(Ό,τι υπήρξε, θα ξαναϋπάρξει.)
Γράφει η Ελένη Γκίκα //
«Iridium» της Αγγέλας Γαβρίλη, Eκδόσεις «Momentum», σελ. 56
(Ό,τι υπήρξε, θα ξαναϋπάρξει.) [How to cast a spell]
Διασώζοντας τα ελάχιστα εκείνα που αντέχουν στον χρόνο, η Αγγέλα Γαβρίλη, μια από τις πιο δυνατές ποιητικές φωνές της εποχής, στον δεύτερο ποιητικό κύκλο της «Iridium» επιστρέφει με την χρησμική, οντολογική, αλχημιστική, θεατρική της γραφή για να ολοκληρώσει εκείνο που είχε δώσει ήδη στον πρώτο ποιητικό κύκλο «Α Ρ Κ» ως υπόσχεση. Εξάλλου
«Χρειάστηκαν 33 χρόνια κι ένας Γολγοθάς,
για να καταλάβω
ότι δεν είμαι ο Ιησούς.
Ο σταυρός είμαι.
(Εξ ου και δεν συμμετέχω στην ανάσταση.)»
Στο «Α Ρ Κ» («κουλουριάζομαι σαν φίδι», «κιβωτός», αλλά και κύκλος που κλείνει ερμητικά) η Αγγέλα Γαβρίλη έκλεισε ερμητικά τα 31 ποιήματά της σε πέντε πράξεις. Ξεκινώντας από τη λέξη φεγγάρι κάθε φορά, και διασώζοντας μυθολογικά, ερωτικά, παγανιστικά, οντολογικά, την «μεγάλη τραγική» και το αέναο της ανθρώπινης τραγωδίας ή πράξης. Ως ουροβόρος όφις, που μπορεί να δαγκώνει την ουρά του αλλά αφαιρεί ταυτοχρόνως και το υπόλοιπο του παλαιού δέρματος. Το αιώνιο ακόμα και στο πλέον φαινομενικά εφήμερο υπάρχει.
Στο καινούργιο ποιητικό κύκλο «Iridium» ο κύκλος γίνονται κύκλοι και εκείνη ως μάγισσα ή μάντισσα μοιάζει όλα να τα γνωρίζει εξ αρχής: «Οι ιστορίες λέγονται εκ των υστέρων. ‘Η καμιά φορά και εκ των προτέρων, ως προφητείες. Οι δικές μου ιστορίες λέγονται σε κύκλους, κάθε φορά που κλείνει ένας και αρχίζει ο επόμενος, άρα αποτελούν ταυτόχρονα χρονικό και πρόρρηση. Ο τίτλος παραπέμπει στο μέταλλο εκείνο που αντέχει ακόμα και στους 2000ο C, συγγενικό με την πλατίνα. Στην επιφάνειά του διαθλάται το φως στα επτά χρώματα της Ίριδας: του φάσματος των χρωμάτων που πήρε το όνομά του από την αγγελιαφόρο του Ολύμπου- η ιπτάμενη διαδρομή της, σύμφωνα με το μύθο, σχημάτιζε το ουράνιο τόξο. Επέλεξα τον τίτλο πριν ακόμα γεννηθεί αυτή η συλλογή κι όταν την ολοκλήρωσα, κατάλαβα γιατί. Η ποίηση από τέτοιο υλικό είναι φτιαγμένη: υλικό προορισμένο να αντέχει, να γεννά χρώματα και να ταξιδεύει, μεταφέροντας μηνύματα». Γράφει στον πρόλογό της.
Οι επί μέρους κύκλοι «Από το νερό ως το Χιόνι», «Από το Χώμα ως τα Τριαντάφυλλα», «Από το Ξύλο ως το Μέταλλο», «Από το τέλος ως την αρχή» αναδεικνύουν την αέναη μεταμόρφωση με όλους τους πιθανούς και απίθανους τρόπους: βιβλικούς, μυθολογικούς, φυσικούς, μεταφυσικούς.
Το σημείο της μεταμόρφωσης, το μεγάλο ζητούμενο: εκείνο που κάνει το χιόνι -νερό και το χώμα ν’ ανθίζει. Το τέλος που αναγεννά την αρχή, εξάλλου όλα αλλάζουν ακόμα και όσα διαθέτουν ρίζες βαθιές, ακόμα και τα δέντρα:
«Και σήμερα για πρώτη φορά
Βλέπεις, βλέπεις, τα δέντρα.
