύντομη βιογραφία του ποιητή, ακολουθούν τα 59 χάι κού  και το  βιβλίο κλείνει με ένα κατατοπιστικό κείμενο για την ιαπωνική ποίηση. Υπεύθυνος για την μετάφραση, την εισαγωγή, αλλά τον επίλογο είναι ο Γιώργος Μπλάνας. Ο Μπασό, παθιασμένος για την ποίηση, σε κάποια δύσκολη φάση της ζωής του, και ενώ ένας αγαπημένος φίλος του είχε πεθάνει, ξεκίνησε την περιπλάνηση βυθισμένος στη θλίψη. Σπούδασε φιλοσοφία και καλλιγραφία, κάποτε δοκίμασε και τον ομοφυλοφιλικό έρωτα, έγινε ανθολόγος με επιτυχία , η δουλειά του είχε απήχηση, απέκτησε και μαθητές που τον σέβονταν και τον εκτιμούσαν. Αρκετά  χρόνια της ζωής του παραμένουν σκοτεινά .Το σίγουρο είναι πως η φήμη που απέκτησε δεν του χάρισε ψυχική ηρεμία και γαλήνη. Το 1684 ξεκινά την δεύτερή του περιπλάνηση, με σκοπό την αναζήτηση βαθύτερων πνευματικών εμπειριών αυτή τη φορά. Ακολούθησαν κι άλλα ταξίδια,οι επαφές όμως και οι συναναστροφές με τους άλλους ανθρώπους του φαινόντουσαν αφόρητες, ένιωθε πως του έκλεβαν τη ζωή. Έτσι αποφάσισε να ζήσει μέσα στην μοναξιά. (Ανήκω στους ανθρώπους/που τρώνε πρωινό, απολαμβάνοντας το μεγαλείο της αυγής). Μέχρι το 1694, την ημερομηνία του θανάτου του, θα αφιερωθεί στον διαλογισμό, κάνοντας κέντρο της σκέψης του τη διαύγεια. Το έργο του είναι τεράστιο.

Μέσα στον τόμο συναντάμε χάι κού άμεσα και λιτά, εμπνευσμένα κυρίως από την καθημερινή ζωή. Οι εποχές, η φύση, οι άνθρωποι, και οι συνήθειές τους: [«Πάει κι αυτό το φθινόπωρο/ Ένα σύννεφο κι ένα πουλί/ μεγαλύτερος], [Άσπρισαν τα μαλλιά τους/ χρειάζονται μπαστούνια πια./ Πήραν το δρόμο για το νεκροταφείο,/ οικογενειακώς.]

Δεν λείπει καθόλου η στοχαστική διάθεση: ”Σήμερα-μέρα των ψυχών-βρήκες να σκεφτείς/ πως δεν αξίζει τίποτα η ζωή σου;» Άλλοτε πάλι δίνει τον δικό του ορισμό της θλίψης. Είχε άλλωστε πολλές ψυχολογικές διακυμάνσεις στη ζωή του. Αυτές καθόρισαν την πορεία, αλλά και τις λέξεις του: ”Αν είναι θλίψη ένας πίθηκος που κλαίει,/ τί είναι ένα  παιδί χαμένο/ μέσ’ στη θύελλα;”

Λέξεις κλειδιά για το έργο του: Θάνατος, φθινόπωρο, γαλήνη, φεγγάρι.

Πρωταγωνιστές στα χάι κού του; To τζιτζίκι μου μόνο η φωνή του δεν ανησυχεί για τον επικείμενο θάνατό του, το κοράκι, ο σκονισμένος μετανάστης, το κουνούπι που βουίζει, το σκουλήκι που δουλεύει μυστικά στην καρυδιά. Συχνά αυτά μικρά ζώα ή ζωύφια προσωποποιούνται: ”Κλαίνε οι αράχνες;/ τί πάει να πει: o αέρας κελαηδάει;

Oι μελαγχολικές στιγμές σήμα κατατεθέν του έργου του: ”Δεν πέθανα./ Πάντα είναι απόγευμα,/ όταν τελειώνουν τα ταξίδια.” ”Αρρώστησα./ Μόνο τα όνειρά μου / συνεχίζουν το ταξίδι/ σ’ αυτήν την ερημιά”.

Αυτό είναι και το τελευταίο χάι κού που έγραψε ο Μπασό λίγο πριν πεθάνει. Ο θάνατος τον βρήκε ενώ είχε ήδη καταξιωθεί από τους συγχρόνους του που τον θεωρούσαν μεγάλο ποιητή και δάσκαλο του Ζεν, για το οποίο ο ίδιος πίστευε ότι ”ψάχνει κάτω από το πρόσωπο”, σε αντίθεση με την φιλοσοφία του δυτικού πολιτισμού που ευνοεί την ανθρώπινη υποκρισία: “Καθώς περνούν τα χρόνια,/ ο πίθηκος φοράει μάσκα πιθήκου.”

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top