Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η ανεπαίσθητη μεταμόρφωση του είναι
11/07/2014, 12:53 μμ

Η ανεπαίσθητη μεταμόρφωση του είναι

της Ελένης Γκίκα //

 

SimenonΟ θάνατος της Μπελλ του Τζορτζ Σιμενόν. Μετάφραση: Βάνα Χατζάκη. Εκδ. Άγρα, σελ. 224

 

Ναι! «Συμβαίνει καμιά φορά ένας άνθρωπος να πηγαινοέρχεται μέσα στο σπίτι του, να κάνει τις συνηθισμένες του κινήσεις της κάθε μέρας, χαλαρός, μόνος με τον εαυτό του, και, σηκώνοντας ξαφνικά τα μάτια, ν’ αντιληφθεί ότι οι κουρτίνες δεν είναι τραβηγμένες και ότι ο κόσμος τον παρακολουθεί απέξω».

Έτσι ακριβώς ξεκινά μια φαινομενικά φιλήσυχη, αργή, σαν καλοκουρδισμένος ωστόσο γρίφος, επαρχιακή ιστορία. Ένα χειμωνιάτικο βράδυ με επίκεντρο τον Σπένσερ Άμπυ, έναν γλυκομίλητο, επίσης, φιλήσυχο καθηγητή. Σε μια κωμόπολη κοντά στη Νέα Υόρκη όπου όλοι αποτελούν «κοινότητα», είναι γνωστοί. Η γυναίκα του Κριστίν παίζει μπριτζ στο σπίτι των Μίτσελ. Η Μπελλ, κόρη της παιδικής της φίλης που την φιλοξενεί, έχει πάει σινεμά, και ο Σπένσερ δουλεύει στο δωμάτιο και καταφύγιό του τον τόρνο, μέχρι που κάποια στιγμή επιστρέφει η Μπελλ, κάτι του λέει από το σκαλί, δεν την ακούει, μέχρι την επόμενη μέρα που η Μπελλ θα βρεθεί στο δωμάτιό της νεκρή.

Και από αυτή τη στιγμή, με τρόπο αργόσυρτο κι ανεπαίσθητο κάπως, θα αλλάξουν όλα. Ο Σπένσερ από μυθιστορηματικός ήρωας θα γίνει το πειραματόζωο, κι από τον αστυνομικό επιθεωρητή μέχρι τους ενορίτες όλοι θα τον κοιτάζουν σαν να έχει γίνει ξαφνικά κάποιος άλλος, σαν να ήταν ένα άλλος, διαφορετικός ανάμεσά τους, αμέσως, ήδη από την πρώτη κιόλας στιγμή, από την αρχή. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι ξαφνικά κι εκείνος θα νιώσει πως είναι ένας άλλος, πως δεν ανήκει σίγουρα στην κοινότητα· νιώθει αποσυνάγωγος, ότι δεν υπήρξε ποτέ ο άνθρωπος καμίας ομάδας· και θα αισθανθεί να ζωντανεύει όλη η παλιά, ξεχασμένη ζωή, από ένα αιφνιδιαστικό βλέμμα της Κριστίν, από μια στάση του σώματος που θα τον παραπέμψει σε κάποια ξεχασμένη αντίστοιχη της μητέρας:

«Σε λίγο θα πήγαινε στο εργαστήριό του. Είχε φυλαγμένο εκεί έναν παλιό κιτρινισμένο φάκελο που περιείχε φωτογραφίες της οικογένειάς του και της παιδικής του ηλικίας, κι ήξερε ποια φωτογραφία της μητέρας του σκόπευε να συγκρίνει με τις εικόνα της Κριστίν εκείνο το πρωί.

»Αν η εντύπωσή του ήταν σωστή, το πεπρωμένο είναι περίεργο πράγμα. Όχι όμως και τόσο περίεργο κατά βάθος. Κι ίσως αυτό να ερμήνευε σχεδόν τα πάντα».

Και, φυσικά, όλα θα γίνουν ξαφνικά «πεπρωμένο» εκείνη ακριβώς τη στιγμή. Και ο Σπένσερ, εκείνος που όλοι νομίζουν πως είναι. Δεν ήταν, θα μπορούσε εν δυνάμει να είναι· και σαν καφκικός ήρωας, σε αυτόν ακριβώς τον εαυτό ξαφνικά θα μεταμορφωθεί:

«Χώθηκε στο εργαστήριό του κι έκλεισε την πόρτα. Στο φύλλο το χαρτί έγραψε την ημερομηνία και την ώρα του συμβάντος στο ταχυδρομείο, λες κι αυτό μια μέρα θα είχε σημασία, προσθέτοντας μπόλικα θαυμαστικά στο τέλος».

