Fractal
Home / ΑΠΟΨΕΙΣ / (2) Λεφτά υπάρχουν – ποιος τα έχει όμως; *
13/08/2014, 3:38 πμ

(2) Λεφτά υπάρχουν – ποιος τα έχει όμως; *

του Γιάννη Κ. Γιαννούδη //

 

Μια σειρά από κείμενα στην προσπάθεια να ανακαλύψουμε τι μας συνέβη και, κυρίως, τι πρόκειται να μας συμβεί…

 

moneyΚεφάλαιο 2ο: Πως ο μοντέρνος καπιταλισμός της Σχολής του Σικάγο μετέτρεψε ολόκληρο τον κόσμο σε πεδίο αποκλειστικά υλικών επιθυμιών

Εκεί γύρω στις αρχές της δεκαετίας του ’70, η Αμερική και ο πρόεδρος Νίξον βρέθηκαν σε πολύ δύσκολη κατάσταση. Από τη μια ο πόλεμος του Βιετνάμ, από την άλλη η πετρελαϊκή κρίση, ήλθε και το Γουώτεργκεητ και η αμερικάνικη οικονομία βρέθηκε σε συνθήκες μεγάλης πίεσης. Το κράτος χρειαζόταν για να κινηθεί πολύ μεγαλύτερες ποσότητες χρημάτων απ’ ότι διέθετε.

Τότε λοιπόν, το 1971 και πιθανότατα με εισήγηση του δαιμόνιου Χένρυ Κισσινγκερ, ο Νίξον αποφασίζει να πάψει να εφαρμόζει τον Χρυσό Κανόνα και να τυπώσει δολάρια αβέρτα, για να αντιμετωπίσει την κατάσταση (έως τότε η εφαρμογή του Χρυσού Κανόνα προϋπέθετε ότι η χώρα μπορεί να έχει σε κυκλοφορία τόσο χρήμα, όσο αντιστοιχεί στα αποθέματα χρυσού που διαθέτει).

Η ανατροπή των παραδοσιακών αρχών της οικονομίας και η ύφεση που ενέσκηψε στην Αμερικάνικη οικονομία (μεγάλος πληθωρισμός, μεγάλη ανεργία) έδωσε την ευκαιρία στην ομάδα των μοντέρνων καπιταλιστών υπό τον Μίλτον Φρίντμαν (που αναφέραμε στο πρώτο μέρος του άρθρου) να εμφανιστούν στο προσκήνιο και να βρουν τον απαραίτητο χώρο για να αρχίσουν να κάνουν τα «μαγικά» τους! Και ποια ήταν αυτά;

Μέχρι τότε, όσο και αν η Αμερική ήταν ένα φιλελεύθερο, καπιταλιστικό κράτος, στην οικονομία κυριαρχούσαν Κευνσιανές προσεγγίσεις. Σύμφωνα με αυτές, το κράτος πάντοτε έπρεπε να παρεμβαίνει σε κάποιο βαθμό και να ρεγουλάρει τις αγορές, ώστε να διασφαλίζει κάποια κοινωνική δικαιοσύνη.

Μετά την εμφανή όμως αποτυχία των πολιτικών αυτών, έρχονται με φόρα να επιβληθούν οι θεωρίες του άκρατου φιλελευθερισμού, υπέρμαχος των οποίων ήταν ο Φρίντμαν.

Τι λέει ο φιλελευθερισμός; Ότι η ελευθερία είναι πάνω από την ισότητα. Αντίστοιχα, ο οικονομικός φιλελευθερισμός λέει ότι η δυνατότητα των αγορών να λειτουργούν απολύτως ελεύθερα, χωρίς παρεμβολές, είναι πάνω από την ανάγκη για επίτευξη κοινωνικής δικαιοσύνης μέσω κρατικών παρεμβάσεων. Οι αγορές αυτορυθμίζονται και οδηγούνται μόνες τους στην περιπόθητη ισορροπία.

