Αφήγηση μια παγκόσμια γλώσσα
της Μαρίας Παπανικολάου //
Όταν μιλάμε για την αφήγηση ο νους μας πάει στην τέχνη του να «φτιάχνουμε» ή να διηγούμαστε ιστορίες. Οι μύθοι, οι θρύλοι, τα παραμύθια, ακόμα και τα παρεξηγημένα ανέκδοτα υπάρχουν στην καθημερινότητα μας από καταβολής κόσμου. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούμε να κάνουμε διαφορετικά, είναι στη φύση του ανθρώπου να «μοιράζεται» γνώση, παρηγοριά, γέλιο, δάκρυ, συναίσθημα μέσα από τις ιστορίες. Ο Homo Narrans έβαλε στις βάσεις του σύγχρονου πολιτισμού την αφήγηση. Τι θα ήταν άραγε ο άνθρωπος χωρίς ιστορίες;
Ακόμα και αν αρχικά αυτή η ανάγκη θεωρήθηκε μια «ταπεινή» έκφραση του λαϊκού αισθήματος στη συνέχεια βρήκε διάφορες εφαρμογές. Από τη διάδοση «κοινωνικών ειδήσεων» ανάμεσα στην ομάδα, ως την μεταφορά της γνώσης μέσω της εμπειρίας και από την ταυτότητα της ομάδας ως το μεγαλύτερο μέσο «καθοδήγησης» και χειραγώγησης των μαζών, τη θρησκεία. Δεν είναι τυχαίο που όλες ανεξαιρέτως οι θρησκείες του κόσμου διηγούνται μια ιστορία, με μύθους, θρύλους ή παραβολές.
Ο εκλεκτός του Θεού, του Θείου, του απέραντου μακρινού συμπαντικού όντος που παρακολουθεί και ελέγχει από ψηλά, γεννιέται, ζει, δρα, διεκδικεί για την ανθρωπότητα, σπλαχνίζεται ή καταστρέφει με ιστορίες. Ιστορίες που εύκολα «μεταφέρονται» από στόμα σε στόμα και από αυτί σε αυτί. Ιστορίες μεταξύ πραγματικού και φανταστικού που τρέφουν την αδηφάγα ανάγκη μας για …ακόμα περισσότερες ιστορίες. Η μνήμη, το βίωμα και η εμπειρία ριζώνουν βαθύτερα με τις ιστορίες.
Η Θρησκεία και στην επέκτασή της το ιερατείο κατάφεραν πρώτοι μέσα από τους μηχανισμούς της αφήγησης να δημιουργήσουν παράλληλα σύμπαντα ηθικής, κανόνων και ουσιαστικού – αποδοτικού «μαντρώματος» και να κάνουν γενιές και γενιές να λένε και να ακούνε τις ίδιες ιστορίες ώσπου αυτές να γίνουν το συμβάν, το αληθινό γεγονός, το αποδεδειγμένα σίγουρο, το αδιαμφισβήτητο! Τη σκυτάλη την πήρε η πολιτική εξουσία στον χειρισμό των μαζών, όταν άλλαξαν οι κοινωνικές δομές χρησιμοποιώντας τις ιστορίες. Η αλήθεια είναι ότι η εξουσία δε διατήρησε τους μηχανισμούς της ιστορίας μέσα στους αιώνες μεταπηδώντας σε πιο «σκληρές» λύσεις, μετατρέποντας τις ιστορίες σε ασύστολα πολιτικά ψεύδη που στρογγυλοκάθισαν δίπλα στα κοινά… κατά συνθήκη ψεύδη και παραμένουν εκεί.
Η αφήγηση δημιούργησε την Ιστορία. Οι αφηγήσεις των ανθρώπων για τους πολέμους, την ειρήνη, το μόχθο και τη γη, τις συνήθειες και τους τρόπους, ακόμα και για τα διάφορα κατά τόπους φυσικά φαινόμενα δημιούργησαν την περιβόητη «Ιστορική Γραμμή».
Η έννοια του έθνους και της εθνικής ταυτότητας πατά γερά πάνω στην Ιστορία αλλά και τις ιστορίες ενός λαού, τον ενώνει και τον διαμορφώνει μέσω ενός κοινού «άγιου» παρελθόντος, κατακλύζοντας το συλλογικό ασυνείδητο, κατά τους ψυχολόγους, με μηνύματα από το παρελθόν που κληροδοτούνται στους επερχόμενους μαζί με το DNA.
Οι «ταπεινές» μας καθημερινές ιστορίες γιγαντώθηκαν, τραβήχτηκαν, μεγάλωσαν για να τα χωρέσουν όλα τα ανθρώπινα και έγιναν ποίηση, λογοτεχνία, θέατρο και τραγούδι, μουσική και χορός. Έγιναν σινεμά και τηλεόραση και ραδιόφωνο. Τι κι αν έγιναν εικόνες ή ήχος; Ιστορίες είναι και αυτές.
