Λίτσα Ψαραύτη: “Ποτέ μα ποτέ ξανά!”

Συνέντευξη στην Πέρσα Κουμούτση //

Το όνομά της αναπόσπαστα συνδεδεμένο με την παιδική και εφηβική λογοτεχνία. Η Λίτσα Ψαραύτη, τόλμησε να μιλήσει με την γλώσσα της αλήθειας στους μικρούς αναγνώστες και στους έφηβους για όλα τα δύσκολα: κλωνοποίηση, έιτζ, ναρκωτικά, παιδιά με ειδικές δεξιότητες, υπήρξαν στο μυθιστορηματικό σύμπαν της. Εξάλλου υπάρχουν και στη ζωή μας. Όπως και ο νεοναζισμός και η κρίση. Στο καινούργιο της μυθιστόρημα επανέρχεται για να πει και πάλι «Ποτέ μα ποτέ ξανά!» και μιλά στο Fractal για όλα: παιδικό βιβλίο και μνήμες, θεματολογία και έμπνευση, συγγραφικές εμμονές και σύγχρονη πραγματικότητα.

-Αγαπητή κυρία Ψαραύτη, μιλήστε μας λίγο για σας. Πότε αρχίσατε να γράφετε και ποιο ήταν εκείνο το πρώτο ερέθισμα που σας ‘προέτρεψε’ να το επιχειρήσετε;

Το πρώτο μου βιβλίο το έγραψα το 1969. Έλαβα μέρος σε ένα διαγωνισμό του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού βιβλίου και το βιβλίο μου βραβεύτηκε. Πήρε καλές κριτικές και αυτό μου έδωσε θάρρος να συνεχίσω. Ένα απόσπασμα είχε μπει και στα σχολικά βιβλία. Με βοήθησαν να το γράψω κυρίως η φαντασία μου, αφού ανήκε στο χώρο της επιστημονικής φαντασίας, αλλά και τα πολλά βιβλία που είχα διαβάσει από τα παιδικά μου χρόνια και τα είχα χωνέψει και αφομοιώσει.

-Από πού αντλείτε την έμπνευσή σας και πόσο σημαντικό είναι το βίωμα, η προσωπική εμπειρία στη συγγραφή ενός παιδικού βιβλίου;

Αν ρωτήσετε δέκα συγγραφείς θα σας δώσουν δέκα διαφορετικές απαντήσεις. Κύρια πηγή έμπνευσης είναι η φαντασία. Έχω όμως εμμονή με την ιστορία της ιδιαίτερης πατρίδας μου, της Σάμου. Επτά βιβλία μου διαδραματίζονται στο νησί μου. «Στα βήματα το του Σαμοθήριου» «Το διπλό ταξίδι», « Η εξαφάνιση», «Το χαμόγελο της Εκάτης», «Τα δάκρυα της Περσεφόνης», «Όνειρα από μετάξι», « Η σπηλιά της γοργόνας». Με απασχολούν όμως και τα κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σημερινοί έφηβοι. Τα ναρκωτικά, το έιτζ, οι σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα, το διαζύγιο, το νόθο παιδί, ο ρατσισμός, ο εκφοβισμός από το διαδίκτυο, οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια, η γέννηση, ο θάνατος κλπ.

-Απαριθμήστε πέντε από τα σημαντικότερα συστατικά ενός βιβλίου που απευθύνεται σε εφήβους; Τι διαφοροποιεί ένα καλό, διαχρονικό παιδικό βιβλίο από ένα μέτριο, ‘περιορισμένης διάρκειας’, ή ενδιαφέροντος;

