Fractal

Αντώνης Μπουλούτζας: “Ο κακόβουλος μεσολαβητής είναι σαν τον σκώρο που τρέφεται απ’ το μεταξωτό ύφασμα”

Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα //

 

MpouloutzasΤον Αντώνη Μπουλούτζα τον γνωρίσαμε σαν συγγραφέα με την «Παναγία των αγγέλων». Ένα ογκώδες φιλοσοφικό μυθιστόρημα με κεντρικό άξονα την πάλη ανάμεσα στο καλό και στο κακό. Στις συνειδήσεις μας, υπήρχε έτσι ή αλλιώς ως ο δημιουργός του δίγλωσσου περιοδικού τέχνης ARTI που έγραψε ιστορία και καθιέρωσε πολλούς εικαστικούς. Με το καινούργιο του μυθιστόρημα «Ο μεσολαβητής» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Κριτική» ανοίγει έναν μεγάλο διάλογο όσον αφορά τον όρο «μεσολαβητής». Κι αυτό ακριβώς συζητήσαμε μαζί του: για τον μεσολαβητή στη ζωή μας. Όσον αφορά την τέχνη, την ψυχή μας, την στάση μας απέναντι στα γεγονότα, τον χρόνο και τον θάνατο, την ζωή, την πολιτική. Εξάλλου, όλα με «ενδιάμεσους» συμβαίνουν ή συντελούνται σ’ αυτή τη ζωή.

 

– «Ο μεσολαβητής», να ξεκινήσουμε ερμηνεύοντας τον… τοξικό τίτλο, κύριε Μπουλούτζα;

Ένας μεσολαβητής δεν είναι πάντοτε πρόσωπο αξιοκατάκριτο και τούτο το γνωρίζουμε όλοι. Η ζωή πολλών ανθρώπων έχει σωθεί, τουλάχιστον έχει βελτιωθεί, από κάποια μεσολαβητική παρέμβαση που έγινε με όχι ταπεινά ή κερδοσκοπικά κίνητρα. Στην περίπτωση του βιβλίου μου, περιγράφεται ένας πρώην φτωχός, άσχημος και ασήμαντος νέος άνδρας, ο οποίος αποκτάει ξαφνικά τη δυνατότητα να κερδίσει πλούτο και ισχύ, εκμεταλλευόμενος τη λαχτάρα κάποιων συνανθρώπων μας να κρατήσουν αγαπημένα τους πρόσωπα στη ζωή, πέρα από τα δυνατά όρια. Το… τοξικό στοιχείο του ρόλου που διαδραματίζει έχει να κάνει με δύο συνθήκες: από τη μία μεριά βρίσκει συνενόχους στο περιβάλλον των θυμάτων του, επειδή συναινούν σε μια αδικοπραγία απέναντι στη φύση, και από την άλλη οι ενέργειές του φέρνουν καταστροφικά αποτελέσματα, όχι σε όσους τον καλούν, αλλά σε αρρώστους χάριν των οποίων, ζητείται η μεσολάβησή του, χωρίς οι τελευταίοι να υποψιάζονται τι πρόκειται να τους συμβεί.

– Από την «Παναγία των αγγέλων» μέχρι τον «Μεσολαβητή», τι άλλαξε και τι παραμένει αναλλοίωτο;

Στο πρώτο μου μυθιστόρημα η μάχη ανάμεσα στο καλό και στο Κακό, γίνεται σε πολλά επίπεδα, ενώ στον «Μεσολαβητή» το κακό δρα σε πραγματικό, γήινο, πεδίο και πιο μεθοδικά. Αναλλοίωτο παραμένει το γεγονός ότι επιμένω να υποστηρίζω πως εξακολουθούν να υπάρχουν δυνάμεις ανυπέρβλητες που αλληλοσυγκρούονται από καταβολής κόσμου, διεκδικώντας η κάθε μία μεγαλύτερο μερίδιο στη συνείδησή μας. Και περισσότερο έλεγχο στη ζωή μας.

– Η μάχη Καλού- Κακού απαιτεί «μεσολαβητή»;

Θα έλεγα πως όχι. Μαίνεται αυτή η μάχη δίχως οι δύο πλευρές να χρειάζονται κάποιον ενδιάμεσο, αφού πρόκειται για πόλεμο ανελέητο… μέχρις εσχάτων! Ο «μεσολαβητής» μπαίνει στη μέση, σαν όρνεο για να τραφεί. Και είναι καλός ή κακός, ανάλογα με το ποια πλευρά αποφασίζει να τον χρησιμοποιήσει και για ποιο σκοπό.

