Fractal

«Η Ναντίν Γκόρντιμερ γράφει για μαύρους και λευκούς, αλλά η σταθερή ματιά της διακρίνει τελικά κάτι γκρίζο. Θα μπορούσες να το ονομάσεις ανθρώπινη φύση – και θα είχες δίκιο»

της Ελένης Γκίκα //

 

gordΕάν δεν είχε εκείνο το ατύχημα θα είχε γίνει χορεύτρια. Εάν δεν ήταν μοναχοπαίδι, ίσως να διάβαζε και να έγραφε λιγότερο, η ανάγνωση να μην ήταν μονόδρομος και διαφυγή. Η συγγραφέας που έζησε και μεγάλωσε στη Νότιο Αφρική, προσωπική φίλη του Νέλσον Μαντέλα η φωνή των νέγρων και των αδικημένων και όλων εκείνων που δεν είχαν φωνή, η οποία βραβεύτηκε με τα βραβεία Μπούκερ και Νόμπελ, η Ναντίν Γκόρντιμερ, άφησε στο σπίτι της στο Γιοχάνεσμπουργκ την τελευταία της πνοή.

 

Η Ναντίν Γκόρντιμερ, κόρη Εβραίων μεταναστών ρωσικής καταγωγής, που γεννήθηκε το 1923 στο Σπρινγκς, μια πολίχνη δίπλα στο Γιοχάνεσμπουργκ, στη Νότιο Αφρική, άρχισε να γράφει στην ηλικία των εννέα χρονών και στα δεκαπέντε της δημοσίευσε το πρώτο της μυθιστόρημα, που τιμήθηκε με το Mπούκερ το 1974 για τον «Συντηρητή» και το 1991 με το Bραβείο Nόμπελ Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου της, ένας ζωντανός θρύλος για τους συμπατριώτες της, αγωνίστρια κατά του απαρτχάιντ, συναγωνίστρια και φίλη του Νέλσον Μαντέλα, άφησε την τελευταία της πνοή σε ηλικία 90 ετών στο σπίτι της στο Γιοχάνεσμπουργκ περιστοιχισμένη από τα παιδιά της Χιούγκο και Οριάνε, σύμφωνα με ανακοίνωση της οικογένειάς της.

Στην Ελλάδα την γνωρίσαμε το 1985 με την «Κόρη του Μπέρτζερ» που κυκλοφόρησε από τον «Οδυσσέα» κι αμέσως υπήρξε αγαπημένη του ελληνικού αναγνωστικού κοινού. Ακολούθησαν «Ο ύστερος αστικός κόσμος» το 1988 από τις εκδόσεις «Μέδουσα», «Οι άνθρωποι του Τζούλι» το 1991 απ’ τις εκδόσεις «Α.Α.Λιβάνη», «Ο συντηρητής» το 1992 από την «Νεφέλη», «Κανείς να μη με συνοδεύσει» από τον «Οδυσσέα» το 1995 κι απ’ τις εκδόσεις «Καστανιώτη» τα βιβλία της: «Η ιστορία του γιου μου» το 1992, «Μια ιδιοτροπία της φύσης» το 1993, «Ένας τυχαίος εραστής» το 2003, «Ζώντας με την ελπίδα και την ιστορία» το 2004, «Λεηλασία και άλλες ιστορίες» το 2005, «Ξύπνα!» το 2006, «Το όπλο του σπιτιού» το 2009, «Ο Μπετόβεν ήταν κατά το 1/16 μαύρος» το 2008, «Ο συντηρητής» και «Ένας τυχαίος εραστής» το 2010.

Πολλά από τα μυθιστορήματά της είχαν λογοκριθεί από το καθεστώς του απαρτχάιντ, ενώ η ίδια θεωρήθηκε από πολλούς ως η κορυφαία συγγραφέας της Νοτίου Αφρικής. Συμμετείχε επίσης στην εκστρατεία για τον ιό HIV.