Για να γράψεις ένα βιβλίο για παιδιά πρέπει να έχεις το χάρισμα να ξαναζείς την παιδικότητά σου. Λέει ο Καζαντζάκης στην Αναφορά του στον Γκρέκο. «Δοξάζω το θεό που ζει ακόμα μέσα μου το πολύχρωμο, πολύβουο, δροσερό ετούτο όραμα… Αυτό κρατάει το μυαλό μου ανέγγιχτο από τη φθορά και δεν το αφήνει να μαραθεί και να στερέψει… Αφουγκράζομαι τι λέει το παιδί μέσα μου, ξαναγίνομαι παιδί για να βλέπω με μάτια παρθένα, για πρώτη φορά τον κόσμο…» Επίσης ένα από βασικά χαρακτηριστικά ενός καλού βιβλίου είναι η γλώσσα, δηλαδή η πηγή απ’ όπου ο συγγραφέας αντλεί την πρώτη του ύλη. Ένα δεύτερο στοιχείο είναι το ύφος, ο ιδιαίτερος τρόπος γραφής του δημιουργού, ο μυστικός κώδικας επικοινωνίας, ο τρόπος που θα παρασύρει και θα συναρπάσει τον αναγνώστη. Ένα καλό βιβλίο θα περάσει σωστά μηνύματα στα παιδιά. Θα τους μιλήσει για την ειρήνη, θα τα κάνει να μισήσουν τη βία, τον πόλεμο το ρατσισμό. Θα τους δώσει να καταλάβουν ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίδιοι, όλοι μοχθούν και πονούν για τα ίδια πράγματα. Το κείμενο πρέπει να έχει δομή, χωρίς κενά νοήματα, να μπορεί να το διαβάσει ευχάριστα και ένας μεγάλος και να αντέχει στο πέρασμα του χρόνου, δηλαδή να γίνει κλασσικό στο χώρο της λογοτεχνίας. Ο Τζέημς Στιλ Σμιθ στο βιβλίο του «Κριτική προσέγγιση της λογοτεχνίας για παιδιά» καθορίζει ότι το κλασσικό βιβλίο δίνει ανάλογα με την αντιληπτική ικανότητα του παιδιού τα σημαντικά γεγονότα της ανθρώπινης ύπαρξης. Τη γέννηση και το θάνατο, τη φιλία και το μίσος, τη δικαιοσύνη και την αδικία, την αμφιβολία και τη βεβαιότητα, την τιμιότητα, την αγάπη, την αλληλεγγύη το σεβασμό, την αξιοπρέπεια.

-Τι σημαίνουν για σας οι τόποι; Σε ποιο βαθμό έχουν επηρεάσει τη δική σας συγγραφική διαδικασία;

Έχω ήδη αναφέρει πόσο με έχει επηρεάσει ο τόπος που γεννήθηκα και μεγάλωσα, πήγα σχολείο, έκανα φίλους. Αγαπώ τον τόπο μου και αυτή η αγάπη κρατάει τις ρίζες μου χλωρές. Σε όλα τα βιβλία που αναφέρεται η Σάμος είναι παρούσα η μνήμη. Μνήμες παιδικές, πατρογονικές, μνήμες ονείρων, αλλά και μνήμες απόντων. Αλλά επειδή έχω ταξιδέψει πολύ και γνώρισα πολιτισμούς, ήθη και έθιμα, πήρα ένα καλό μάθημα. Έμαθα ότι οι έλληνες δεν είναι ο περιούσιος λαός, και άλλοι λαοί δημιούργησαν σημαντικούς πολιτισμούς, π.χ. οι Αιγύπτιοι και οι Κινέζοι. Ακόμα και οι «απολίτιστοι» Ινδιάνοι της βόρειας Αμερικής έχουν ήθη, έθιμα και παραδόσεις απαράμιλλης ομορφιάς και ευαισθησίας. Έχω γράψει βιβλία με τις εμπειρίες από το ταξίδι μου στην Αίγυπτο, « Το αίνιγμα της πέτρινης γενειάδας», από τη γνωριμία μου με τους Ινδιάνους « Οι τελευταίοι ήρωες», και από την Ιαπωνία, την Ταϋλάνδη, τις Φιλιππίνες και το Μπαλί, «Το ταξίδι που θέλαμε». Είναι σημαντικό τα ελληνόπουλα να γνωρίζουν κι άλλους πολιτισμούς και τον τρόπο που ζουν οι άνθρωποι στον υπόλοιπο κόσμο γιατί τότε τα βιβλία λειτουργούν ως γέφυρες ανάμεσα στους λαούς και μας ενώνουν.