– Και πόσο σαφή ή ασαφή παραμένουν τα όρια και όσον αφορά το καλό και το κακό αλλά και όσον αφορά την προσωπική ευθύνη και τον μεσολαβητή;

Είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση για να απαντήσει εύκολα και με σχετική πειστικότητα κανείς. Κατά την ταπεινή μου γνώμη υπάρχουν όρια, ξεκάθαρα, απλώς εμείς δεν μπορούμε να τα διακρίνουμε ώστε να κινηθούμε με ασφάλεια, εννοείται προς τη σωστή πλευρά. Και έτσι μπορεί να πλανηθούμε. Ας μην ξεχνάμε ότι και στην ίδια την απλή ζωή, το Καλό φαντάζει αυστηρό, όχι τόσο ελκυστικό, ενώ το Κακό τις πιο πολλές φορές δείχνει αγαθό, σαν πρόβατο, κρύβοντας καλά τους φονικούς κοπτήρες του. Σε αυτή την περίπτωση, ας πούμε ότι ο μεσολαβητής είναι η προβιά.

– Δέκα και χρόνια δίγλωσσο ARTI και τώρα βιβλία. Ποιος ο ρόλος του «μεσολαβητή» στην τέχνη;

Εδώ συνήθως έχει εμπορικό σκοπό. Το κέρδος. Και ευτυχώς, δεν χρειάζεται με συμμαχήσει κανείς με τον… διάβολο, ας πούμε, για να κερδίσει χρήματα, μεσολαβώντας για να πουληθεί ένας πίνακας ή ένα γλυπτό. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν και εδώ κακοί μεσολαβητές, οι οποίοι λειτουργούν εις βάρος της ποιότητας και, φυσικά, των αφελών.

– Στο χώρο του βιβλίου;

Δεν διαθέτω πολλές γνωριμίες, όμως έτυχε στην «Παναγία των Αγγέλων» να έχω καλούς μεσολαβητές, τους αναγνώστες. Το ίδιο θέλω να πιστεύω ότι συμβαίνει και στον «Μεσολαβητή», ο οποίος ευτύχησε να έχει επλέον στο πλευρό του μερικούς ανθρώπους που τον πίστεψαν… ως βιβλίο εννοώ.

– Στην πολιτική;

Λυπάμαι όταν βλέπω μερικούς νέους ανθρώπους να εμφανίζονται υποστηρίζοντας με μια ξύλινη, σκληρή γλώσσα κάποιο κομματικό κυρίως συμφέρον ή να επαναλαμβάνουν κούφια λόγια τα οποία έχει κουραστεί ο κόσμος να ακούει. Γίνονται άθελά τους μεσολαβητές εκείνων που επιζητούν πάση θυσία να ξαναψηφιστούν δίχως να ξεκαθαρίζουν το γιατί. Κι έτσι λειτουργούν, πιστεύω ακούσια όπως ο δικός μου «Μεσολαβητής» ενάντια σε εκείνους που απλά θέλουν να ψηφίσουν με γνώμονα τη συνείδηση και την αξιοπρέπειά τους.

– Κύριε Μπουλούτζα, κατά πόσο μπορεί να θεωρηθεί «προσωπική επιλογή» ή «προσωπική ευθύνη» ο μεσολαβητής;

Στο μυθιστόρημά μου, ο «μεσολαβητής» είναι εμβληματική προσωπικότητα. Και αποτελεί καθαρά προσωπική μας επιλογή και ευθύνη, όπως λέτε. Γίνεται άτομο υπαρκτό, αποκτά υπόσταση, επειδή εμείς τον καλούμε, τον γεννάει η ανάγκη μας να υπερβούμε το ανυπέρβλητο. Τύποι σαν τον Αριστείδη Μαλλιαγκάκη, τον ήρωά μου υπάρχουν επειδή τους χρειαζόμαστε.

Mesolavitis– Υπάρχει δημιουργία χωρίς «μεσολαβητή»;

Υπάρχει, στη σφαίρα του ιδεατού και της αυτονομίας της δημιουργικής πράξης, αλλά δυστυχώς η δημιουργία παράγει προϊόν και οι πειρασμοί για να καλέσεις μεσολαβητή είναι πολλοί. Δεν πειράζει θα ’λεγα, αρκεί να μην πρόκειται για άνομη συνδιαλλαγή.

– Υπάρχει «καλός μεσολαβητής»;

Υπάρχει, όμως εξαρτάται από εμάς, για ποιο δηλαδή σκοπό τον έχουμε ανάγκη.