Κι απομένεις να τα κοιτάζεις ως το όγδοο θαύμα:
που υπάρχουν
που αντέχουν
που δεν κόπηκαν/ που δεν κάηκαν/ που δεν πέθαναν από αηδία.
Που δεν σηκώθηκαν να φύγουν, περπατώντας στις ρίζες τους».
Το ανέφικτο, εξάλλου, ωστόσο απολύτως εφικτό [είναι ζήτημα θέασης] στην ποίηση της Αγγέλας Γαβρίλη είναι η πρώτη ύλη:
«Κι αυτό- αυτό και τίποτα άλλο,
είναι η ποίηση».
Σε μια γλώσσα πρωτόγνωρη, ωστόσο εξαπατητικά η δική μας, με μυστικούς εσωτερικούς ρυθμούς, σαν σημεία μορς ή τα τύμπανα αρχαίων φυλών ξεχασμένων ή εξαφανισμένων που ωστόσο κατείχαν το μυστικό, με μια δίψα ασίγαστη που δεν αποκαλύπτεται παρά μονάχα στο τέλος:
«Όχι πια λίμνη, λύπη, λήθη…
Ούτε το λάθος τα κατάφερε,
ούτε το λυπάμαι.
Η Λήδα αυτοκτόνησε με λάβδανο
(μαζί κι ο κύκνος κι ας μην αρχίζει από λάμδα).
Πάνε τα λιβάδια και τα λόγια.
Τα λουλούδια έγιναν όλα λευκά
και πέθαναν από πλήξη.
Λαμπάδιασαν τις λεμονιές οι λαμπάδες,
οι λαοθάλασσες στέρεψαν.
Ξεβράστηκε τέλος ο Λεβιάθαν, λεξιπενής.
Από όλο το λήμμα του λεξικού,
γλύτωσαν μόνοι οι λύκοι και οι λέαινες:
και τώρα πρέπει να βρουν τρόπο
να ζευγαρώσουν μεταξύ τους
για να γεννήσουν νέες λέξεις.» (Ο λοιμός του Λάμδα)
Το ποιητικό σύμπαν της Αγγέλας Γαβρίλη μοιάζει σαν κιβωτός: εμπεριέχει χαμένες πατρίδες, ανθρώπους, μύθους, πολιτισμούς, την ιστορία του κόσμου που φθίνει ακριβώς για να ξαναγεννηθεί και να λάμψει ένας άλλος.
Μαγική, αλληγορική, θεατρική, γεμάτη σύμβολα και παραβολές, υπαινικτική, γενναία και στιβαρή, απολύτως υποσχόμενη η ποιητική της γραφή, ας μη ξεχνάμε ότι η Αγγέλα Γαβρίλη έχει σπουδάσει αρχαιολογία και ιστορία της τέχνης.
Το φινάλε ας είναι δικό της, θα πρέπει εξάλλου να επανεξετάσουμε και τα βασικά:
«Η εκδίκηση δεν είναι μια αιματοβαμμένη σκύλα,
που χωνεύει καρδιές και σπλάχνα στο σιδερένιο στομάχι της.
Δεν είναι μυαλά τιναγμένα στον αέρα, από σφαίρες
που επιστρέφουν στον αποστολέα τους.
Όχι, δεν είναι καθόλου αυτό.
Είναι να σου κόβουν τα πόδια και να φυτρώνεις καινούρια.
Να εφευρίσκεις μάτια που δεν μπορούν να ξεριζωθούν.
Με το γέλιο σου να τους μαχαιρώνεις,
όταν πιστεύουν ότι δεν σου άφησαν κανένα λόγο να γελάς.
Εκδίκηση είναι να στέκεσαι απέναντί τους και να υπάρχεις:
όπως οι αρχαίοι ναοί,
όπως τα τριαντάφυλλα,
όπως οι λύκοι.
Κι όλα όσα καταδικάζουν με την παρουσία τους
την ασχήμια,
στην εσχάτη των ποινών» [Από το λεξικό εννοιών].