-Ποια είναι τα αγαπημένα σας θέματα, αλλά και τα αγαπημένα των παιδιών που σας διαβάζουν; Ποιοί χαρακτήρες/ήρωες ασκούν τη μεγαλύτερη γοητεία;

Τα ιστορικά, τα κοινωνικά, τα ταξιδιωτικά. Στα παιδιά αρέσουν οι περιπέτειες, αλλά και κάθε καλογραμμένο βιβλίο που θα τα ψυχαγωγήσει, θα τους δώσει χαρά και ξεκούραση και θα βοηθήσει την πνευματική τους ανάπτυξη και την ηθική συγκρότηση της προσωπικότητάς τους. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως με τα πρόσωπα-ήρωες που κινούνται μέσα στο βιβλίο, αφού είναι γνωστό ότι η επιρροή που ασκούν είναι τεράστια. Οι ήρωες είναι πάντα σύμβολα του καλού και του κακού σε διάφορες μορφές. Από τη σύγκρουση του καλού με το κακό δημιουργείται η πλοκή του βιβλίου. Στο τέλος βγαίνει πάντα νικητής το καλό, σαν επισφράγισμα του γενναίου αυτού αγώνα. Το παιδί νιώθει θαυμασμό για τη δράση και τις γενναίες πράξεις των ηρώων και θέλει να τους μιμηθεί και να τους μοιάσει. Παίρνει μέρος με τη φαντασία του σ’ όλη τη δράση και τις περιπέτειες και φαντάζεται ότι κι αυτό μπορεί να κάνει παρόμοια κατορθώματα και έργα μεγάλα και θαυμαστά. Με τα χαρούμενα συναισθήματα που νιώθει για τις νίκες των ηρώων του βιβλίου γίνεται πιο αισιόδοξο πιστεύει στις αξίες της ζωής και στις αξίες του ανθρώπου. Με το κουράγιο που παίρνει θα μπορεί μεγαλώνοντας να κάνει προσπάθειες να πετύχει το καλύτερο με ότι καταπιάνεται. Ο συγγραφέας μπορεί ν’ ανοίξει στο παιδί το δρόμο της φαντασίας και του ονείρου. Είναι έμφυτη άλλωστε η ανάγκη στον άνθρωπο, να φαντάζεται, να ονειρεύεται και να ελπίζει.

-Μιλήστε μας λίγο για την τελευταία σας δουλειά. Πώς προέκυψε το «Ποτέ, μα ποτέ ξανά…», τι πραγματεύεται και σε τι διαφέρει από τα προηγούμενα βιβλία σας;

Το «Ποτέ, μα ποτέ ξανά…» είναι ένα βιβλίο με σύγχρονα θέματα. Αναφέρεται στην οικονομική κρίση, στην κρίση μέσα στην οικογένεια, στην έξαρση του νεοναζισμού, αλλά κυρίως στον ηλεκτρονικό εκφοβισμό, που βιώνουν σήμερα χιλιάδες παιδιά και έφηβοι. Η ηρωίδα μου γνωρίζει στο facebook ένα αγόρι που την κολακεύει, παριστάνει τον ερωτευμένο, την πείθει ότι είναι η αδελφή ψυχή, όταν όμως θα συναντηθούν θα αρχίσει ένας εφιαλτικός εκβιασμός που θα την οδηγήσει στα πρόθυρα της αυτοκτονίας. Δε νομίζω ότι διαφέρει από άλλα μου βιβλία, έχω ήδη αναφέρει ότι και τα κοινωνικά θέματα είναι στις προτιμήσεις μου. Όταν πήγαινα στο Γυμνάσιο δέχτηκα και εγώ λεκτική βία από μερικά αγόρια της τάξης μου και ξέρω πόσο πληγώνονται τα θύματα, περισσότερο μάλιστα όταν η βία είναι σωματική αλλά και ψυχολογική.

-Πόσο διαφορετική είναι η διαδικασία της γραφής ενός εφηβικού βιβλίου από εκείνη του βιβλίου που απευθύνεται σε μικρότερα παιδιά;

Ο συγγραφέας πρέπει να λαμβάνει υπόψη του την αντιληπτική ικανότητα του παιδιού. Στη γλώσσα όμως δεν κάνω συμβιβασμούς. Είναι τόσο πλούσια που μπορώ να εκφράσω όσα θέλω ακόμα και στα πιο μικρά παιδιά και να τους μιλήσω με τρυφερότητα και ευαισθησία και για δύσκολα θέματα, όπως είναι ο θάνατος.

