Fractal
Home / ΜΟΥΣΙΚΗ / Μια ελληνοαμερικάνικη μουσική ιστορία
30/05/2014, 8:19 μμ

Μια ελληνοαμερικάνικη μουσική ιστορία

του Γιάννη Παναγόπουλου //

 

κ. ΚούλαΌπως κάθε μεταναστευτικός λαός έτσι και οι Έλληνες της  Αμερικής ήταν μοιραίο, κάποια στιγμή, ν’ αναζητήσουν μουσική ταυτότητα στη νέα τους πατρίδα. Το σάουντρακ εγκατάστασης στις Η.Π.Α. του Ελληνικού τραγουδιού (στις αρχές του 20ού αιώνα) φαντάζει ως ιστορία γεμάτη «στοιχήματα ζωής» για τους πρωταγωνιστές του.

Η δραστηριότητα του ελληνικού τραγουδιού στις Η.Π.Α. είχε ξεκινήσει νωρίτερα, όμως «κρατάμε» το έτος 1919, χρονιά ίδρυσης της πρώτης ελληνόφωνης δισκογραφικής εταιρείας της χώρας (Panhellenion Phonograph Record Company) ως σημαντική στιγμή στη διάδοσή του. Ιδιοκτήτρια της παραπάνω φίρμας ήταν η Κυριακή Αντωνοπούλου, γνωστή στο «κύκλωμα» των Ελληνοαμερικάνων ακροατών ως «Κυρία Κούλα». Ήταν μια γυναίκα με όραμα τη διάδοση του ελληνικού τραγουδιού στη δεύτερη πατρίδα της.

κυρια ΚούλαΗ Κυρία Κούλα λογικά (γιατί οι πληροφορίες γύρω από την καταγωγή και την χρονιά γέννησής της είναι συγκεχυμένες) γεννήθηκε στο Μεσολόγγι (υπάρχει μια εκδοχή που λέει πως γεννήθηκε στη Κωνσταντινούπολη) το 1880. Έφυγε για την Αμερική το 1913. Μέχρι τη στιγμή που πέρασε στη δημιουργία της εταιρείας της, αυτή και η Μαρίκα Παπαγκίκα ήταν οι πιο πετυχημένες Ελληνίδες τραγουδίστριες της Αμερικής. Οι ζωντανές τους εμφανίσεις συγκινούσαν το κοινό· και η επιτυχία τους είχε ως αποτέλεσμα να ελκύσουν το ως εκείνη τη στιγμή αναιμικό για την ελληνόφωνη μουσική ενδιαφέρον των μεγαλύτερων δισκογραφικών εταιρειών της χώρας.
Στις αρχές του 1917 η Κυρία Κούλα βρέθηκε στο στούντιο της Κολούμπια στη Νέα Υόρκη. Φωνογράφησε 34 τραγούδια. Και οι δίσκοι της που κυκλοφόρησαν αργότερα είχαν επιτυχία. Εκείνη την περίοδο (δεύτερη δεκαετία του 1900) στους καλλιτεχνικούς κύκλους ήταν γνωστή με το προσωνύμιο «Κυρία Κούλα − Το Καναρίνι της Αμερικής».
Το ρεπερτόριο των Ελλήνων τραγουδιστών στις Η.Π.Α. τις δύο πρώτες δεκαετίες του 1900 δεν ήταν ρεμπέτικα κομμάτια. Οι πρώτες ηχογραφήσεις, 78 στροφών, της Κυρίας Κούλας και των υπόλοιπων Ελλήνων τραγουδιστών ήταν πατριωτικά τραγούδια. Στην πλειοψηφία τους αναφέρονταν στα κατορθώματα του Ελληνικού στρατού, στις νίκες του στους Βαλκανικούς πολέμους.