Η ποίηση της Αγγέλας Γαβρίλη θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η ιστορία των γυναικών αν δεν ήταν, τελικά, η ιστορία του κόσμου.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ -
Παραμύθια από ζάχαρη, μέλι και ποίηση
16/04/2024, 9:05 μμ -
Ψυχολογικά περάσματα προς τη βιολογική ολοκλήρωση
16/04/2024, 9:00 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
“ταινία τρόμου”. Ανέκδοτο ποίημα του Κώστα Θ. Ριζάκη
Γράφει ο Κώστας Θ. Ριζάκης // ταινία τρόμου «στερνή μου γνώση ναν σ’ είχα πρώτα» το ως άνω κατά την γλώσσα παλαιών έστω παλαιότερων επί τ’ ορθότερον ρηθέν ε πια τόν στοίχειωνε κύριος οίδε στο άλλοθι την
Περισσότερα -
ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: Ναπολέων Λαπαθιώτης «Άπαντα τα Ευρεθέντα» και άγνωστα ποιήματα του ποιητή
Γράφει η Ελένη Γκίκα // Με Εισαγωγή-φιλολογική επιμέλεια του Γιάννη Η. Παππά και τη συνεργασία της φιλολόγου Μαρίας Φωτίου, από τις εκδόσεις «Ταξιδευτής» θα κυκλοφορήσει προσεχώς το βιβλίο: Ναπολέων Λαπαθιώτης: ΠΟΙΗΜΑΤΑ / ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΥΡΕΘΕΝΤΑ Περιεχόμενο και
Περισσότερα -
✔ Ειρήνη Τσώλη: «Η ιστορία της Μήδειας είναι πανανθρώπινη και στη παράσταση τονίζουμε τον αρχετυπικό ρόλο ως ένα “παράδειγμα” που οι ηρωίδες μιμήθηκαν»
Συνέντευξη στην Αντιγόνη Καρύδη // Φωτογραφίες: Μαρία Τσώλη Η Θεατρική Ομάδα “New Lab Theatre Company” παρουσιάζει, σε πανευρωπαϊκή πρεμιέρα, το έργο της Πάμελα Πράθερ, “MultiMedea”. Τρεις γυναίκες καταθέτουν επί σκηνής τα τραύματα της γυναικείας ψυχοσύνθεσης, μέσα από την κοινωνική ταυτότητα
Περισσότερα -
Διήγημα: “O καπτάν-Αντώνης”
Γράφει ο Κωνσταντίνος Λίχνος // ~ O καπτάν-Αντώνης ~ Όλοι τον φωνάζαν καπτάν-Αντώνη στον καφενέ, μ’ αυτό που θα ΄θελε ‘κείνος -άμα περνούσε απ’ το χέρι του- θα ‘ταν να μην του μιλούσαν καθόλου.
Περισσότερα -
✩ 70o τεύχος Fractal // Περιεχόμενα
ΒΙΒΛΙΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Μένουμε σπίτι παρέα με βιβλία, μουσεία, ταινίες και παραστάσεις Επιμέλεια: Δήμητρα Ντζαδήμα ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Αναγνωστικές δυστοπίες και η δυστοπία των ημερών μας Γράφει η Ελένη Γκίκα ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Το σπίτι των αδελφών Μπροντέ Γράφει η Ελένη Γκίκα IN
Περισσότερα -
Η Πύρρειος νίκη του άκρατου δημοτικισμού.
Του Πάνου Χατζηγεωργιάδη // * Εις το αμέσως προτεραίον άρθρον του υποφαινόμενου, μια λογοτεχνική αναφορά εις το έργον ενός εκ των κτητόρων των νεοελληνικών γραμμάτων, ιδρυτικού μέλους του αρχαιότερου πνευματικού ιδρύματος της χώρας του Φιλολογικού Συλλόγου ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ
Περισσότερα -
✔ Νίκος Αντ. Πουλινάκης: «Η ποίηση είναι απάγκιο. Είναι προμήνυμα. Είναι παράκληση στη μεγαλύτερη έκτασή της»
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα // «Ένα “Δασοτόπι εύφλεκτων ουλών” δεν είναι ολάκερη η ζωή μας;» Αναρωτιέται ο Νίκος Πουλινάκης και από τις εκδόσεις «Το Ροδακιό» στις προθήκες των βιβλιοπωλείων, μας παραδίδει το καινούργιο του ομότιτλο βιβλίο:
Περισσότερα
