Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η μάθηση ως απάντηση στην αδικία του κόσμου
04/07/2018, 9:59 πμ

Η μάθηση ως απάντηση στην αδικία του κόσμου

Γράφει η Μαρία Βρέντζου // *

 

«4 3 2 1» του Paul Auster, Μετάφραση: Μαρία Ξυλούρη, εκδόσεις Μεταίχμιο 2018, σελ. 1224

 

Πόσες ταυτότητες μπορεί να έχει ο καθένας μας; Σ’ αυτό το ερώτημα φαίνεται να απαντά ο Paul Auster με το τελευταίο του καθηλωτικό μυθιστόρημα «4 3 2 1»  μέσα από την αφήγηση της ζωής του Άρτσιμπαλντ Ισαάκ Φέργκιουσον, γιου του εμπόρου Στάνλεϊ και της φωτογράφου Ρόουζ, που γεννήθηκε το 1947 στην Αμερική, με παππούδες Ρωσοεβραίους μετανάστες από την Ευρώπη. Με αυτήν την κοινή αφετηρία, ο συγγραφέας διερευνά τέσσερις διαφορετικές δυνατότητες ζωής για τέσσερις πανομοιότυπους αλλά διαφορετικούς ανθρώπους με το ίδιο όνομα: Φέργκιουσον. Κάθε μία από τις επτά ενότητες περιλαμβάνει τέσσερα κεφάλαια (1.1, 1.2, 1.3, 1.4 κλπ) όπου στο καθένα ο αναγνώστης διαβάζει μια διαφορετική εκδοχή της εξέλιξης της ζωής του ήρωα.

Έτσι άλλοτε τον βλέπουμε ορφανό, άλλοτε σε καλή σχέση με τον πατέρα του και άλλοτε αποξενωμένο από εκείνον, πάντα όμως πολύ στενά συνδεδεμένο με την μητέρα του. Μπορεί να ζει στο επαρχιακό Νιού Τζέρσι ή στην πολύβουη Νέα Υόρκη. Σε μία εκδοχή της ιστορίας είναι φοιτητής του Κολούμπια, σε μία άλλη του Πρίστον, ενώ σε μία τρίτη διαλέγει την μποέμ περιπλάνηση στο Παρίσι. Πάντα ερωτευμένος με την ίδια κοπέλα, την Έιμι, είτε συνάπτει μακροχρόνια σχέση μαζί της, είτε καταλήγουν κολλητοί φίλοι, είτε γίνονται αδέρφια εξ αγχιστείας. Αλλά και οι γονείς του, πότε μαζί, πότε χώρια λόγω διαζυγίου ή χηρείας. Η περίφημη υπόθεση «what if» ή το «τι θα γινόταν αν» που στοιχειώνει κάθε λογοτέχνη στη διαδικασία της δημιουργίας μιας ιστορίας, στην συγκεκριμένη περίπτωση παρουσιάζεται ως διαφορετικά εναλλακτικά κείμενα, πράγμα που θα μπορούσε να αποτελέσει και μάθημα δημιουργικής γραφής.

Καθόλου τυχαίο άλλωστε που ο κεντρικός χαρακτήρας και στις τέσσερις εκδοχές του ασχολείται με το γράψιμο και δεν έχει μεγάλη σημασία αν αυτό είναι η πεζογραφία ή η ποίηση ή η μετάφραση ή το δοκίμιο ή ακόμη και η δημοσιογραφία. Γιατί όλα τα ανωτέρω αποτελούν εμμονές του οστερικού σύμπαντος που πάντα καταπιάνεται με ζητήματα όπως του πως καταλήγει κανείς γραφιάς και ποια είναι η εσωτερική διαδικασία του δημιουργού προκειμένου να προσφέρει στο κοινό από ένα άρθρο έως ένα συγγραφικό έργο τέχνης.

Άλλες εμμονές του συγγραφέα που παρουσιάζονται στο συγκεκριμένο πεζογράφημα είναι ο αθλητισμός με μακροσκελείς περιγραφές παιχνιδιών μπέιζμπολ και μπάσκετ, ο ετεροφυλικός και ομοφυλοφιλικός έρωτας, πάντα συνδεδεμένος με την σεξουαλικότητα, ο θάνατος μέσα από την έννοια της τυχαιότητας όπου στη ζωή τίποτα δεν θεωρείται δεδομένο και τα πάντα μπορούν να συμβούν ανά πάσα στιγμή, η φιλία ως βασική ανθρώπινη αξία, το καταφύγιο της οικογένειας, η τέχνη και τα γράμματα ως τρόπος ζωής με ιδιαίτερες αναφορές σε λογοτεχνικά βιβλία και ταινίες και τα όρια που μόνο αν ξεπεραστούν οδηγούν στην επίγνωση του εαυτού.

 

Paul Auster

 

Γενικότερα, το «4 3 2 1» είναι ένα μεταμοντέρνο μυθιστόρημα ενηλικίωσης όπου παρακολουθείται ο Φέργκιουσον από τη γέννησή του μέχρι τα είκοσι τρία του χρόνια αλλά παράλληλα παρακολουθείται η ιστορία της Αμερικής την συγκεκριμένη περίοδο δηλαδή τις δεκαετίες του ΄50 και του 60΄ με τον πόλεμο της Κορέας, την εκλογή και τη δολοφονία του Κένεντι, τον πόλεμο του Βιετνάμ, την Κου Κλουξ Κλαν, τη φυλετική σύγκρουση, την άνοδο και την πτώση της αριστεράς και την εξέλιξη του κινήματος της μαύρης δύναμης.

Ο Paul Auster είναι άριστος γνώστης του σκληρού αμερικάνικου συστήματος. Σε συνέντευξή του έχει δηλώσει ότι «Η θέση του συγγραφέα πρέπει να είναι, σε κάθε περίπτωση, ό,τι κι αν συμβαίνει, ενάντια στο κατεστημένο. Γι’ αυτό γράφεις. Γιατί δεν αποδέχεσαι τα πράγματα ως έχουν». Διαβάζοντας κανείς το έργο του διακατέχεται από την αίσθηση ότι ανάμεσα σε άλλα προτείνει και την μάθηση ως απάντηση στην αδικία του κόσμου. Κι αυτή η μάθηση μπορεί να επιτευχθεί και μέσα από μια καλή λογοτεχνία σαν τη δική του. Εξάλλου αποτελεί ξεχωριστή απόλαυση το να τον διαβάζεις.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top