-Πως αντιμετωπίζεται σήμερα το παιδικό βιβλίο από τους εκπαιδευτικούς; Είναι αρκετά ενημερωμένοι; Κι αν όχι, πώς θα πρέπει να ενημερώνονται;

Στα τριάντα περίπου χρόνια που με καλούν να μιλήσω σε σχολεία σε όλη την Ελλάδα, έχω συναντήσει εξαιρετικούς εκπαιδευτικούς που αγαπούν τα παιδικά βιβλία και την αγάπη τους μπορούν και τη μεταδίδουν και στους μαθητές τους. Αυτοί είναι όμως λίγοι. Οι περισσότεροι είναι αδιάφοροι, δεν έχουν καλή σχέση με τη λογοτεχνία. Μπορεί να φταίει το φορτωμένο σχολικό πρόγραμμα και οι πολλές, άχρηστες τις περισσότερες φορές γνώσεις, που γεμίζουν τα παιδικά κεφάλια. Για αυτό δεν παύω να λέω σε κάθε ευκαιρία πόσο απαραίτητες είναι οι σχολικές βιβλιοθήκες σε κάθε σχολείο. Και δεν εννοώ τα 50 – 100 βιβλία, παλιά τα περισσότερα, που υπάρχουν σε αρκετά σχολεία. Εννοώ μια πλήρη βιβλιοθήκη με χιλιάδες βιβλία και έναν βιβλιοθηκονόμο για να τη λειτουργεί, ο οποίος ξέρει να κάνει προγράμματα και να φέρνει τα παιδιά κοντά στο βιβλίο, όπως γίνεται σε όλες τις πολιτισμένες χώρες. Δυστυχώς στην Ελλάδα κλείνουν και οι βιβλιοθήκες που είχαν δημιουργηθεί στα γυμνάσια και στα λύκεια, αφού τη λειτουργία τους είχαν αναλάβει εκπαιδευτικοί, έπειτα από σεμινάρια μερικών μηνών. Το πείραμα δεν πέτυχε, οι εκπαιδευτικοί γύρισαν στις οργανικές τους θέσεις και οι βιβλιοθήκες κλειδώθηκαν. Για λόγους οικονομικούς (!) κλείνουν και δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες. Και το χειρότερο, με μια πρόχειρη δικαιολογία σταμάτησε και το πρόγραμμα φιλαναγνωσίας του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, χρηματοδοτούμενο από το ΕΣΠΑ, που έδινε την ευκαιρία σε χιλιάδες σχολεία να έρθουν σε επαφή με το καλό παιδικό βιβλίο. Ακολούθησε η κατάργηση της ενιαίας τιμής του βιβλίου που έδωσε τη χαριστική βολή στην κυκλοφορία των βιβλίων. Φαίνεται ότι οι αρμόδιοι του υπουργείου πολιτισμού δεν ξέρουν ότι τα βιβλία κρύβουν μέσα τους τεράστιες δυνάμεις μόρφωσης, αλλά και ψυχικής και ηθικής ανύψωσης και βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν την πνευματική και την ηθική συγκρότηση της προσωπικότητά τους. Ο συγγραφέας που γράφει για παιδιά δημιουργεί τους αυριανούς αναγνώστες.

-Τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς ή να παρατηρούν, όταν επιλέγουν ένα βιβλίο για τα παιδιά τους;

Οι γονείς είναι οι πρώτοι που θα φέρουν το παιδί κοντά στο βιβλίο όταν του διαβάζουν παραμύθια και ιστορίες από τα νηπιακά του χρόνια, πριν του δημιουργηθεί μια αρνητική στάση απέναντι στο διάβασμα. Αλλά και όταν διαβάζουν και οι ίδιοι βιβλία, το παιδί θέλει να τους μιμηθεί και μπορεί να γίνει ένας μελλοντικός αναγνώστης. Καλό είναι να πηγαίνουν οι γονείς με τα παιδιά τους σε βιβλιοπωλεία και σε εκθέσεις βιβλίων, να φυλλομετρούν τα βιβλία, να διαβάζουν μερικές σελίδες και αν αρέσουν σε εκείνους είναι βέβαιο ότι θα τα ευχαριστηθούν και στα παιδιά. Και να μην τους παραπλανεί το εντυπωσιακό χρωματιστό εξώφυλλο που μπορεί να κρύβει ένα ασήμαντο κείμενο.

-Το παιδικό βιβλίο πρέπει να είναι πρωτίστως διδακτικό, ψυχαγωγικό, τι άλλο;

Τα παιδικά βιβλία προσφέρουν στα παιδιά τεράστιες γνώσεις που δε θα τις αποκτήσουν από τα σχολικά βιβλία. Είναι και ψυχαγωγικά, (αγωγή ψυχής), πλάθουν χαρακτήρες που μπορούν να αντιμετωπίσουν τις σημερινές κοινωνικές αντιξοότητες. Είναι όμως απαραίτητο να αποφεύγει ο συγγραφέας τα «πρέπει» γιατί τα παιδιά βαριούνται και αντιπαθούν το διδακτισμό και την άστοχη ηθικολογία. Η στρατευμένη τέχνη μπορεί να φτάσει στα όρια του φασισμού.