Η εφαρμογή λοιπόν στην πράξη όλο και περισσότερο των ιδεών του οικονομικού φιλελευθερισμού, οδήγησε στην σταδιακή θεοποίηση της κατανάλωσης και του πλούτου. Διότι, με τον κρατικό παρεμβατισμό να αποσύρεται και τον οικονομικό ανταγωνισμό να απελευθερώνεται, το βασικό μέτρο επιτυχίας για μια χώρα, μια κοινωνία ή μία οικογένεια άρχισε να είναι αποκλειστικά ο υλικός πλούτος που αυτή μπορεί να δημιουργήσει (χωρίς να νοιάζεται κάποιος απαραίτητα για την δίκαιη κατανομή του).

Και καλά όσο υπήρχε παράλληλα στον κόσμο μας το, ας το πούμε αντίπαλον δέος, ο υπαρκτός σοσιαλισμός. Άσχετα με τα τεράστια προβλήματα που είχε η εφαρμογή του, κράταγε λίγο τα μπόσικα. Όταν όμως το 1989 η κρατικά ελεγχόμενη οικονομία ολόκληρου του ανατολικού μπλοκ καταρρέει με πάταγο, τι γίνεται; Όταν η αντίπαλη ομάδα αποχωρεί οικειοθελώς από το γήπεδο, ποιος θα είναι ο νικητής;

Μετά το 1990 λοιπόν, ο μοντέρνος καπιταλισμός της σχολής του Σικάγο επιβάλλεται σχεδόν ολοκληρωτικά στον κόσμο. Παίζει χωρίς αντίπαλο, ειδικά μάλιστα την στιγμή που του προσφέρονται ως δώρο νέες τεράστιες, παρθένες αγορές εργαζομένων και καταναλωτών, για εκμετάλλευση (περισσότερα για αυτό πιο κάτω).

Χωρίς λοιπόν πάντα να ομολογείται δημόσια, τα κοινωνικά συστήματα των περισσότερων δυτικών χωρών αρχίζουν να αλλάζουν και να προσαρμόζονται στους κανόνες της ελεύθερης αγοράς. Τομείς όπως η παιδεία, η υγεία, η ενέργεια, που πάντοτε ήταν λίγο ή πολύ κρατικά ελεγχόμενοι, άρχισαν να περνούν όλο και περισσότερο στα χέρια του πανίσχυρου ιδιωτικού κεφαλαίου. Με δέλεαρ την καλύτερη εξυπηρέτηση και τις υψηλής ποιότητας παροχές ο ιδιώτης προσφέρει σε όποιον διατίθεται να πληρώσει, όλοι μας σιγά-σιγά αποκτήσαμε ευρεία καταναλωτική συνείδηση.

Αγοράσαμε ασφάλειες ζωής, αποκτήσαμε πιστωτικές κάρτες, ταξιδέψαμε. Αποκτήσαμε πολλές νέες εμπειρίες είναι αλήθεια. Όχι απαραίτητα με δικά μας χρήματα – τότε όμως δεν είχε και μεγάλη σημασία…. Βλέπετε, ο καλός έμπορος που προσδοκεί στο μακροπρόθεσμο κέρδος, σου ρίχνει πολλά «τυράκια»!

Δοκίμασε αυτό, δοκίμασε εκείνο, μην μου στενοχωριέσαι, κάτσε στην πολυθρόνα σου και απόλαυσε. Η ώρα του ταμείου αργεί….

Κανείς μας δεν σκεφτόταν τότε ότι, η βύθιση μας στην ηδονή της εύκολης κατανάλωσης, θα οδηγούσε σε μια σειρά στρατηγικών λαθών, τα οποία φυσικά σήμερα πληρώνουμε. Και δυστυχώς, αποδεικνύεται ότι μάλλον τα μεγαλύτερα από αυτά τα στρατηγικά λάθη τα έκανε η δυτική Ευρώπη…

 

Κεφάλαιο 3: Η ανατροπή κάθε λογικής στην παγκόσμια οικονομία μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’90 (ακολουθεί)

 

* Το πρώτο κεφάλαιο του αφιερώματος του Γιάννη Γιαννούδη με τίτλο: “Λεφτά υπάρχουν – ποιος τα έχει όμως;” μπορείτε να το αναζητήσετε εδώ.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top