Από εκείνη την χρονική στιγμή όλα θα αποκτήσουν μια μοιραία τρόπον τινά σημασία· θα αισθανθεί σαν εκείνος που επέπρωτο να φτάσει ως εκεί. Όσο κι αν το πολέμησε. Θα συνειδητοποιήσει πως αγωνίστηκε ματαίως. Από τη μια, της μητέρας η ομαδική, τακτοποιημένη ζωή· κι απ’ την άλλη, ο αποσυνάγωγος αλκοολικός πατέρας, με την κάννη στο στόμα, παράδειγμα, μια ζωή, προς αποφυγήν:

«Ελπίζω πως δε θα πιεις ποτέ σου, γιατί, αν έχεις πάρει απ’ αυτόν…»

Είχε φοβηθεί τόσο πολύ, ώστε δεν είχε αγγίξει ούτε ένα ποτήρι μπίρα μέχρι τα είκοσί του. Αυτό που τον φόβιζε περισσότερο δεν ήταν τόσο η μία ή η άλλη εκ Θεού προαποφασισμένη διαστροφή, κάποιος συγκεκριμένος κίνδυνος, όσο η έλξη που ένιωθε για κάτι το ακαθόριστο, για κάποιες γειτονιές μεγάλων πόλεων, για παράδειγμα, για ορισμένες μουσικές ή ακόμη κι ορισμένες μυρωδιές.

Για κείνον, ένας κόσμος υπήρχε, ο κόσμος της μητέρας του, όπου επικρατούσε ηρεμία και καθαριότητα, ασφάλεια και φροντίδα, κι αυτός ακριβώς ο κόσμος είχε τη τάση να τον απορρίπτει, όπως είχε απορρίψει τον πατέρα του».

SimenonGeorgeΚι έτσι ξαφνικά, μετά τον θάνατο της Μπελλ, ο φιλήσυχος καθηγητής Σπένσερ Άμπυ θα αλλάξει στρατόπεδο κι από τον ασφαλή και βέβαιο κόσμο της μητέρας και της Κριστίν θα περάσει τα σύνορα, για να βρεθεί στο σαγηνευτικό και ολέθριο πατρικό σύμπαν, θα γίνει ο ένοχος που δεν υπήρξε, αλλά που θα μπορούσε κάλλιστα να υπάρξει, σε ένα αριστούργημα όπου ο αναγνώστης παρακολουθεί άναυδος την ανθρώπινη μετάλλαξη, σε μια ιστορία όπου το θύμα θα γίνει ο θύτης επειδή η κοινότητα και το παρελθόν είναι, τελικά, ζωντανός οργανισμός.

Η κόλασή σου μπορεί να είναι σίγουρα οι άλλοι, αν μη τι άλλο σίγουρα είναι ο καθρέφτης σου, ενίοτε τόσο πολύ παραμορφωτικός.

Μια εξαιρετική ιστορία, όπου ο δολοφόνος δεν είναι το ζητούμενο αλλά οι συνεχείς μεταμορφώσεις του· είναι ατμοσφαιρική, καφκική, αινιγματική, ανοιχτή.

Από τον συγγραφέα που μας έχει δώσει μεταξύ άλλων και τα ανυπέρβλητα: Ο Μαιγκρέ στη Νέα Υόρκη, «45ο υπό σκιάν, Το μπλε δωμάτιο, Ο κίτρινος σκύλος, Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν, Ο τρελός του Μπερζεράκ, Κόκκινα φώτα, Ο Μαιγκρέ και το ακέφαλο σώμα, Τρία δωμάτια στο Μανχάτταν, Οι αρραβώνες του κυρίου Ιρ, Ο ανθρωπάκος από το Αρχαγγέλσκ, Ο γάτος, Οι άγνωστοι μέσα στο σπίτι, Το χιόνι ήταν «Βρόμικο», Λίμπερτυ Μπαρ, Η φυγή του κυρίου Μοντ.

Από τον συγγραφέα που διαρκώς αποκαλύπτει ότι η ανθρώπινη φύση είναι απρόσμενα αντιφατική και αινιγματική, και το μικρό σύμπαν μιας κοινωνίας εγκληματικά μοχθηρό. Το σίγουρο δε είναι ότι η ζωή δεν είναι στατική. Ούτε και τα όρια θύτη-θύματος· τα χωρίζει μια εύθραυστη, μεταβαλλόμενη, σχεδόν αόρατη γραμμή. Εύκολα διανύει κανείς το σύνορο.

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top