Πολυχρόνης Κουτσάκης: «Ανάμεσα στην αγάπη και την καταξίωση διαλέγω την αγάπη!»

Συνέντευξη στην Αργυρώ Μουντάκη //

Ένας συγγραφέας με πάνω από δέκα αξιόλογα δημοσιευμένα και κάποια από αυτά βραβευμένα έργα είναι νέος όταν στα 40του χρόνια έχει καταφέρει ένα τόσο πλούσιο και ποικίλο συγγραφικό έργο, ενώ συνάμα εργάζεται και ως καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης στα Χανιά. Ο Πολυχρόνης Κουτσάκης με δύο πρόσφατα στην κυκλοφορία βιβλία, που απευθύνονται σε διαφορετικό κοινό, ανοίγει διόδους επικοινωνίας με τους εφήβους αλλά αξιολογείται επαινετικά και από το ενήλικο κοινό με ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα, που αφορά στη ζωή του Ελευθέριου Βενιζέλου.

-Κύριε Κουτσάκη το βιβλίο σας «Καιρός για ήρωες» είναι το πρώτο σας εφηβικό μυθιστόρημα, το οποίο έχετε πει ότι θα ενταχθεί σε μία τριλογία. Ως τώρα – παρά το νεαρό της ηλικίας σας – είστε πολυγραφότατος, έχετε γράψει μυθιστορήματα, ποίηση, θεατρικά. Πώς θελήσατε να γράψετε ένα εφηβικό μυθιστόρημα;

Καταρχάς, ένα μεγάλο ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σας για την δουλειά μου. Στη συνέχεια, ένα δεύτερο μεγάλο ευχαριστώ γι’ αυτό που γράφετε για το «νεαρό της ηλικίας μου». Δεν ισχύει, αφού φέτος γίνομαι σαράντα, αλλά μου άρεσε που το διάβασα. Τώρα, όσον αφορά στο εφηβικό μυθιστόρημα: όλη μου η δουλειά μέχρι το «Καιρός για Ήρωες» ήταν για ενήλικες. Τόσο τα μυθιστορήματά μου, όσο και τα θεατρικά μου έργα θεωρώ πως, με μια-δυο εξαιρέσεις βιβλίων μόνο, δεν απευθύνονταν σε εφήβους. Επειδή κι εγώ ο ίδιος όταν ήμουν έφηβος δεν έβρισκα βιβλία που να νιώθω ότι αφορούν στην ζωή μου όπως την καταλάβαινα και την γευόμουν εκείνο τον καιρό, σκέφτηκα πως θα είχε ενδιαφέρον να γράψω ένα αστυνομικό μυθιστόρημα όπου οι πρωταγωνιστές θα ήταν έφηβοι, οι οποίοι θα έπρεπε να παλεύουν ταυτόχρονα με την σκληρή καθημερινότητα του σχολείου και της κρίσης αλλά και με ένα μεγάλο κίνδυνο τον οποίο θα βρεθούν να αντιμετωπίζουν. Ένα μυθιστόρημα δηλαδή που όταν θα το διάβαζαν οι σημερινοί έφηβοι θα ένιωθαν πως έχει γραφτεί γι’ αυτούς.

-Οι ήρωες του βιβλίου είναι τα παιδιά της διπλανής πόρτας, όμως ζουν καταστάσεις κάποιες στιγμές υπερβατικές, είναι έτσι και η πραγματικότητά των παιδιών σήμερα;

Το βιβλίο περιλαμβάνει κομμάτια καθημερινότητας που ζουν οι έφηβοι, όπως οι σχέσεις με τους γονείς τους στο σπίτι και όσα ζουν στο σχολείο, μέσα και έξω από τις αίθουσες. Ταυτόχρονα όμως, όπως λέτε, επειδή μπλέκουν σε μια πολύ μεγάλη περιπέτεια και κινδυνεύουν για να σώσουν ο ένας τον άλλο, οι πρωταγωνιστές και η πρωταγωνίστρια του έργου ζουν καταστάσεις που υπερβαίνουν την «φυσιολογική» πραγματικότητα ενός εφήβου.
Υπάρχουν, νομίζω, δύο δρόμοι για να γράψει κανείς ένα σύγχρονο εφηβικό μυθιστόρημα. Ο πρώτος είναι να παρουσιάσει μόνο την καθημερινή ζωή των πρωταγωνιστών του, και να προσπαθήσει μέσα από την καθημερινότητα να στήσει μια ενδιαφέρουσα ιστορία. Ο δεύτερος είναι να βάλει τους πρωταγωνιστές του να ζουν κάτι πολύ μεγάλο, κάτι που μοιάζει να τους υπερβαίνει, για να εξετάσει πώς νιώθουν και δρουν σε αυτή την περίπτωση. Επειδή αγαπώ ιδιαίτερα τα αστυνομικά μυθιστορήματα, αποφάσισα να ακολουθήσω τον δεύτερο δρόμο.