Όλος o κόσμος έχει κατακλυστεί από ένα παγκόσμιο πλέγμα αφηγήσεων. Ιστορίες λέγονται, ακούγονται, ανακυκλώνονται, μεταλλάσσονται, μεταμορφώνονται, γιγαντώνονται ή εξαφανίζονται.
Ιστορίες γράφουν ιστορία, γίνονται εφαλτήρια, παραδείγματα προς μίμηση ή αποφυγή.
Οι ιστορίες γίνονται και διαφήμιση, ρεκλάμα μιας τεράστιας οικονομικής μηχανής που κατευθύνει τις καταναλωτικές μας συνήθειες χρησιμοποιώντας τις ιστορίες των ανθρώπων. Η διαφήμιση ανθίζει και η παγκόσμια οικονομία αναρριχάται φορώντας «ανθρώπινο προσωπείο», κάνοντας τις ιστορίες μας δούρειο ίππο…
Η αφήγηση, η Ιστορία, οι ιστορίες μας είναι παντού, στον πραγματικό, διαδικτυακό και ψηφιακό κόσμο μας. Ακόμα και τώρα που όλα αλλάζουν, ακόμα και τώρα οι θεοί, οι ήρωες των παραμυθιών και οι κυράδες της διπλανής πόρτας λένε τις ιστορίες τους. Γιατί αυτό θέλει ο άνθρωπος να λέει και να ακούει ιστορίες…
Ετικέτες: Μαρία Παπανικολάου
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
✔ Νέες εκδόσεις: 12 καινούργια βιβλία
16/04/2024, 9:16 μμ -
Το βιβλίο κι ο συγγραφέας του: Μυστήρια στο νησί Πίτσι Πίτσου
16/04/2024, 9:16 μμ -
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Όλα είναι fractal
Γράφει η Ελένη Γκίκα // Νίκος Δαββέτας «Ωστικό κύμα», εκδ. Πατάκη, σελ. 157 «Και τότε την είδε. Την ομοιοπαθή της. Αυτή που θα υποδυόταν αργότερα. Σαν να της έλεγε καταπρόσωπο η μοίρα: Κοίτα την, κοίτα την καλά, οι
Περισσότερα -
Δύο ποιήματα
Του Πέτρου Γκόρτσου // * Το Γράμμα. Ξάφνου, το είδα στο κατώφλι μου. Δεκέμβρης ήτανε μια μέρα παγερή. Το γραμματοκιβώτιο σπασμένο καθώς ήταν, ανάγκασε τον ταχυδρόμο κάτω απ’ την πόρτα να το ρίξει. Το γράμμα
Περισσότερα -
Για τον Κώστα Τσόκλη
Γράφει ο Απόστολος Ζιώγας // * “Και τον θεό που το νου μου ορίζει θα τον τιμήσω ασκώντας την τέχνη μου” Πίνδαρος Τρίτος Πυθιόνικος [1] Εποχή κορωναϊού : μια εποχή όπου τα πάντα
Περισσότερα -
Ποίημα: “Ο άνθρωπος”
Γράφει η Τσαμπίκα Χατζηνικόλα // Ο άνθρωπος Δεν ήταν πια ένα παιδί∙ ήτανε όλα τα παιδιά που γνώρισε και έσκισε μαζί τους χέρια και γόνατα στις αλάνες των αναμνήσεων. Δεν ήταν καν ένας ενήλικας∙
Περισσότερα -
Ποίηση: “Πιερότος”
Του Θόδωρου Πετρόπουλου // Πιερότος Αν τα μάτια σου αναδυθούν στα μάτια μου τότε θα δεις, φεγγαρολουσμένη μου, έναν θεότρελο Πιερότο να χορεύει στη μέση της θάλασσας, σκορπώντας αστέρια και ορχιδέες στον απέραντο γαλαξία…
Περισσότερα -
Ένα από τα πλέον εσωτερικά έργα του συγγραφέα
Γράφει ο Μάνος Κοντολέων // Ζωρζ Σιμενόν: «Ο πάτος του μπουκαλιού», Μετάφραση Αργυρώ Μακάρωφ, Εκδόσεις Άγρα Ο Ζωρζ Σιμενόν (1903 -1989) γεννήθηκε στη Λιέγη, αλλά έζησε μια πολυκύμαντη ζωή και υπήρξε ένας από τους πλέον επιτυχημένους συγγραφείς σε
Περισσότερα -
✔ Βάσος Η. Βογιατζόγλου: «Δεν μπορούμε ν’ αλλάξουμε τον κόσμο. Μπορούμε ν’ αλλάξουμε μόνο τη στάση μας απέναντι στον κόσμο»
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα // Γνωστός και αγαπητός ιατρός, φιλόσοφος, δοκιμιογράφος και σπουδαίος ποιητής ο Βάσος Η. Βογιατζόγλου συγκέντρωσε προσφάτως τα ποιητικά του υπάρχοντα σε έναν τόμο που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ιωλκός. «Ιχνηλασία» ο τίτλος του.
Περισσότερα