-Βιώνουμε μια Ελλάδα που είναι πλέον πολυπολιτισμική. Τι απήχηση έχουν τα βιβλία με θέμα τη διαφορετικότητα ή την ξενότητα; Πώς ανταποκρίνονται τα παιδιά σ’ αυτά τα ζητήματα;

Έχουν γραφτεί πολλά βιβλία, μερικά πολύ καλά, για τη διαφορετικότητα και γιατί τόσοι ξένοι με διαφορετικό χρώμα, διαφορετική θρησκεία, διαφορετική κουλτούρα, πλημμύρισαν την Ελλάδα αναζητώντας εργασία και μια καλύτερη ζωή. Τα παιδιά τα διαβάζουν με ενδιαφέρον και με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών καταλαβαίνουν τις πολιτικές και κοινωνικές ανακατατάξεις που έγιναν σε όλο τον κόσμο και παύουν να τα αντιμετωπίζουν ρατσιστικά. Ακόμα και τα παιδιά με ειδικές ανάγκες που μπορούν και φοιτούν σε δημόσια σχολεία γίνονται αποδεκτά και έχουν το σεβασμό και την ανοχή όλης της τάξης, ακόμα και όταν γίνονται ενοχλητικά την ώρα του μαθήματος.

-Ποιο από όλα τα βιβλία που έχετε γράψει -και είναι πάρα πολλά- διατηρεί ιδιαίτερη θέση στην καρδιά σας; Και αν υπάρχει, για ποιον λόγο το έχετε ξεχωρίσει από τα υπόλοιπα;

Όλα μου τα βιβλία τα αγαπώ το ίδιο, είναι τα πνευματικά μου παιδιά. Όμως « Το διπλό ταξίδι» το ξεχωρίζω γιατί αναφέρεται στα δύσκολα παιδικά μου χρόνια στη Σάμο τον καιρό της ιταλικής κατοχής και αργότερα στην προσφυγιά της οικογένειάς μου στη Μέση Ανατολή, αλλά και στον εμφύλιο που ζήσαμε όταν επιστρέψαμε.

-Με ποιον ήρωα ή ηρωίδα σας ταυτίζεστε περισσότερο;

Κάθε φορά που γράφω ταυτίζομαι με τις ηρωίδες μου, νιώθω τα συναισθήματά τους και μερικές με συνοδεύουν σε όλη μου τη ζωή. Αναφέρω τις τέσσερεις νεαρές γυναίκες του βιβλίου μου « Το χαμόγελο της Εκάτης». Επίσης η προσωπικότητα της Κασσάνδρας με μάγεψε από τα μαθητικά μου χρόνια. Ήταν όλες όμορφες, ανεξάρτητες, δυναμικές για την εποχή τους, έζησαν έντονη ζωή, ερωτεύτηκαν, πόνεσαν, έθαψαν όνειρα και προσδοκίες, βίωσαν οικογενειακές αγριότητες και πλήρωσαν για τα σφάλματα των δικών τους.

-Ποια ήταν εκείνα τα εμπόδια ή τα προβλήματα που αντιμετωπίσατε στη διάρκεια της μακράς θητείας’ σας σε αυτόν τον δύσκολο και απαιτητικό χώρο; Υποθέτω πως ο δρόμος δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα.

Η αλήθεια είναι ότι δεν δυσκολεύτηκα, γιατί το πρώτο μου βιβλίο βραβεύτηκε και εκδόθηκε από την «Εστία». Πήρε καλές κριτικές και η επιτροπή του Υπουργείου Παιδείας έβαλε σε ένα βιβλίο του δημοτικού ένα μεγάλο απόσπασμα. Ίσως τα βιβλία μου να κυκλοφορούσαν καλύτερα αν είχα στενές σχέσεις με υπουργούς και με την άρχουσα διανόηση εκείνης της εποχής που έλεγχε τότε όλη την πολιτιστική ζωή. Είμαι όμως ευχαριστημένη γιατί κατάφερα να επιβιώσω ως συγγραφέας με τις δικές μου δυνάμεις.

Σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σας.
Η Λίτσα Ψαραύτη γεννήθηκε στη Σάμο. Mετά τις σπουδές της στο Πυθαγόρειο Γυμνάσιο σπούδασε αγγλικά και εργάσθηκε στο Παγκόσμιο Συμβούλιο των Eκκλησιών και στην Aμερικανική Πρεσβεία στην Aθήνα. Tο πρώτο της βιβλίο εκδόθηκε το 1980 και από τότε είχε μια γόνιμη καριέρα γράφοντας μυθιστορήματα, διηγήματα και ανθολογίες (για τα ελληνόπουλα που ζουν στο εξωτερικό). Tο έργο της γρήγορα αναγνωρίσθηκε ευρύτατα στην Eλλάδα και τιμήθηκε με πολλά ελληνικά βραβεία. Tο μυθιστόρημά της «Tο διπλό ταξίδι» γράφτηκε το 1988 στον Tιμητικό Πίνακα «Πιέρ Πάολο Bερτζέριο» για την παιδική λογοτεχνία του Πανεπιστημίου της Πάντοβα της Iταλίας. Tο 1991 το βιβλίο της «Tο αυγό της έχιδνας» πήρε Έπαινο της Aκαδημίας Aθηνών. Tο μυθιστόρημά της «Tα δάκρυα της Περσεφόνης» γράφτηκε το 1996 στον Tιμητικό Πίνακα της IBBY (International Board on Books for Young People). Πήρε, επίσης, τη μεγαλύτερη στην Eλλάδα διάκριση για την παιδική λογοτεχνία, το «Kρατικό Bραβείο 1996» του Yπουργείου Πολιτισμού για το βιβλίο της «Tο χαμόγελο της Eκάτης». Tο έτος 2000 ήταν υποψήφια για το Bραβείο Άντερσεν, το Nόμπελ της παιδικής λογοτεχνίας.
Η γραφή της διακρίνεται για την ποιότητα και το εύρος της φαντασίας, την επιτυχημένη μίξη πραγματικού και φανταστικού και για τα μηνύματα που στέλνει στα παιδιά γεμάτα αισιοδοξία, χαρά και ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον.
Kριτικοί και θεωρητικοί συμφωνούν ότι η προσφορά της Λίτσας Ψαραύτη είναι πολύ σημαντική και την κατατάσσουν ανάμεσα στις πιο αξιόλογες και δυναμικές παρουσίες στο χώρο της παιδικής λογοτεχνίας. Tα βιβλία της, έχουν πάρει λαμπρές κριτικές και έχουν γίνει θέματα για μελέτες φοιτητών στα ελληνικά Πανεπιστήμια. Συνεργάστηκε με την επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου Iωαννίνων για τη δημιουργία Aνθολογίου για τα παιδιά των δημοτικών σχολείων του Aπόδημου Eλληνισμού. Eπίσης, είναι μέλος της ομάδας που συνέγραψε την πατριδογνωσία “Σάμος, πατρίδα μου”. Tο βιβλίο διδάσκεται στα δημοτικά σχολεία της Σάμου και αποτελεί πιλοτικό πρόγραμμα και για άλλες περιοχές της Eλλάδας. Έχει λάβει μέρος σε διεθνή συνέδρια: π.χ. το 1986 εκπροσώπησε την ελληνική παιδική λογοτεχνία στο Διεθνές Συνέδριο Συγγραφέων και Eικονογράφων Παιδικής Λογοτεχνίας στο Oχάϊο των HΠA και το 1987 προσκλήθηκε από την Ένωση Σοβιετικών Συγγραφέων και το περιοδικό “Nτέτσκαγια Λιτερατούρα” στο πλαίσιο προγράμματος μορφωτικών ανταλλαγών. H Λίτσα Ψαραύτη καλείται πολύ συχνά σε σχολεία και σε άλλες εκδηλώσεις “συνάντησης με το συγγραφέα” σε όλη την Eλλάδα και είναι ομιλήτρια σε πολιτιστικά γεγονότα, συνέδρια και παρουσιάσεις βιβλίων. Eίναι μέλος πολιτιστικών σωματείων όπως ο «Kύκλος του Eλληνικού Παιδικού Bιβλίου» και η «Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά». Eίναι, επίσης, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του περιοδικού «Διαδρομές». Το Δεκέμβριο του 2012 τιμήθηκε με το Βραβείο του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη για το σύνολο του έργου της.