-Από τα παιδιά, τους εφήβους, που σας διαβάζουν, τί μηνύματα παίρνετε;

Το μεγαλύτερο δώρο που έκανα στον εαυτό μου γράφοντας το «Καιρός για Ήρωες» ήταν ότι άνοιξα μια καινούργια πόρτα, αυτήν της διαρκούς επικοινωνίας με εφήβους, είτε αυτή είναι ζωντανή σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας που πηγαίνω για να μιλήσω σε σχολεία, είτε ηλεκτρονική. Μιλάμε πολύ περισσότερο για θέματα που απασχολούν τα παιδιά και λιγότερο για το βιβλίο, γιατί αυτό είναι που ενδιαφέρει κι εμένα. Το βιβλίο γράφτηκε, είναι εκεί για όποιον θέλει να το διαβάσει, ό,τι είχα να πω το είπα μέσω της ιστορίας που έγραψα. Το ζητούμενο είναι να νιώσουν οι έφηβοι άνετα ώστε να μου πουν αυτά που τους απασχολούν, πολλά από τα οποία μπορεί να μην τα έχω σκεφτεί καν. Το ότι τους αρέσει πολύ το βιβλίο είναι ένα όμορφο μπόνους, για μένα, αλλά δεν είναι ο κύριος στόχος της επικοινωνίας μου μαζί τους.

-Εναύσματα για να γράψετε από που παίρνετε περισσότερο;

Από κάθε τι, νομίζω. Από κάτι σημαντικό που μπορεί να απασχολεί όλους μας έως μια τόση δα είδηση σε μια εσωτερική σελίδα μιας τοπικής εφημερίδας που μπορεί να μην την διαβάσει κανείς.

-Το «Όταν ήταν ευτυχισμένος» αναφέρεται στη ζωή του Ελευθέριου Βενιζέλου μετά το θάνατο της πρώτης του γυναίκας. Παρόλη την αγριότητα της εποχής έχετε καταφέρει να ισορροπήσετε στη γραφή σας και να μας δώσετε ένα πολύ τρυφερό βιβλίο, μέχρι δακρύων πολλές φορές.
Πολύ χαίρομαι που σας άρεσε τόσο. Αυτό ήθελα κι εγώ, να μην είναι το βιβλίο ένα κλασικό ιστορικό μυθιστόρημα, να βγάζει και τρυφερότητα και γέλιο, βάζοντας μεν στο κάδρο την πολιτική δράση του Βενιζέλου και τις ιστορικές συνθήκες εκείνης της εποχής, αλλά δίνοντας βάρος στις προσωπικές του σχέσεις, τις πολύ καλές και τις πολύ κακές στιγμές του με τις γυναίκες της ζωής του και τους φίλους του.

-Αρθρογραφείτε όμως και στον τοπικό τύπο και στο blog σας (polyk.blogspot.gr)και είστε ιδιαίτερα καυστικός. Θα θέλατε να πολιτευτείτε ως έναν τρόπο για να αλλάξετε τα κακώς κείμενα;

Εύκολη απάντηση, εδώ. Όχι. Δεν θα ήθελα να πολιτευθώ, γιατί αυτό θα σήμαινε πως θα εγκατέλειπα και τις δύο δουλειές μου, την συγγραφική και την ακαδημαϊκή, που τις αγαπώ πολύ.