– Τι είναι αυτό που ενδεχομένως θα χαρακτήριζε κάποιον ως «καλό» ή «κακό» μεσολαβητή;

Το κίνητρο ασφαλώς, πώς ενεργεί κάποιος με συγκεκριμένο τρόπο, αγαθό ή δόλιο σκοπό. Και επίσης η γνώση ότι τη συγκεκριμένη στιγμή πράττεις κάτι που μπορεί να ευεργετήσει ή να βλάψει άλλον.

– Όσον αφορά το αποτέλεσμα, τίνος ο ρόλος είναι σημαντικότερος, του δημιουργού ή του μεσολαβητή;

Πιο σημαντικός είναι αδιαμφισβήτητα ο ρόλος του δημιουργού, καταλυτικός όμως αποδεικνύεται συχνά εκείνος του μεσολαβητή, στο ζήτημα της διακίνησης. Το αποτέλεσμα της δημιουργίας δεν θα μπορούσε να αναδειχθεί χωρίς μεσολαβητές, όπως και οι μεσολαβητές δεν θα ευδοκιμούσαν αν δεν υπήρχε καλλιτεχνικό ή άλλο προϊόν, ακόμα και με τη μορφή του ανθρώπινου πόνου..

– «Αγοράζουν χρόνο και όχι την αθανασία», ο χρόνος σηματοδοτεί τα ίδια ή διαφορετικά πράγματα για τον καθένα μας στη ζωή;

Είμαστε όντα φθαρτά, ταυτόχρονα πνεύματα και ψυχές ή συνειδήσεις, με όποια λέξη και αν βαφτίσουμε τη δύναμη που κινεί τον νου και τις πράξεις μας. Είναι λίγο δύσκολο λοιπόν να αποδεχθεί και ο πιο ορθολογιστής ότι τα πάντα σε τούτη εδώ τη ζωή τελειώνουν, αργά ή γρήγορα για τον καθένα. Ο περισσότερος χρόνος, η μεγαλύτερη διάρκεια του γήινου βίου έχει να κάνει, πιστεύω, με το πώς αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξή μας, εδώ και πέρα από εμάς.

– Υπάρχει κάτι που να υπερέχει του χρόνου;

Πιστεύω πως ναι, αν διαθέτει τη δύναμη να ξεφύγει από τα σημάδια του. Πράγματα επίκαιρα και μονοσήμαντα, ευκολοκαμωμένα, κολλημένα σε ένα γεγονός, πάντοτε ακολουθώντας το πρόχειρα και αβασάνιστα, είναι καταδικασμένα περάσουν στη λήθη.

– Δηλαδή, κύριε Μπουλούτζα, η Τέχνη τελικά τον νικά; (τον χρόνο)

Τη μετρήσιμη διάστασή του σίγουρα ναι, και ας ζει ενταγμένη σε αυτόν. Είναι ίσως το μόνο άφθαρτο στοιχείο που μας περιβάλλει, επειδή ως τέχνη και όχι σαν ένα απλό κατασκεύασμα έχει τη δύναμη να απαιτεί την καταξίωσή της στη μνήμη της ιστορίας και του πολιτισμού, ακόμα και αν εξαλείφθηκαν στο μεταξύ οι αιτίες που τη δημιούργησαν.

– Και η νίκη, τελικά, πού πιστώνεται; Στον δημιουργό, στην εποχή ή στον μεσολαβητή;

Στη δημιουργία αυτή καθεαυτή. Ο δημιουργός κάποτε θα εγκαταλείψει τα επίγεια, η εποχή θα παρέλθει, ο μεσολαβητής θα στραφεί κάπου αλλού, σε πιο γόνιμο έδαφος κερδοσκοπίας, αλλά εκείνο που θα εξακολουθήσουν να κατέχουν ως προϊόν παρακαταθήκης οι άνθρωποι είναι το παράγωγο ενός πνευματικού μόχθου σε όλες του τις μορφές. Ας μην ξεχνάμε πως υπάρχουν δημιουργήματα, αριστουργήματα, που όμως δεν έχουν ταυτότητα, και άλλα με βαρύγδουπες υπογραφές που όμως πέρα από μια πρόσκαιρη, περιστασιακή σχέση με την επικαιρικότητα, δεν άφησαν τίποτε το ουσιαστικό στην ιστορία της τέχνης. Άρα, αν δεν πρόλαβε να τα καταπιεί η ίδια τους η εποχή, το έκανε, τα εξαφάνισε, η επόμενη μόδα. Ο κακόβουλος μεσολαβητής είναι σαν το σκώρο που τρέφεται από ένα μεταξωτό ύφασμα. Κάνει ζημιές, αλλά το ύφασμα παραμένει. Πρέπει να τον αντιμετωπίζεις όπως του αξίζει. Καταπολεμώντας τον, βάζοντας τις αξίες να έχουν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top