Μαρία Παπαγκίκα

Μαρία Παπαγκίκα

Η άφιξη του μπουζουκιού στις Η.Π.Α.
Μία από τις ενδιαφέρουσες παραμέτρους του Ελληνικού τραγουδιού που αναπτύχθηκε στις Η.Π.Α. ήταν η σταδιακή χρήση του μπουζουκιού από τους Έλληνες μουσικούς στα τραγούδια που ερμήνευαν. Αρχικά, στα μέρη των τραγουδιών που σε Ελλάδα και Μικρά Ασία ερμηνεύονταν με μπουζούκι οι Έλληνες της Αμερικής χρησιμοποιούσαν κιθάρα − άποψη αντίθετη μ’ εκείνη που είχαν οι «αυθεντικοί» ρεμπέτες γύρω από τη χρήση της κιθάρας στις συνθέσεις τους. Για εκείνους η κιθάρα ήταν συνοδευτικό όργανο. Για τους Έλληνες τις Αμερικής ο ήχος της είχε σολίστικο χαρακτήρα. Η πρώτη ηχογράφηση μπουζουκιού στις Η.Π.Α. έγινε το 1926 για λογαριασμό του τραγουδιού «Τρεις Λυγαριές», ενώ το 1932 ηχογραφήθηκε το πρώτο απροκάλυπτα ρεμπέτικο κομμάτι της Αμερικής με τον τίτλο «Μινόρε του τεκέ». Το ερμήνευσε ο Ιωάννης Γρηγορίου, καλλιτέχνης που στις Η.Π.Α. έκανε καριέρα με το παρατσούκλι Jack Gregory.

Η «ανάσταση» της Κυρίας Κούλας.
Και ενώ το ελληνικό τραγούδι που άκουγαν στις Η.Π.Α. οι Έλληνες μετανάστες γνώριζε δόξες, το 1927 συνέβη κάτι που το επηρέασε βαθιά. Έφυγε από τη ζωή ο Ανδρέας Αντωνόπουλος, ο σύζυγος της περίφημης «Κυρίας Κούλας». Το πένθος την απομάκρυνε από τη μουσική δραστηριότητα έως τα τέλη της δεκαετίας του 1940, τη χρονιά κατά την οποία η γυναίκα που ίδρυσε την Panhellenion Phonograph Record Company αποφάσισε να επιστρέψει στην καλλιτεχνική δράση τραγουδώντας, αλλά και λανσάροντας μια καινούργια δισκογραφική φίρμα. Τη θέση της Panhellenion Phonograph Record Company πήρε η «Panhellenic».
Panhellenion_8033-aΣτο νέο της επιχειρηματικό βήμα η Κυρία Κούλα ήταν κυρίως παραγωγός δίσκων άλλων καλλιτεχνών. Ένας απ’ αυτούς ήταν και ο Τζιμ Αποστόλου. Ο τελευταίος, μαζί και ο μπουζουξής Ανέστης Αθανασίου ή «Γύφτος», όπως ήταν το παρατσούκλι του, στα τέλη της δεκαετίας του ’50 άφησαν εποχή με τις εμφανίσεις και τις ηχογραφήσεις τους. Ο Αθανασίου είχε τσιγγάνικη καταγωγή· ήταν ένας βιρτουόζος, που το ταλέντο του έλαμψε στην ηχογράφηση με τίτλο «Concerto for Bouzouki» που παρουσίασε το 1959.

Η Ελληνική μουσική στις Η.Π.Α. τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια.
Η λήξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου είδε τη μεγάλη πλειοψηφία καλλιτεχνών που έφεραν την ελληνική μουσική στις Η.Π.Α. να παροπλίζονται. Από το 1910 έως το 1940 ηχογραφήθηκαν κοντά στους 2.000 δίσκους με Ελληνικά τραγούδια. Κάποιοι από τους μεταπολεμικούς σταρ ελληνικού ρεπερτορίου ήταν οι τραγουδιστές Γιώργος Κατσαρός, Αγγελική Καραγιάννη, Χαρίλαος Πιπεράκης, και συνθέτες όπως ο Νίκος Ρουμπάνης (θυμάστε τη «Μουσουρλού»;) ο Λουκιανός Καββαδίας και ο Κώστας Γκαδίνης.
Οι καλλιτεχνικές τους βλέψεις ήταν δεδομένες: μοιάζουν μ’ εκείνη των πιονέρων της Ελληνικής μουσικής στις Η.Π.Α., που δεν είναι άλλη από το να διατηρήσουν την παρακαταθήκη μιας μουσικής «σκηνής» που ξεκίνησε στις αρχές του 20ού αιώνα δίνοντας τον τόνο της νοσταλγίας για την πατρίδα, κυρίως, σε χιλιάδες Ελλήνων μεταναστών.

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top