-Έχετε ζήσει στον Καναδά, συγκριτικά με την Ελλάδα τί θα μας λέγατε γι’ αυτή σας την εμπειρία;

Έζησα τρία χρόνια περίπου στον Καναδά, ως καθηγητής στο πανεπιστήμιο McMaster. Ο Καναδάς είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση χώρας, αφού καταφέρνει να συνδυάζει τα θετικά των ΗΠΑ όσον αφορά στις ευκαιρίες που δίνει στους πολίτες του να κάνουν πραγματικότητα τα όνειρά τους με ένα πολύ καλά στημένο κοινωνικό κράτος, που δεν υπάρχει στις ΗΠΑ. Όπως καταλαβαίνετε λοιπόν, αυτό που μου λείπει από τον Καναδά είναι οι δομές του, η αίσθηση όπου κι αν πηγαίνει κανείς πως ο πολίτης είναι σημαντικός, και η δυνατότητα να ταξιδέψει κανείς πολύ εύκολα σε ολόκληρη την αμερικάνικη ήπειρο και να δει εικόνες πολύ διαφορετικές από αυτές που έχουμε συνηθίσει στην Ευρώπη. Από την άλλη, όπως βλέπετε, έχω επιστρέψει στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στα Χανιά. Αυτό δείχνει το πού βρίσκεται η καρδιά μου.

-Η θέση σας ως καθηγητής στο Πολυτεχνείο σας δίνει την ευκαιρία να είστε σε συνεχή επαφή με παιδιά των 18 plus, πώς βλέπετε αυτή τη νέα γενιά, που μεγαλώνει μέσα σε αυτή τη δύσκολη εποχή και πιθανόν να χρειαστεί να φύγει για να εργαστεί στο εξωτερικό ως μία νέα, άλλου τύπου, γενιά μεταναστών;

Νομίζω πως θα τα πάνε μια χαρά, αυτό λέω και στους φοιτητές μου. Μην ξεχνάμε ότι οι νέοι, 20-30 χρονών, πρέπει να φύγουν μακριά από τα σπίτια τους, να αποκτήσουν άλλες παραστάσεις, να μεγαλώσουν τον ορίζοντά τους. Όχι μόνο οι νέοι του σήμερα. Οι νέοι κάθε γενιάς. Διαφορετικά δεν μπορούν να ξεφύγουν απ’ όσα ήδη γνωρίζουν, δεν μπορούν να κάνουν βήματα μπροστά. Επίσης, οι σημερινοί νέοι έχουν το τεράστιο πλεονέκτημα ότι μπορούν να πάρουν την ταυτότητά τους, να πάνε μέχρι το αεροδρόμιο και να φύγουν για οποιαδήποτε χώρα της Ευρώπης, ανεμπόδιστοι. Αυτό ακόμα και στην δική μου γενιά, πριν 15-20 χρόνια, ήταν αδιανόητο. Οπότε, οι σημερινοί νέοι ναι μεν δεν έχουν τίποτα έτοιμο μπροστά τους, ναι μεν πρέπει να φύγουν από τον τόπο τους και να προσπαθήσουν πολύ περισσότερο από προηγούμενες γενιές Ελλήνων, αλλά φεύγουν έχοντας εφόδια (είναι πολύ καλά σπουδαγμένοι, οι περισσότεροι) και πηγαίνουν στο εξωτερικό στην κατάλληλη ηλικία ώστε να κάνουν σημαντικά πράγματα και όταν η κατάσταση στην Ελλάδα βελτιωθεί να επιστρέψουν και να μπορούν να προσφέρουν στην ανοικοδόμησή της.

-Πώς συνδυάζετε το επιστημονικό κομμάτι της ζωής σας με το συγγραφικό; Είναι αρκετά διαφορετικοί τομείς μεταξύ τους.

Είναι, ναι. Και συνδυάζονται δύσκολα, συνήθως με σημαντική έλλειψη ύπνου. Αλλά το να παραπονεθώ θα είναι ύβρις – τόσοι άνθρωποι ψάχνουν να βρουν μια δουλειά που θα τους γεμίζει συναισθηματικά, κι εγώ έχω δύο.

-Ο γονεϊκός σας ρόλος σας έκανε να αλλάξετε την οπτική και θεώρηση των πραγμάτων;

Πριν γίνει γονιός, κάποιος, είναι ο πρωταγωνιστής στην ταινία της ζωής του. Όταν κάνει παιδιά μετατρέπεται μέσα σε μια στιγμή από πρωταγωνιστής σε κομπάρσος. Και, το καλύτερο, η αλλαγή αυτή του αρέσει πολύ.

-Αν σας ζήταγα να μας πείτε με μία φράση τη φιλοσοφία της ζωής σας, ποια θα ήταν αυτή;

Αν είχα να διαλέξω 100 φορές ανάμεσα στην αγάπη και στην καταξίωση, θα διάλεγα 101 φορές την αγάπη.

