Fractal

Στ’ αχνάρια αρχαίας τραγωδίας ή σαιξπηρικού δράματος

της Ελένης Γκίκα //

 

gyalinoΟικογενειακά μυστικά, δίψα για εξουσία, ένας φόνος και μια κοινωνία βυθισμένη στη διαφθορά σε ένα πολυεπίπεδο αστυνομικό μυθιστόρημα που αγγίζει τα όρια σαιξπηρικού δράματος ή αρχαίας τραγωδίας. Τίποτε δεν είναι όπως φαίνεται, μόνο η αλήθεια της εξουσίας ισχύει και παραμένει η μόνη σταθερή αξία μέχρι το τέλος.

«Το γυάλινο κλειδί» του Ντάσιελ Χάμμετ. Μετάφραση: Χίλντα Παπαδημητρίου. Εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 410

 

«Αυτό είναι», είπε εκείνος. «Δεν τον μισείς επειδή νομίζεις ότι σκότωσε τον αδελφό σου. Νομίζεις ότι σκότωσε τον αδελφό σου επειδή τον μισείς».

Όλα συμβαίνουν σε μια μικρή αμερικάνικη πόλη την εποχή της ποτοαπαγόρευσης. Σε σκηνικό απόλυτης διαφθοράς, αστυνομία, δικαιοσύνη, τύπος, δημοτικές αρχές σχεδόν στα χέρια του ενός, και ενόψει των εκλογών, ο Πολ Μάντβιγκ, το «αφεντικό» της πόλης, αποφασίζει να βοηθήσει τον γερουσιαστή Χένρι με αντάλλαγμα την κόρη του. Όλα φαίνονται να πηγαίνουν κατ’ ευχήν, αλλά ο φόνος του γιου του γερουσιαστή θα αλλάξει τα πάντα. Ματαίως ο φίλος του Νεντ Μπόμοντ θα προσεγγίσει πολιτικούς αντιπάλους, καθάρματα, τον εκδότη της εφημερίδας της πόλης, την κόρη του Πολ και την κόρη του γερουσιαστή, προσπαθώντας να βοηθήσει. Μια σειρά από ανώνυμα γράμματα με διαφορετικούς παραλήπτες κάθε φορά, ενοχοποιούν τον Πολ, και η κόρη του, και αγαπημένη του γιου του γερουσιαστή, μοιάζει να το πιστεύει. Μάλιστα δουλεύει και προς αυτή την κατεύθυνση, επιδιώκοντας ακριβώς την τιμωρία του πατέρα της. Τα κλειδιά για έναν φόνο απ’ τον οποίο εξαρτώνται πολλά, πάνω απ’ όλα ο έλεγχος της πόλης, ένα καπέλο κι ένα ραβδί περιπάτου. Και η εξουσία που αλλοιώνει χαρακτήρες και συνειδήσεις, αλλάζει εικόνα στα περιστατικά, παραποιεί γεγονότα και χρησιμοποιεί ακόμα και οικείους ή αγαπημένους. Άνθρωποι που είναι ικανοί να κάνουν τα πάντα, σε μια πόλη ζόφου και ίντριγκας όπου το παρασκηνιακό κλίμα χρησιμοποιεί σαν μαριονέτες ακόμα και τους ίδιους τους πρωταγωνιστές της ιστορίας.

Κινηματογραφική ατμόσφαιρα, ανατρεπτική πλοκή, αντιφατικοί χαρακτήρες, οικογενειακά μυστικά και μια πραγματικότητα που αποδεικνύεται τελικά μαγική εικόνα. Τίποτε δεν είναι όπως θα φανεί στην αρχή, κι όλοι έχουν τους λόγους τους να έχουν διαπράξει το φόνο. Ο δολοφόνος, εντελώς υπεράνω υποψίας, θα κάνει τελικά ένα μυθιστόρημα νουάρ να αγγίζει τ’ αχνάρια σαιξπηρικού δράματος ή αρχαίας τραγωδίας. Εφόσον η εξουσία είναι το παν, οι άνθρωποι συγκαταλέγονται στους εχθρούς ή τους φίλους, αναλόγως. Με γλώσσα κρυστάλλινη, δομή που εγκιβωτίζει δημοσιεύματα και επιστολές, περιγραφές που διασώζουν εικόνες από την απόλυτη διαφθορά μιας εποχής, το μυθιστόρημα υπενθυμίζει ότι η λογοτεχνία μπορεί και να είναι ιστορία. Η ανθρωπογεωγραφία μιας εποχής όπου το αστυνομικό μυθιστόρημα ήταν ταυτοχρόνως πολιτικό, κοινωνιολογικό και ψυχαναλυτικό, με εντελώς φροϋδικούς διαλόγους. Κόρες που μισούν τον πατέρα, γονείς που ανταγωνίζονται γιους, πολίτες που έχουν εθιστεί σε συναλλαγές και ένας ντετέκτιβ με όλα τα αντιφατικά αυτού του κόσμου: παίκτης, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Με μια εντιμότητα αλλόκοτη όσον αφορά τη φιλία, και μια διαύγεια που αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης μόλις την τελευταία στιγμή. Παρ’ ότι από την αρχή εκείνος μας έχει κλείσει ήδη το μάτι, υποδεικνύοντας, τελικά, το κλειδί…

Ο Ντάσιελ Χάμετ, που γεννήθηκε στο Μέριλαντ των ΗΠΑ το 1894, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχολείο στα δεκατέσσερά του, προκειμένου να βοηθήσει την οικογένειά του, εργάστηκε ως ιδιωτικός ντετέκτιβ στο Πρακτορείο Πίνκερτον, δημοσιεύοντας την πρώτη του αστυνομική ιστορία στο περιοδικό Black Mask τον Οκτώβριο του 1923, θεωρείται δικαίως ο πατέρας της σύγχρονης αστυνομικής λογοτεχνίας. Με διώξεις για τις πολιτικές πεποιθήσεις του και με αρκετά ζόρικη ζωή, ο συγγραφέας, που μεταξύ άλλων υπογράφει και «Το γεράκι της Μάλτας», την «Κατάρα των Ντέιν» και τον «Κόκκινο θερισμό», αποδεικνύει ότι το αστυνομικό μυθιστόρημα είναι ο πολυπρισματικός καθρέφτης εντέλει της ψυχικής αβύσσου και της εκάστοτε κοινωνίας: αντιφάσεις, παθογένεια, εξουσία, χρήμα και ζόφος, όλα βρίσκονται εκεί· πεντακάθαρα, αποκαλυπτικά και δυσοίωνα.

Μια ιστορία για το πού μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος για τη δύναμη και την εξουσία. Οικογενειακές υποθέσεις, βέβαια, θα μπορούσε να πει κανείς…

[δημοσιεύτηκε στο diavasame.gr]

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top