«Η κοινωνική πίεση δημιουργεί μια ανάλογη διαδικασία γένεσης. Δεν είσαι ποτέ ολοκληρωμένος, επειδή αυτές οι πιέσεις σε διαμορφώνουν, σε αλλάζουν, σε εξωθούν να αντιδράσεις, ιδιαίτερα αν είσαι συγγραφέας ή καλλιτέχνης. Αν σκεφτείς ότι σε μέρη όπως η Νότια Αφρική ή η Γερμανία, φερ’ ειπείν, ο νόμος εισχώρησε κάποτε στις πιο προσωπικές πτυχές των ιδιωτών, οι σεξουαλικές σχέσεις των ανθρώπων καθορίζονταν από τον νόμο. Σκεφθείτε, ένα λευκό άτομο απαγορευόταν να έχει σχέσεις με μαύρους ή Εβραίους. Κατά κάποιον τρόπο, όπως έχει πει ο Γκαίτε, ένας συγγραφέας κλείνει τα μάτια του, βάζει τα χέρια του βαθιά στην κοινωνία, και οτιδήποτε πιάσει είναι ένα μέρος της αλήθειας», είχε πει κάποτε σε συνέντευξή της. Η γυναίκα που δεν έμαθε να χορεύει ποτέ παρ’ ότι όταν ήταν παιδάκι ονειρεύτηκε να γίνει πρίμα μπαλαρίνα. Ένα πρόβλημα υγείας την έστρεψε αλλού και έτσι όπως υπήρξε μοναχοπαίδι, το διάβασμα και το γράψιμο μοιάζει να υπήρξε μονόδρομος. Για να αποκτήσει στο αποκορύφωμα του απαρτχάιντ τη δική της συγγραφική φωνή και οι καταπιεσμένοι της Αφρικής σε εκείνη την διάσημη και σημαντική του εκπρόσωπο. Υπήρξε η συλλογική μνήμη και ενοχή των συμπατριωτών της, αποκατέστησε την ιστορική μνήμη μιας δύσκολης εποχής, αισιόδοξη, πάντα μάχιμη, γοητευτική και μέχρι τέλους κοκέτα, δεν απογοητεύτηκε ποτέ από τα καπρίτσια και τα γυρίσματα της ιστορίας, αλλά την παρατήρησε, έγραψε, υπήρξε πάντα παρούσα, διεκδίκησε και φώναξε, ήταν πάντα συγγραφικά εκεί.

gor2«Οι άνθρωποι συναντιούνται και μέσα από αυτή την ανταλλαγή η ιστορία εξελίσσεται. Υπάρχουν πολλών ειδών συναντήσεις και ανταλλαγές μεταξύ εθνών και κρατών για να αλλάξει η άνιση τάξη του κόσμου και κάποιες πολύ ωραίες ιδέες προκύπτουν. Συζητιούνται, μελετιούνται και απλοποιούνται, προκειμένου να μπορέσουν να εφαρμοστούν, αλλά πάντα υπάρχει ένα πράγμα που λείπει και αυτό είναι η δυνατότητα. Ας αναφέρουμε ένα παράδειγμα, ο έλεγχος της μαλάριας -ας μη μιλήσουμε καν για το HIV. Κάθε χώρα λέει, «ναι, τώρα θα επικεντρωθούμε στην προληπτική βοήθεια για την καταπολέμηση του προβλήματος». Αλλά υπάρχει η δυνατότητα, υπάρχουν τα χρήματα; Τα χρήματα από μόνα τους δεν είναι αρκετά», είχε πει.

«Η Ναντίν Γκόρντιμερ γράφει για μαύρους και λευκούς, αλλά η σταθερή ματιά της διακρίνει τελικά κάτι γκρίζο. Θα μπορούσες να το ονομάσεις ανθρώπινη φύση – και θα είχες δίκιο» στη Daily Telegraph για εκείνην είχε γραφτεί. Και στη «La Repubblica» πως «Με εκπληκτική κομψότητα γραφής και σαφήνεια, η συγγραφέας πλέκει τις προσωπικές ζωές των ηρώων της με τον κοινωνικό περίγυρο και την πολιτική κατάσταση της συγκεκριμένης ιστορικής στιγμής της χώρας όπου εκτυλίσσεται η αφήγηση. Τα μετέωρα αρχικά ερωτήματα σιγά- σιγά βρίσκουν απαντήσεις, αφυπνίζοντας τις συνειδήσεις».

H Ναντίν Γκόρντιμερ υπήρξε, αναμφισβήτητα, ένας ζωντανός μύθος.

 

Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top