–Σας ευχαριστώ πολύ, καλή και δημιουργική συνέχεια!

Κι εγώ εύχομαι να συνεχίσετε να δίνετε στα παιδιά σπουδαία βιβλία όπως “το κορίτσι του Πέτρου” και τις ιστορίες με το Υπναρούδι.

Παρουσίαση βιβλίων:

Πολυχρόνης Κουτσάκης
«Όταν ήταν ευτυχισμένος»
Πατάκης, 2012

Ο 19ος αιώνας πλησιάζει στο τέλος του, η Ελλάδα σπαράσσεται από τα προβλήματα που έχουν αφήσει πίσω τους τέσσερις αιώνες σκλαβιάς και εβδομήντα χρόνια άθλιων πολιτικών, η Κρήτη παραμένει υπό τουρκική κατοχή, και ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν έχει καμία σχέση με τον ηγέτη που σήμερα γνωρίζουμε. Το κέντρο της ζωής του δεν είναι ούτε η δικηγορία ούτε η πολιτική ούτε ο νεογέννητος γιος του. Το κέντρο της ζωής του είναι ο μεγάλος έρωτάς του για τη γυναίκα του, τη Μαρία. Τη Μαρία θα τη χάσει πάνω στον τοκετό, τότε θα τρελαθεί, θα κόψει κάθε επικοινωνία με την οικογένειά του, θα περνάει μέρες και νύχτες στο νεκροταφείο, θα γυρίζει στους δρόμους παραμιλώντας.

Μια ιστορία για το πώς ένας γονατισμένος άνθρωπος μπορεί να σηκωθεί ξανά. Και μετά να σηκώσει μια χώρα στα χέρια του, χωρίς να λογαριάζει τίποτα και κανέναν προκειμένου να πετύχει τον στόχο του.

Ένα βιβλίο που κρύβει απίστευτο βάθος έρευνας και εργασίας, με έντονα ρεαλιστικά αλλά και μυθιστορηματικά στοιχεία, με ήρωες που πλέκονται με ζωντάνια πλάι στον κεντρικό ήρωα, τον Ελευθέριο Βενιζέλο, με δομή αριστοτεχνική, με φωνή για κάθε ήρωα ξεχωριστά και με ψυχογραφία που εξηγεί δίχως να αγιογραφεί αλλά δικαιολογεί με ρεαλισμό, ο Κουτσάκης έχει γράψει ένα μυθιστόρημα, που μπορεί να σταθεί με καμάρι ανάμεσα στην μυθιστορηματική βιβλιογραφία για τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Πολυχρόνης Κουτσάκης
«Καιρός για ήρωες»
Πατάκης, 2013

Ο Γιώργος είναι 16 ετών και ζει μέσα στην κρίση της Ελλάδας αλλά και τη δική του προσωπική κρίση. Οι γονείς του στον κόσμο τους – όπως οι περισσότεροι γονείς-,ο Γιώργος στον δικό του, ενώ ο κολλητός φίλος του ο Νικ έχει όλα τα χαρακτηριστικά του υπερανθρώπου, και είναι πάντα δίπλα του να τον συντρέξει σε κάθε δυσκολία.Η απόπειρα αυτοκτονίας μίας συμμαθήτριάς τους, η εξαφάνιση μίας άλλης και ο έρωτας του Γιώργου για την πρώτη κοπέλα θα τον οδηγήσει να εμπλακεί με τον κόσμο της νύχτας και τη μαφία της πόλης τους για να λύσει αυτήν την τόσο μυστήρια υπόθεση.

Το βιβλίο του Κουτσάκη είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα με όλα τα εχέγγυα αυτού: γρήγορη πλοκή, σασπένς, αιτιολόγηση κάθε κίνησης και κάλυψη κάθε νοήματος και ενέργειας ή εν δυνάμει κενού, ηθογραφία ηρώων, ψυχολογική εμβάθυνση και κίνητρα ηρώων, αλλά και ποιότητα γραφής, λόγου και σκέψης. Το πρώτο από μία τριλογία, που επίκειται να συνεχιστεί σύντομα, ένα βιβλίο που ενώ κλείνει τον πρώτο κύκλο των ερωτηματικών που αίρει, παρόλα αυτά ανοίγει άλλα επίσης πολύ ενδιαφέροντα στο τέλος. Συναρπαστικό και κατάλληλο για εφήβους… κάθε ηλικίας!